Những năm gần đây, nhờ chương trình chuyển đổi số ngành thư viện, hàng chục nghìn người dân ở miền núi, biên giới, hải đảo đã có thể tiếp cận kho sách điện tử, tài liệu học tập, thông tin nông nghiệp, du lịch, y tế... ngay trên điện thoại hoặc máy tính bảng. Chuyển đổi số không chỉ là bước tiến về công nghệ, mà còn là bước tiến về công bằng xã hội trong tiếp cận tri thức – một giá trị nhân văn sâu sắc mà ngành thư viện đang kiên trì theo đuổi.
Thu hẹp khoảng cách tri thức bằng công nghệ
Thực hiện Chương trình Chuyển đổi số ngành thư viện đến năm 2025, định hướng đến 2030, các thư viện công cộng ở địa phương khó khăn đã bắt đầu “lên mạng”, kết nối với hệ thống thư viện quốc gia. Nhiều tỉnh miền núi đã được hỗ trợ trang thiết bị, đường truyền và phần mềm quản lý dữ liệu, cho phép người dân vùng xa có thể truy cập vào kho sách điện tử thông qua Internet hoặc điểm đọc công cộng.
Nhiều tỉnh miền núi tập trung vào xây dựng thư viện (Ảnh: bvhttdl.gov.vn)
Tại Thư viện tỉnh Sơn La, mô hình “Điểm đọc số cộng đồng” được triển khai từ năm 2024 đến nay đã mang lại hiệu quả thiết thực. Cán bộ thư viện lắp đặt các tủ sách điện tử mini tại trung tâm xã, trường học vùng cao; đồng thời hướng dẫn người dân cách truy cập tài liệu trên máy tính bảng. Mỗi điểm đọc có thể lưu trữ hàng nghìn đầu sách điện tử về kỹ thuật trồng trọt, y tế, giáo dục, pháp luật, bằng cả tiếng Việt và tiếng dân tộc Thái. Nhờ đó, người dân có thể học cách áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao đời sống mà không cần di chuyển xa.
Không chỉ dừng lại ở cấp tỉnh, mô hình chuyển đổi số thư viện còn lan tỏa tới các huyện miền núi. Thư viện huyện Mộc Châu (Sơn La) và Đăk Hà (Kon Tum) đã phối hợp với trường học tổ chức nhiều chương trình đọc sách, nơi học sinh có thể truy cập tài liệu học tập, tham gia các trò chơi tương tác về sách, góp phần hình thành văn hóa đọc ngay trong môi trường số. Việc số hóa kho tài liệu địa phương cũng đang được triển khai từng bước, giúp bảo tồn và quảng bá bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số.
Một trong những điểm sáng là Thư viện tỉnh Quảng Ngãi đã đầu tư phần mềm quản lý thư viện điện tử tích hợp từ năm 2023. Thư viện đã xây dựng kho dữ liệu điện tử chuyên đề giới thiệu hơn nhiều tài liệu, hình ảnh, video về văn hóa các dân tộc Ba Na, Xơ Đăng, Giẻ Triêng... Bên cạnh đó, thư viện phối hợp với Trung tâm Văn hóa tỉnh tổ chức các buổi hướng dẫn sử dụng thư viện số cho thanh thiếu niên dân tộc, giúp các em làm quen với việc tra cứu tài liệu học tập, đọc sách trực tuyến và học tiếng Việt.
Tại vùng đồng bằng Nam Bộ, Thư viện tỉnh Cà Mau triển khai hệ thống thư viện điện tử kết hợp mô hình “Tủ sách số cộng đồng” giúp cho người dân và học sinh được tiếp cận nguồn tài liệu điện tử về bảo vệ môi trường biển, kỹ thuật nuôi trồng thủy sản, cũng như sách kỹ năng sống. Các điểm đọc số đặt tại nhà văn hóa xã hay trường học không chỉ là nơi học tập, mà còn trở thành không gian sinh hoạt cộng đồng, nơi người dân gặp gỡ, chia sẻ kinh nghiệm và lan tỏa tinh thần học tập suốt đời.
Bình đẳng thông tin – nền tảng của xã hội học tập
Chuyển đổi số thư viện ở vùng khó khăn không chỉ giúp người dân tiếp cận tri thức, mà còn tạo nên sự bình đẳng trong cơ hội phát triển. Với học sinh vùng cao, việc có thể đọc sách điện tử, xem video học tập qua mạng đã mở ra những chân trời mới. Với người nông dân, thông tin về kỹ thuật, giống cây trồng, chăn nuôi được cập nhật nhanh chóng giúp họ cải thiện năng suất lao động. Với phụ nữ dân tộc thiểu số, các chuyên đề điện tử về chăm sóc sức khỏe, nuôi dạy con cái giúp họ có thêm kiến thức và tự tin hòa nhập xã hội.
Vụ Thư viện (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) sẽ tiếp tục tập trung hỗ trợ các tỉnh miền núi, hải đảo và khu vực khó khăn (Ảnh: bvhttdl.gov.vn)
Theo dự kiến trong năm 2025, Vụ Thư viện (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) sẽ tiếp tục tập trung hỗ trợ các tỉnh miền núi, hải đảo và khu vực khó khăn xây dựng nền tảng thư viện điện tử cơ bản, bảo đảm người dân ở bất kỳ đâu cũng có thể truy cập thông tin, học tập và nâng cao tri thức. Đây là một trong những mục tiêu trọng tâm của chương trình chuyển đổi số – nhằm “không để ai bị bỏ lại phía sau” trong hành trình phát triển tri thức quốc gia.
Những tủ sách điện tử giữa bản làng, những điểm đọc số giữa miền sông nước hay trên đảo xa – đó không chỉ là kết quả của công nghệ, mà còn là biểu tượng của sự quan tâm, sẻ chia và bình đẳng trong tiếp cận tri thức. Khi mỗi người dân, dù ở vùng khó khăn nhất, vẫn có thể đọc, học và khám phá thế giới qua vài cú chạm, thì chuyển đổi số thư viện không chỉ là một nhiệm vụ hành chính, mà đã trở thành một hành trình nhân văn.
Những bước đi thầm lặng ấy đang góp phần khẳng định rằng: ở bất kỳ đâu trên đất nước Việt Nam, tri thức vẫn luôn tỏa sáng – bình đẳng, bền bỉ và đầy cảm hứng.
Nguồn: https://bvhttdl.gov.vn/binh-dang-trong-tiep-can-tri-thuc-chuyen-doi-so-thu-vien-vung-kho-khan-20251018173542447.htm
Bình luận (0)