Bước chuyển tích cực của mô hình “Chợ giảm thiểu rác thải nhựa”

Chợ Hàn - một trong những ngôi chợ lớn nhất của Đà Nẵng thu hút không chỉ người dân địa phương mà còn có khách du lịch trong và ngoài nước đến tham quan, mua sắm. Đi cùng với số lượng hàng hóa tiêu thụ lớn là khối lượng rác thải, nhất là rác thải nhựa khó phân hủy.

Theo khảo sát của WWF – Việt Nam tại chợ Hàn năm 2021 cho thấy lượng chất thải rắn phát thải từ chợ là 800 – 1.000 kg/ngày, rác nhựa chiếm 15,1%, trong đó có tới 66,4% là ni lông. Khoảng 10kg túi nylon được phân phát qua con đường mua bán hàng hóa hằng ngày. Trong đó túi loại 4L và 7L chiếm phần lớn, gấp đôi lượng túi nylon loại dưới 1L và 12L. Vì vậy, việc thay đổi thói quen sử dụng túi ni lông trong hoạt động mua bán tại chợ là rất cần thiết nhằm hướng tới mua sắm bền vững, góp phần bảo vệ môi trường.

Năm 2022, Sở Công thương thành phố Đà Nẵng phối hợp Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên tại Việt Nam (WWF Việt Nam) lựa chọn chợ Hàn là chợ điểm để khởi động thực hiện thí điểm mô hình “Chợ giảm thiểu rác thải nhựa”.

Sau thời gian triển khai, đến nay, tại chợ Hàn có 52 quầy hàng dán “Nhãn sinh thái” do Sở Công Thương cấp. Quầy hàng sinh thái gồm 3 nhóm tiêu chí lớn: Thúc đẩy giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế sử dụng các vật liệu thân thiện với môi trường để thay thế các sản phẩm nhựa khó phân huỷ trong bán hàng, đóng gói, trưng bày; Sử dụng năng lượng hiệu quả, tắt đèn, các thiết bị điện khi không sử dụng; Thường xuyên tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường.

Tại các quầy hàng dán “Nhãn sinh thái”, tiểu thương sẽ sử dụng túi giấy để thay thế túi ni lông khi bán hàng cho khách; đồng thời, sử dụng các giỏ đựng hàng với chất liệu thân thiện như mây, tre thay thế cho các giỏ nhựa.

Chị Nguyễn Thị Lan (tiểu thương chợ Hàn) cho biết, khi tham gia quầy hàng dán “nhãn sinh thái”, chị thay đổi thói quen sử dụng túi ni lông khi bán hàng cho khách bằng túi giấy. Một trong số các túi giấy này chị được hỗ trợ từ Tổ chức WWF – Việt Nam. Ngoài ra, chị cũng chủ động nhập bao bì thân thiện môi trường, nhập hàng hoá và yêu cầu những cơ sở đóng gói sản phẩm bằng các vật liệu tái chế.

“Mình thấy việc sử dụng túi giấy giúp sản phẩm của mình trở nên đẹp hơn, sang trọng hơn. Đặc biệt chợ Hàn có nhiều khách du lịch nước ngoài, họ rất thích những sản phẩm túi đựng thân thiện với môi trường như thế. Từ đó việc buôn bán của mình cũng trở nên dễ dàng hơn. Ngoài ra, có một số khách hàng yêu cầu túi ni lông để tiện sử dụng thì mình thuyết phục, tuyên truyền cho họ lợi ích của việc sử dụng các túi đựng thân thiện môi trường hơn”, chị Lan nói.

Có thể thấy, việc sử dụng túi đựng bằng giấy giúp giảm thiểu lượng lớn rác thải nhựa tại chợ Hàn, tuy nhiên, bên cạnh sự thân thiện với môi trường, một số tiểu thương tại chợ Hàn cho rằng, túi giấy còn có nhiều điểm hạn chế như: khi đựng các sản phẩm nặng (gạo, nước mắm, trứng…) dễ bị đứt quai cầm, trời mưa túi cũng sẽ bị rách dẫn đến hư hỏng sản phẩm…

Là tiểu thương kinh doanh mặt hàng gia vị thực phẩm, chị Huỳnh Thị Phi cho biết, khi tham mô hình “chợ giảm thiểu rác thải nhựa” chị được tặng túi vải, túi giấy, hộp trưng bày sản phẩm rất đẹp mắt. Từ đó hoạt động kinh doanh hằng ngày tại quầy hàng của chị Phi giảm thiểu được số lượng rác thải nhựa dùng 1 lần.

Mặt khác, chị Phi chia sẻ rằng, nếu khách hàng mua mặt hàng có khối lượng nặng thì rất khó để đựng túi giấy. Đồng thời, giá thành các sản phẩm túi tái sử dụng cũng rất cao, khiến người kinh doanh như chị phải trăn trở.

Ông Nguyễn Thu, Phó Ban Quản lý (BQL) chợ Hàn cho biết, đến thời điểm hiện tại, BQL chợ đang nỗ lực để tuyên truyền, động viên, nhằm giúp tiểu thương và người tiêu dùng thay đổi thói quen sử dụng túi ni lông, hướng đến tiêu dùng xanh, bền vững. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện gặp phải nhiều khó khăn thách thức. Mặc dù vậy, ông Thu vẫn tin rằng “mưa dầm, thấm lâu”.

“Hằng ngày BQL chợ sẽ theo dõi, đôn đốc, động viên tiểu thương sử dụng túi giấy, túi vải để đựng hàng hoá cho khách. Thói quen đã hình thành thì khó mà bỏ được. Đây là việc làm không phải ngày một ngày hai mà thành công. Chúng tôi vẫn luôn tin rằng thời gian đến, sẽ có thêm nhiều hơn nữa các quầy hàng dán “nhãn sinh thái” để chợ Hàn thật sự trở thành điểm sáng của mô hình Chợ giảm thiểu rác thải nhựa”, ông Thu chia sẻ.

Đồng thời mong muốn sẽ nhận được nhiều sự quan tâm, hỗ trợ từ các tổ chức, chính quyền địa phương để có cách làm hiệu quả hơn đối với việc tiết kiệm chi phí bao bì cho tiểu thương, đẩy mạnh sử dụng túi ni lông tự phân huỷ để tăng tính hiệu quả và ưu việt khi đựng hàng hoá nặng ký.

Vừa qua, Sở Công thương ban hành kế hoạch số 1681/KH-SCT ngày 28/6/2024 về việc  tiếp tục triển khai thực hiện mô hình thí điểm Chợ giảm thiểu rác thải nhựa tại chợ Hàn năm 2024. Kế hoạch được triển khai nhằm nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cộng đồng, hỗ trợ người dân thay đổi thói quen sử dụng túi ni lông, sản phẩm nhựa dùng một lần, đồng thời đẩy mạnh công tác thu gom, tái chế các sản phẩm nhựa hướng đến hạn chế gánh nặng cho môi trường; thu hút sự tham gia, nâng cao nhận thức của cộng đồng về phân loại rác và giảm thiểu rác thải nhựa.

Theo đó, các hoạt động ưu tiên thực hiện tại chợ Hàn năm 2024 gồm: Thực hiện các giải pháp thúc đẩy quảng bá các quầy hàng sinh thái chợ Hàn: panel chỉ hướng và truyền thông tại chợ Hàn, Trạm bán túi sinh thái chợ Hàn; Tiếp tục hỗ trợ cải tiến một số trang thiết bị cần thiết cho các quầy hàng đã được cấp chứng nhận trong năm 2023: túi giấy để đựng sản phẩm, cải tiến các thùng, tủ, kệ, hộp… đựng hàng hóa nhằm tiết giảm tối đa việc sử dụng túi nilong và nhựa dùng 1 lần; Phát động tiểu thương và người dân tham gia các hoạt động nhằm giảm thiểu rác thải nhựa, các hoạt động thu đổi quà trong sự kiện Ngày Chủ nhật xanh…

Đối với công tác thông tin, tuyên truyền, Sở Công Thương giao Ban Quản lý chợ Hàn, Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên WWF phối hợp thực hiện Sản xuất các sản phẩm truyền thông (Poster, tin bài/phát thanh, quà tặng truyền thông); Tổ chức chuỗi hoạt động truyền thông quảng bá điểm đến chợ Hàn giảm thiểu rác thải nhựa thông qua việc tăng cường tương tác với tiểu thương và du khách mua sắm tại chợ.

Đầu năm 2024 đến nay, tiểu thương chợ Hàn đã tham gia 2 lớp tập huấn liên quan đến vấn đề giảm rác thải nhựa tại chợ.

Anh Nguyễn Thành Huy – Tổ chức WWF Việt Nam, người trực tiếp tổ chức những lớp tập huấn bảo vệ môi trường cho các tiểu thương tại chợ Hàn cho biết, tại các buổi tập huấn, tiểu thương được tìm hiểu về hiện trạng môi trường hiện nay, tác động của rác thải nhựa đến sức khoẻ con người. Đồng thời, hướng dẫn cách phân loại rác tại nguồn, giảm thiểu sử dụng túi ni lông trong quá trình kinh doanh, vai trò, trách nhiệm của các tiểu thương tại chợ.

Ngoài chợ Hàn, các chợ dân sinh trên địa bàn thành phố cũng triển khai mô hình “Chợ giảm thiểu rác thải nhựa”. Với mục tiêu "Nhà nhà hạn chế rác thải nhựa, người người phòng chống ô nhiễm rác thải nhựa, xã hội tiến đến nói không với rác thải nhựa dùng một lần”,  Đoàn phường Hoà Minh triển khai tặng túi vải, túi ni lông tự huỷ; vận động tiểu thương và khách hàng hạn chế sử dụng túi ni lông khi đi chợ. Cùng với đó, tích cực thay thế đồ nhựa dùng một lần bằng các sản phẩm thân thiện với môi trường trong thói quen sinh hoạt hàng ngày.

Thông qua hoạt động này, không chỉ phát huy vai trò xung kích tình nguyện của tuổi trẻ địa phương đối với vấn đề bảo vệ môi trường mà còn tuyên truyền rộng rãi, góp phần hình thành ý thức, thái độ tích cực cho người dân về các vấn đề bảo vệ môi trường.

Với sự chung tay của các cấp chính quyền, các tổ chức và người dân, việc giảm thiểu sử dụng rác thải nhựa tại các chợ truyền thống trên địa bàn thành phố ngày càng được lan toả và tạo hiệu ứng tích cực. Điều này góp phần xây dựng thành phố Đà Nẵng xanh – sạch – đẹp, trở thành điểm đến thu hút du khách trong và ngoài nước.

BÁ VINH

Nguồn: https://www.danang.gov.vn/web/guest/chinh-quyen/chi-tiet?id=61155&_c=3