Tác giả Mai Văn Thành, người kể chuyện bằng chất liệu văn hóa Chăm

(NLĐO) - Ngày 20-10 chào mừng ngày Phụ nữ Việt Nam, cũng là ngày Lễ hội Katê mà tác giả Mai Văn Thành có nhiều đóng góp giá trị.

Tác giả Mai Văn Thành

Trong Trại sáng tác kịch bản sân khấu năm 2025 do Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam tổ chức tại Tam Đảo – Phú Thọ (từ 10 đến 17-10), tác giả Mai Văn Thành, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa tỉnh Ninh Thuận (cũ), được giới chuyên môn đánh giá cao với kịch bản "Nhẫn Mư-Ta – Hơn cả một tình yêu".

Tác phẩm sử dụng chất liệu văn hóa dân gian Chăm để chuyển tải những vấn đề xã hội đương đại, thể hiện tầm nhìn nhân văn và bản sắc rõ nét.

Từ tuyên truyền viên đến nhà viết kịch giàu tri thức

Bắt đầu sự nghiệp với vai trò tuyên truyền viên Đội Thông tin lưu động Ninh Thuận, Mai Văn Thành từng đoạt HCV toàn quốc năm 1993 trong tiểu phẩm "Vị mặn của biển" (tác giả Lê Hưng Thành). Sau khi đội sáp nhập về Trung tâm Văn hóa tỉnh năm 1998, ông theo đuổi con đường nghệ thuật chuyên nghiệp, tham gia lớp tập huấn MC tại TP HCM và lớp đào tạo biên kịch, lý luận phê bình sân khấu do Cục Nghệ thuật biểu diễn tổ chức (2008-2009).

Dưới sự giảng dạy của các tên tuổi lớn như nhà văn Chu Lai, NSND Doãn Hoàng Giang, PGS-TS Trần Trí Trắc…, ông tích lũy nền tảng lý luận vững chắc để bước vào hành trình sáng tác kịch bản với góc nhìn sâu sắc về văn hóa dân tộc.

Tác giả Hồng Yến và Mai Văn Thành tập một tiểu phẩm văn nghệ chuẩn bị cho lễ bế mạc Trại sáng tác Tam Đảo - năm 2025

Mai Văn Thành với dấu ấn sáng tạo qua từng kịch bản

Trước "Nhẫn Mư-Ta – Hơn cả một tình yêu", ông đã gặt hái thành công với loạt tác phẩm: "Phía sau hoàng hôn" (giải C kịch bản sân khấu), "Hương đất" (viết về làng gốm Chăm, được nghệ sĩ Kim Oanh dàn dựng và đoạt HCB Liên hoan Truyền hình toàn quốc), "Dưới táng cây bàng vuông" (chuyển thể cải lương, giải C chủ đề "Học tập theo gương Bác Hồ").

Ở "Nhẫn Mư-Ta", Mai Văn Thành kể câu chuyện tình giữa HaLy – Jathan, hai người trẻ thuộc hai cộng đồng Chăm Bà-la-môn và Chăm Islam. Tác phẩm gửi gắm thông điệp: chỉ có tri thức, tình yêu và lòng dũng cảm mới hóa giải được những định kiến tôn giáo kéo dài hàng trăm năm. 

Biểu tượng chiếc nhẫn Mư-Ta trở thành linh hồn của kịch bản – vòng tròn vĩnh hằng kết nối hai con người, hai tôn giáo, hai thế hệ.

Từ trái sang: Tác giả Mai Văn Thành, NSND Giang Mạnh Hà, tác giả Trần Kim Khôi và NSND Lan Hương

Mai Văn Thành - Ngôn ngữ sân khấu đậm đặc bản sắc Chăm

Lời thoại đan xen tiếng Chăm, âm nhạc với trống Paranưng, kèn Saranai, đàn Kanhi, cùng ca khúc dân gian "Bến nước tình yêu", "Người tình ơi"… đã tạo nên không gian nghệ thuật đặc trưng. Các biểu tượng như cây xương rồng (sức sống kiên cường) hay ngọn lửa thiêu xác Jathik và Thợn (quá khứ được hóa giải bằng ánh sáng tri thức) cho thấy khả năng tổ chức hình tượng kịch giàu tầng nghĩa của tác giả.

"Những lời thoại, những câu chuyện kịch của Mai Văn Thành được anh chăm chút, nâng niu, để vở diễn chạm đến trái tim người xem khi nghĩ về đồng bào Chăm cần cù, yêu cuộc sống" - Nhà viết kịch, nhà văn Nguyễn Thu Phương nói.

Tác giả Mai Văn Thành tại "Thế giới xương rồng - Tam Đảo" năm 2025

Từ Tam Đảo đến Khánh Hòa – tiếp nối hành trình văn hóa

Ngay sau khi rời trại sáng tác Tam Đảo – Phú Thọ, ông trở về Khánh Hòa tham gia biểu diễn và tổ chức các chương trình văn nghệ chào mừng Ngày Phụ nữ Việt Nam 20-10, trong không khí sôi nổi của Lễ hội Katê năm 2025 – kỳ lễ hội đầu tiên triển khai Đề án "Bảo tồn và phát huy giá trị Lễ hội Katê của đồng bào Chăm, giai đoạn 2025-2030".

Khánh Hòa là tỉnh có đông đồng bào Chăm sinh sống với hệ thống di sản văn hóa đặc sắc: đền, tháp cổ, lễ hội, phong tục, văn học nghệ thuật dân gian và kho tàng tri thức truyền thống phong phú. 

Trong đó, Lễ hội Katê – di sản văn hóa phi vật thể quốc gia – là lễ hội lớn nhất của đồng bào Chăm theo đạo Bà-la-môn, diễn ra hằng năm vào khoảng tháng 9 hoặc tháng 10 dương lịch. Năm nay, lễ hội tổ chức từ ngày 20 đến 23-10, với nhiều điểm mới nhằm tăng tính hấp dẫn, đưa lễ hội trở thành sản phẩm văn hóa – du lịch tiêu biểu của vùng duyên hải miền Trung.

Tác giả Lê Thu Hạnh và Mai Văn Thành tại Trại sáng tác sân khấu Tam Đảo năm 2025

Phần lễ gồm các nghi thức linh thiêng như rước y trang, tắm tượng thần, mặc y trang cho thần và đại lễ tại các đền tháp; phần hội sôi động với các trò chơi dân gian, thi dệt thổ cẩm, làm gốm, biểu diễn ca múa nhạc truyền thống, giao lưu cộng đồng. Đây cũng là dịp để người Chăm tôn vinh cội nguồn, củng cố tinh thần đoàn kết và lan tỏa giá trị văn hóa ra cộng đồng.

Văn hóa – sức mạnh nội sinh của cộng đồng

Với Mai Văn Thành, hành trình sáng tác và hoạt động văn hóa là một dòng chảy liền mạch. Từ kịch bản "Nhẫn Mư-Ta – Hơn cả một tình yêu" đến sự góp mặt trong các chương trình nghệ thuật tại Lễ hội Katê, ông tiếp tục chứng minh rằng: văn hóa không chỉ là ký ức của dân tộc, mà là nguồn năng lượng sống giúp cộng đồng Chăm vươn lên và hòa cùng nhịp phát triển của thời đại.

Ông đang chuẩn bị thực hiện chương trình văn nghệ trong lễ bế mạc Trại sáng tác Tam Đảo 2025 có sự tham dự của nhiều nghệ sĩ nổi tiếng cả nước về tham dự vào chiều 17-10 gồm: NSND Trịnh Thúy Mùi - Phó chủ tịch Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam - Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam; NSND Lê Tiến Thọ, NSND Lê Chức, NSND Lan Hương, tác giả chèo Phạm Ngọc Dương, tác giả Ngọc Trúc, Hồng Yến, Phạm Văn Đằng, Trương Minh Thuận (Cổ Chiên), Vũ Thu Phong, Minh Nguyệt, Bùi Hồng Quế, Nguyễn Toàn Thắng...

"Đọc kịch bản của tác giả Mai Văn Thành, tôi rất thích, vì ông lồng ghép chất liệu dân gian vào kịch rất ngọt, đặc tả số phận nhân vật rất nhân văn, thể hiện rõ tinh thần đoàn kết của dân tộc Chăm. Kịch của anh còn mang hơi thở cuộc sống mới, thắt chặt tình làng, nghĩa xóm" - NSND Giang Mạnh Hà nói.

Nguồn: https://nld.com.vn/tac-gia-mai-van-thanh-nguoi-ke-chuyen-bang-chat-lieu-van-hoa-cham-196251016155050315.htm