Biểu tượng sống động của tinh thần đoàn kết, khát vọng thống nhất

Mỗi tấm bia đá chằng chịt vết bom đạn để lại là minh chứng sống động cho sự tàn khốc của chiến tranh và tinh thần bất khuất của dân tộc Việt Nam.

Cụm công trình được chọn xây dựng ở một ngọn đồi bên bờ bắc sông Bến Hải, cách cầu Hiền Lương khoảng 6km, nằm bên Quốc lộ 1A, nay thuộc xã Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Đây chính là biểu tượng sống động cho tinh thần đoàn kết, khát vọng thống nhất bắc nam một nhà. Mỗi tấm bia đá chằng chịt vết bom đạn để lại là minh chứng sống động cho sự tàn khốc của chiến tranh và tinh thần bất khuất của dân tộc Việt Nam, cần được khẩn trương bảo tồn đúng tầm vóc, ý nghĩa.

Bảy biểu tượng bất tử

Từ khi Nghĩa trang Liệt sĩ Vĩnh Linh được xây dựng làm nơi yên nghỉ vĩnh hằng cho 6.000 liệt sĩ, vị trí đài ghi công và các bia đá nằm vào giữa nghĩa trang, cách phía sau tượng đài chính khoảng 100m. Sự vững vàng hiên ngang trong lửa đạn của đài ghi công và các bia đá là biểu tượng của chiến thắng, để những người con của Vĩnh Linh lũy thép hướng về với niềm tin và lời thề quyết tử. Khi đất nước còn chiến tranh, không ít đơn vị bộ đội từ bắc vào, trước khi tiếp tục hành quân đến chiến trường miền nam, thường ghé lại tuyên thệ trước cụm công trình này.

Đất nước thống nhất, bắc nam sum họp một nhà. Trong những ngày vui trọng đại của dân tộc, người dân Vĩnh Linh không bao giờ thiếu những buổi lễ tưởng niệm thành kính và thiêng liêng tại đài ghi công và các bia Anh hùng. Có lẽ, chính những ân nặng nghĩa dày ấy mà năm 1983, chính quyền huyện Vĩnh Linh đã quyết định chọn khu vực đài ghi công và bia Anh hùng để mở rộng làm nghĩa trang quy tập mộ liệt sĩ.

Cùng với việc chăm sóc nghĩa trang, Vĩnh Linh tiếp tục trùng tu đài ghi công và bảo vệ, trưng bày trang trọng cụm các bia đá với lòng thành kính. Trong cụm công trình trên nổi bật là bảy tấm bia đá được dựng thành một hàng ngang trong đền nhỏ, phía giữa là án thờ. Trên bảy tấm bia đá ghi đậm chiến công oanh liệt của bảy Anh hùng liệt sĩ tiêu biểu thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp đã hy sinh trên chiến trường miền nam. Đây là những chiến sĩ ưu tú, đại diện cho các tỉnh, thành phố trên cả nước, đã chiến đấu và anh dũng hy sinh vì lý tưởng độc lập, thống nhất non sông.

Cụ thể, danh sách các Anh hùng liệt sĩ được ghi công tại cụm bia gồm: Trần Đức, Lê Công Khai ở Thanh Hóa; Nguyễn Đô Lương ở Hà Tĩnh; Trương Văn Ly ở Quảng Bình cũ, nay là Quảng Trị; Ngô Mây ở Bình Định cũ, nay là Gia Lai; Ngô Chí Quốc ở Thành phố Hồ Chí Minh; Wừu ở Gia Lai. Ở danh sách nêu trên, liệt sĩ Ngô Mây trở thành Anh hùng Lực lượng vũ trang từ dịp Quốc khánh 2/9/1955. Các liệt sĩ còn lại được truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dịp kỷ niệm hai năm Chiến thắng Điện Biên Phủ, ngày 7/5/1956.

Theo tài liệu để lại, công trình được khởi công vào ngày 28/4/1958. Sau ba tháng thi công, công trình hoàn thành đúng vào ngày 27/7/1958. Các bia đá đều được tạc từ đá núi Nhồi, tỉnh Thanh Hóa, đồng nhất về kích thước. Mỗi bia cao khoảng 1,5m, rộng 1m và dày 0,2m.

Cụ thể, bia số 1 ghi công liệt sĩ Trần Đức, sinh năm 1917 ở tỉnh Thanh Hóa. Bia số 2 ghi công liệt sĩ Lê Công Khai, sinh năm 1925 ở tỉnh Thanh Hóa. Bia số 3 ghi công liệt sĩ Nguyễn Đô Lương sinh năm 1923 ở tỉnh Hà Tĩnh. Bia số 4 ghi công liệt sĩ Trương Văn Ly, sinh năm 1924 ở tỉnh Quảng Bình. Bia số 5 ghi công liệt sĩ Ngô Mây sinh năm 1924 ở tỉnh Bình Định. Bia số 6 ghi công liệt sĩ Ngô Chí Quốc sinh năm 1929 ở tỉnh Gia Định. Bia số 7 ghi công liệt sĩ Wừu ở tỉnh Gia Lai.

Trong hệ thống bia còn có bia số 8 ghi tên công trình; thời gian xây dựng; người ghi chép. Cụ thể, nội dung bia số 8: “Đài ghi công liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc, bia 7 Anh hùng đã hy sinh trong kháng chiến trên chiến trường miền nam. Xây dựng ngày 28/4/1958. Hoàn thành ngày 27/7/1958. Người ghi chép: Phan Ngọc Hoàn”. Thời điểm ấy, khi công trình hoàn tất, Trưởng Ban Thường trực Quốc hội Tôn Đức Thắng từ Hà Nội đã vào dự lễ khánh thành.

Cần sớm triển khai tôn tạo

Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Vĩnh Linh Nguyễn Thiên Tùng cho biết, “Đài ghi công liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc, bia 7 Anh hùng đã hy sinh trong kháng chiến trên chiến trường miền nam” mang ý nghĩa lịch sử rất quan trọng. Thời gian qua, nhiều đoàn công tác các tỉnh, thành phố, nơi quê hương và nơi các liệt sĩ hy sinh đã trực tiếp đến Vĩnh Linh, liên hệ tìm hiểu thông tin, tài liệu, hiện vật phục vụ cho công tác vinh danh anh hùng ngay tại địa phương mình.

Ngoài bia đá Anh hùng liệt sĩ Ngô Mây còn khá nguyên vẹn, các tấm bia còn lại do nhiều chỗ bị bom đạn chiến tranh phá hủy nên qua thời gian đang có dấu hiệu xuống cấp, rất khó đọc được hết nội dung khắc ở trên bia. “Với tầm vóc lịch sử của cụm bia, hiện trạng này là điều đáng lo ngại, nếu không có giải pháp bảo tồn kịp thời và tương xứng”, ông Tùng nhấn mạnh.

Ủy ban nhân dân xã Vĩnh Linh đang triển khai kế hoạch tôn tạo, nâng cấp bảy bia Anh hùng liệt sĩ, đồng thời sưu tầm, bổ sung thông tin, tư liệu, hiện vật, nhất là các chỉ thị, văn bản của Đảng và Nhà nước về chủ trương xây dựng khu này. Tuy nhiên, do nguồn lực có hạn nên kinh phí tôn tạo lại bảy tấm bia là khá lớn, nằm ngoài khả năng của xã.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị Lê Đức Tiến cho biết, “Đài ghi công liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc, bia 7 Anh hùng đã hy sinh trong kháng chiến trên chiến trường miền nam” là công trình độc đáo, hiếm có, lưu dấu sự quan tâm sâu sắc, trách nhiệm của Bác Hồ, của Đảng và Nhà nước. Đề nghị Sở Nội vụ, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng Ủy ban nhân dân xã Vĩnh Linh phối hợp các tỉnh là quê hương các Anh hùng liệt sĩ sớm có giải pháp để bảo tồn, tôn tạo đúng tầm, xếp hạng di tích công trình độc đáo này. Đây là trách nhiệm chính trị và nhân văn sâu sắc, góp phần bồi dưỡng lòng yêu nước, giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ, khẳng định đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” và thể hiện sự tri ân sâu sắc với những người con đã hiến dâng trọn đời mình cho Tổ quốc.

LÂM QUANG HUY và NGUYỄN TRANG

Nguồn: https://nhandan.vn/bieu-tuong-song-dong-cua-tinh-than-doan-ket-khat-vong-thong-nhat-post915407.html