Bộ sách giáo khoa thống nhất cần dựa trên nền tảng chương trình hiện hành

Việc xây dựng một bộ sách giáo khoa thống nhất đang trở thành vấn đề được quan tâm rộng rãi trong và ngoài ngành Giáo dục.

Nhiều ý kiến cho rằng quá trình triển khai cần được cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo tính khoa học, đồng thời phù hợp với thực tiễn dạy và học tại các nhà trường.

Ông Đinh Văn Trịnh, Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Hiền (phường Tân Thới Hiệp, TPHCM), cho rằng một bộ sách giáo khoa dùng chung cần đáp ứng một số yêu cầu cốt lõi.

Trước hết, sách phải được quy định rõ ràng về thứ tự các chương, bài học, đảm bảo đầy đủ kiến thức cơ bản theo chương trình giáo dục phổ thông, làm nền tảng để xây dựng đề kiểm tra, đề thi chung; qua đó phát huy được năng lực và phẩm chất của người học.

Bên cạnh đó, sách cần có đầy đủ ví dụ, bài tập minh họa, giúp giáo viên có chuẩn mực để giảng dạy và học sinh có thể tự học hiệu quả.

Theo ông Trịnh, một trong những yêu cầu then chốt là bộ sách phải được biên soạn một cách khoa học, cân đối về thời lượng và phù hợp với tâm lý lứa tuổi.

"Không thể dồn nội dung từ nhiều bộ sách hiện có thành một bộ chung, mà cần được thiết kế lại, đảm bảo đủ thời lượng cho từng tiết học, bao gồm cả phần kiểm tra bài cũ, tiếp nhận kiến thức mới và vận dụng", ông nhấn mạnh.

Một vấn đề quan trọng khác được ông Trịnh nêu ra là cần có sự tham gia trực tiếp của giáo viên đứng lớp trong hội đồng biên soạn sách. Họ là những người hiểu rõ tâm lý học sinh, khả năng tiếp thu và phương pháp tổ chức dạy học hiệu quả.

Sau một chu trình triển khai Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, giáo viên đã quen với việc bám sát chương trình khung do Bộ GD&ĐT ban hành.

"Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 được xây dựng với triết lý giáo dục phát triển phẩm chất và năng lực học sinh, đề cao vai trò của người học và khuyến khích sự linh hoạt trong dạy học. Sau nhiều năm triển khai, đội ngũ giáo viên đã dần thích ứng với chương trình mới, hiểu rõ cấu trúc, định hướng nội dung cũng như phương pháp giảng dạy phù hợp", Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Hiền nói.

Vì vậy, khi biên soạn bộ sách dùng chung, cần đảm bảo tính kế thừa, thống nhất mạch kiến thức và phù hợp với thực tiễn dạy - học.

Tính kế thừa thể hiện ở việc giữ nguyên mạch kiến thức, mục tiêu cần đạt, hệ thống năng lực và phẩm chất cốt lõi, cũng như những quan điểm giáo dục hiện đại mà chương trình đã đề ra. "Sách không nên ‘viết lại từ đầu’, mà cần chọn lọc, điều chỉnh và hệ thống hóa từ thực tiễn đã được kiểm chứng", ông Trịnh nhấn mạnh.

Quan trọng hơn cả, bộ sách phải có hệ thống bài tập được thiết kế hợp lý, giúp học sinh dễ tiếp cận kiến thức và tạo điều kiện để giáo viên sáng tạo trong giảng dạy.

Học sinh Trường Tiểu học Thạnh An (xã Thạnh An, TPHCM) trong ngày khai giảng năm học 2025-2026.

Theo ông Trịnh, một bộ sách giáo khoa thống nhất không có nghĩa là làm mất đi sự linh hoạt trong dạy học. Ngược lại, nếu được biên soạn tốt, sách sẽ cung cấp cấu trúc bài học hợp lý, nội dung khoa học, hình thức trình bày dễ tiếp cận và đặc biệt là hệ thống bài tập gắn với thực tiễn, giúp học sinh phát triển tư duy và kỹ năng.

Sách cần được thiết kế phù hợp với thời lượng giảng dạy, tâm lý lứa tuổi học sinh và khả năng tổ chức lớp học ở các vùng miền khác nhau. Ngoài ra, việc kế thừa từ những bộ sách hiện hành cũng cần được thực hiện một cách chọn lọc, lấy tinh hoa, loại bỏ những bất cập đã bộc lộ trong quá trình sử dụng thực tế.

"Việc xây dựng một bộ sách giáo khoa thống nhất không hề mâu thuẫn với chủ trương đa dạng hóa tài liệu dạy học. Bộ sách này có thể đóng vai trò như một ‘sách chuẩn’ – là cơ sở chính để tổ chức giảng dạy, kiểm tra, đánh giá. Các bộ sách khác vẫn có thể được sử dụng như tài liệu tham khảo bổ trợ, giúp mở rộng kiến thức, phát triển năng lực cá nhân và tạo ra môi trường học tập phong phú", ông Trịnh cho hay.

Nguồn: https://giaoducthoidai.vn/bo-sach-giao-khoa-thong-nhat-can-dua-tren-nen-tang-chuong-trinh-hien-hanh-post748728.html