Cách mạng Tháng Tám - Dấu son lịch sử

Di tích nhà Tổng Thận - chứng tích Cách mạng Tháng Tám (tọa lạc tại phường Long An hiện nay)

Theo nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Tây Ninh (trước sáp nhập) Võ Hoàng Khải: Việt Nam trong thế kỷ XX có 3 đặc điểm: Một là cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Hai là đánh bại các cuộc chiến tranh xâm lược để bảo vệ thành quả Cách mạng Tháng Tám. Và thứ ba là tiến hành công cuộc đổi mới để đưa đất nước tiến lên chủ nghĩa xã hội. Nếu không có Cách mạng Tháng Tám, chúng ta sẽ không có Chiến thắng Điện Biên Phủ với “Chín năm làm một Điện Biên, nên vành hoa đỏ nên thiên sử vàng”; sau Chiến thắng Điện Biên Phủ, người Pháp rút thì người Mỹ vào, chúng ta đã tiến hành cuộc chiến tranh giải phóng miền Nam với Chiến dịch Hồ Chí Minh giành thắng lợi vào ngày 30/4/1975, rồi đến các cuộc chiến tranh biên giới.

80 năm trước, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do cho cả dân tộc. Sau 80 năm, cả dân tộc lại bừng khí thế tiến vào một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình. Trong đó, Tây Ninh cũng xuyên suốt hòa mình trong dòng chảy của lịch sử dân tộc.

Tân An đi đầu trong cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám ở Nam Bộ

Cách mạng Tháng Tám thành công đưa đến sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á, chấm dứt chế độ quân chủ phong kiến ở Việt Nam, kết thúc hơn 80 năm Nhân dân ta chịu ách đô hộ của thực dân, phát xít. Từ đây, đất nước, xã hội, dân tộc và con người Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội.

Trong cuộc cách mạng vĩ đại ấy, Long An (trước sáp nhập), trước đây là Tân An tự hào là địa phương “đi tiên phong trong Tổng khởi nghĩa Tháng Tám ở Nam Bộ” như lời nguyên Bí thư Xứ ủy Nam Kỳ Trần Văn Giàu nhận định.

Sau Khởi nghĩa Nam Kỳ, Đảng bộ Tân An đã sớm chủ động khôi phục lực lượng. Cuối năm 1943, đã có xứ ủy viên; đầu năm 1945 đã lập các Quận ủy A, B, C, D để tổ chức lực lượng. Năm 1945 đã có nhiều chi bộ phát triển, đặc biệt là Chi bộ Thanh niên. Giữa năm 1945, Đảng đã thành lập tổ chức Thanh niên Tiền phong ở 46/62 làng để phát động khởi nghĩa. Đầu tháng 7/1945, Đảng bộ đã có cơ sở nội tuyến ở trong cơ lính và đã đưa lực lượng tự vệ mật vào ém trong nội thị; đặc biệt, tỉnh lỵ đã tổ chức được 2 lò rèn vũ khí. Chính vì Tân An có cơ sở đảng viên và cơ sở quần chúng mạnh nên khi được Xứ ủy Nam Kỳ chọn làm nơi khởi nghĩa đầu tiên và đã giành thắng lợi ngay trong ngày 21/8/1945.

Trong cuốn Lịch sử Đảng bộ tỉnh Long An (1930-2000) có ghi: Sáng ngày 22/8/1945, 4.000 người với tầm vông, giáo mác, mang cờ đỏ sao vàng đổ về sân banh tỉnh lỵ tham gia cuộc mít-tinh chào mừng cách mạng thành công. Đoàn người vừa đi, vừa hô vang khẩu hiệu “Việt Nam độc lập muôn năm!”. Đại diện Ủy ban Hành chính lâm thời tỉnh Tân An - Chủ tịch Nguyễn Văn Trọng tuyên bố: “Chính quyền Tân An đã về tay Nhân dân!”.

Biểu tượng Cách mạng Tháng Tám ở tỉnh Tân An xưa

Sau 15 năm đấu tranh bền bỉ, kiên cường, Nhân dân Tân An dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh đã tiến hành cuộc Tổng khởi nghĩa thành công vượt trước dự kiến của Xứ ủy giao. Sự kiện trọng đại đó gắn liền với dinh Tổng Thận - biểu trưng của Cách mạng Tháng Tám tại nơi đây. Dinh Tổng Thận được Tỉnh ủy Tân An trưng dụng làm tổng hành dinh. Đây chính là trụ sở công khai đầu tiên của chính quyền cách mạng ở Nam Bộ sau Cách mạng Tháng Tám. Tại dinh Tổng Thận, Tỉnh ủy Tân An đã tổ chức 3 hội nghị quan trọng để bàn bạc, quyết định những vấn đề về xây dựng, củng cố, bảo vệ chính quyền cách mạng vừa mới giành được.

Tỉnh Chợ Lớn (quận Cần Đước, Cần Giuộc, Đức Hòa, Trung Quận xưa) với vị trí đặc biệt gắn liền với Sài Gòn nên cuộc khởi nghĩa giành chính quyền được tiến hành cùng ngày với Sài Gòn theo chủ trương của Xứ ủy. Cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở tỉnh Tân An thắng lợi rực rỡ, vượt kế hoạch của Xứ ủy đề ra một ngày. Điều này đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến các địa phương xung quanh như Trung Quận, Cần Đước, Đức Hòa (tỉnh Chợ Lớn) và Chợ Gạo, Châu Thành (tỉnh Mỹ Tho),...

Thắng lợi đó đánh dấu một trang mới trong lịch sử đấu tranh cách mạng của Nhân dân hai tỉnh Tân An - Chợ Lớn. Từ đây, cùng với cả nước, Nhân dân hai tỉnh thoát khỏi ách thống trị của chế độ thực dân, phong kiến, tự mình làm chủ vận mệnh, xây dựng cuộc sống mới.

Tây Ninh (trước sáp nhập) vận dụng sáng tạo đường lối, chủ trương của Đảng để giành chính quyền

Ngày 23/8/1945, được tin Sài Gòn đang khẩn trương chuẩn bị khởi nghĩa giành chính quyền, Ban Cán sự Đảng tỉnh cử đồng chí Trần Kim Tấn và đồng chí Trương Mỹ Lan liên lạc với Xứ ủy để xin chỉ đạo hành động. Ngay ngày này, đồng chí Trương Mỹ Lan trở về Tây Ninh báo cáo tình hình, còn đồng chí Trần Kim Tấn ở lại Sài Gòn dự mít-tinh.

Nhận được chỉ thị của Xứ ủy, đồng chí Huỳnh Văn Thanh - Trưởng ban Cán sự Đảng tỉnh, triệu tập hội nghị gồm đảng viên và cán bộ nòng cốt tham dự. Hội nghị bàn việc tổ chức một cuộc mít-tinh có đông đảo quần chúng tham gia để Mặt trận Việt Minh tỉnh ra hoạt động công khai, đồng thời kêu gọi Nhân dân ủng hộ Việt Minh.

Thực hiện chủ trương của hội nghị, ngay trong đêm 23/8/1945, Ban lãnh đạo hành động cử người đi các nơi huy động Nhân dân, lực lượng Thanh niên Tiền phong và học sinh về dự mít-tinh ở thị xã. Băng rôn, cờ, khẩu hiệu trang bị cho đoàn người đi dự mít-tinh do cơ sở Việt Minh ở Hãng đường Thanh Điền lấy vải của nhà máy đem về nhuộm đỏ và cắt may cho các nhóm. Mọi việc được tiến hành hết sức khẩn trương và chu đáo.

Mít-tinh mừng Tây Ninh (trước sáp nhập) được giải phóng, tổ chức tại Sân vận động thị xã (nay là phường Tân Ninh), tháng 5/1975. Đây cũng là nơi diễn ra mít-tinh, giành chính quyền vào ngày 25/8/1945 (Ảnh tư liệu)

Sáng sớm ngày 25/8/1945, từ Thanh Điền, Xóm Vịnh, Quán Cơm, lực lượng quần chúng giương cờ đỏ sao vàng, mọi người đều có băng trắng chữ Việt Minh màu đỏ hoặc băng đỏ đeo ở cánh tay, các đồng chí đảng viên mang súng ngắn dẫn đầu đội ngũ rầm rập tiến vào Sân vận động thị xã. Cùng lúc, lực lượng Thanh niên Tiền phong có trang bị súng và tầm vông từ đình Hiệp Ninh lên đường tiến vào Sân vận động. Quần chúng tín đồ Cao Đài mang theo cờ đạo, đội ngũ chỉnh tề, từ Tòa Thánh cũng đến Sân vận động thị xã dự mít tinh. Thế là một cuộc mít-tinh lớn chưa từng thấy ở Tây Ninh đã diễn ra.

Tại buổi mít-tinh, đồng chí Huỳnh Văn Thanh đọc diễn văn nêu rõ: Quân đội Nhật đã đầu hàng quân Đồng minh, chính quyền Hà Nội và khắp miền Bắc, Trung đã thuộc về Việt Minh và kêu gọi đồng bào Tây Ninh hãy đứng lên sẵn sàng giành chính quyền. Quần chúng dự mít-tinh hết sức phấn khởi, hô vang khẩu hiệu ủng hộ Mặt trận Việt Minh. Cuộc mít-tinh của quần chúng chuyển thành đoàn biểu tình kéo qua dinh tỉnh trưởng, quanh chợ và các đường phố chính trong thị xã. Trước khí thế cách mạng của quần chúng, chính quyền bù nhìn không dám phản ứng. Đến trưa, đoàn biểu tình mới trở về thị xã.

Trung tâm phường Tân Ninh hiện nay là nơi diễn ra cuộc mít-tinh, khởi nghĩa giành chính quyền cách đây 80 năm (Ảnh: Tâm Giang)

Khoảng 14 giờ ngày 25/8/1945, một đoàn cán bộ từ Sài Gòn mang chỉ thị giành chính quyền của Xứ ủy lên Tây Ninh. Ban lãnh đạo giành chính quyền tỉnh triệu tập hội nghị mở rộng gồm các thành viên Ban lãnh đạo hành động và một số cán bộ nòng cốt để lập kế hoạch giành chính quyền. Tỉnh trưởng Lê Văn Thạnh được gọi ra, yêu cầu nộp sổ sách, giấy tờ và giao chính quyền. Việc chuyển giao chính quyền tỉnh được giải quyết xong ngay trong đêm 25/8/1945.

Sau đó, lực lượng cách mạng chỉ bắt giữ Tỉnh trưởng Lê Văn Thạnh cùng một số cán bộ cấp cao và tiếp quản các cơ quan trọng yếu ngay sau khi bộ máy chính quyền ngụy cấp tỉnh không còn. Không chỉ tại trung tâm tỉnh lỵ mà khởi nghĩa giành chính quyền còn diễn ra tại quận Trảng Bàng, vùng Phước Chỉ vào ngày tiếp sau đó.

Như vậy, cùng với cả nước, cuộc khởi nghĩa giành chính quyền vào Tháng Tám năm 1945 ở Tây Ninh (trước sáp nhập) thắng lợi rực rỡ. Thắng lợi đó là do Ban Cán sự Đảng tỉnh nhạy bén tiếp thu và vận dụng sáng tạo đường lối, chủ trương của Đảng, nhất là chủ trương xây dựng lực lượng chuẩn bị khởi nghĩa, đặc biệt là vai trò lãnh đạo của các đảng viên, các cơ sở Đảng./.

Như Nguyệt - Ngô Tuyết

Nguồn: https://baolongan.vn/cach-mang-thang-tam-dau-son-lich-su-a200893.html