Chậm số hoá thương mại khó nhanh

Một khu vực bán hàng (ở tầng 3) chợ Đông Kinh không còn quầy hàng vì các tiểu thương đóng cửa

Từ năm 2020 đến nay, lượng khách mua sắm hàng hoá tại các chợ truyền thống giảm mạnh do xu hướng mua sắm trực tuyến (online) của người tiêu dùng. Trước thực tế trên, cơ quan chuyên môn cùng các đơn vị liên quan đã đẩy mạnh tuyên truyền, khuyến khích tiểu thương đổi mới hình thức kinh doanh qua nền tảng số. Dù vậy, sự thiếu chủ động từ các tiểu thương khiến công tác trên đạt hiệu quả chưa cao.

Kinh doanh ảm đạm

Chợ trung tâm xã Bắc Sơn hiện có gần 150 tiểu thương đang kinh doanh các mặt hàng gia dụng, quần áo, thực phẩm. Đây từng là nơi thu hút khách mua sắm từ các xã lân cận cũng như du khách thập phương. Tuy nhiên, theo nhiều tiểu thương tại đây, từ năm 2020 đến nay, lượng khách ngày càng giảm mạnh. Nếu so với năm 2019, doanh thu hằng ngày của các tiểu thương ở thời điểm hiện tại chỉ bằng 10%.

Ông Nguyễn Văn Khánh, kinh doanh quần áo thời trang tại tầng 1, chợ trung tâm xã Bắc Sơn chia sẻ: Từ năm 2019 trở về trước, mỗi ngày doanh thu từ việc buôn bán của gia đình đạt hơn 1 triệu đồng, ngày đông khách có thể đạt doanh thu 2 - 3 triệu đồng. Nhưng trong những năm gần đây, phần lớn người tiêu dùng đều chọn mua quần áo online. Vì vậy mà giờ đây, tôi chỉ bán được khoảng 200.000 - 300.000 đồng tiền hàng mỗi ngày.

Không chỉ riêng ông Khánh, theo khảo sát của phóng viên, nhiều tiểu thương tại chợ trung tâm xã Bắc Sơn đang gặp khó khăn vì kinh doanh ế ẩm. Trong đó, tình trạng vắng khách chủ yếu xảy ra đối với hoạt động kinh doanh hàng gia dụng và quần áo.

Tương tự, tại chợ Đông Kinh, phường Đông Kinh, tình trạng kinh doanh của các tiểu thương cũng gặp nhiều khó khăn. Qua khảo sát của phóng viên tại khu vực tầng 3 chợ Đông Kinh, nhiều quầy hàng đã đóng cửa nghỉ bán vì không còn khách. Theo thống kê của Ban Quản lý chợ, so với thời điểm trước khi xảy ra đại dịch COVID-19, số tiểu thương tại chợ đã nghỉ đến 50% (gần 100 hộ).

Chị Vũ Cẩm Thuý, tiểu thương kinh doanh quần áo tại đây cho biết: Cách đây khoảng 5 năm, tôi đã thuê 8 ô bán hàng để kinh doanh, ngày đắt khách, doanh thu có thể đạt 4 - 5 triệu đồng. Thế nhưng giờ đây, phần lớn khách đều mua hàng online qua các kênh như Shopee, Tiktok Shop khiến kinh doanh tại đây rất ế ẩm, có nhiều lúc hơn 1 tuần chưa "mở hàng" được là chuyện bình thường. Vì vậy, hiện tôi chỉ còn khả năng thuê 2 ô bán hàng trong chợ.

Tiểu thương thiếu chủ động

Qua trao đổi với một số tiểu thương tại các chợ trên địa bàn như Đông Kinh, chợ Đêm Kỳ Lừa, chợ Giếng Vuông, chúng tôi nhận thấy một trong những nguyên nhân chính là tiểu thương còn chưa chủ động trong đổi mới hình thức kinh doanh sang trực tuyến. Trong xu hướng thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ như hiện nay, phần lớn tiểu thương tại các chợ truyền thống vẫn bám trụ với hình thức kinh doanh cũ.

Công ty Cổ phần Chợ Lạng Sơn đầu tư lắp đặt phòng livestream bán hàng cho tiểu thương

Bà Nguyễn Thu Phương, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần chợ Lạng Sơn cho biết: Để hỗ trợ tiểu thương đổi mới hoạt động kinh doanh, đơn vị đã phối hợp với Sở Công Thương tuyên truyền các quy định, hướng dẫn tiểu thương kỹ năng bán hàng online. Từ tháng 6/2024, đơn vị đã đầu tư hơn 100 triệu đồng để lắp đặt 1 phòng livestream với các trang thiết bị hiện đại để hỗ trợ các tiểu thương. Tuy nhiên, ngay cả khi đơn vị miễn phí sử dụng dịch vụ này, đến nay vẫn chưa có tiểu thương nào đăng ký livestream.

Theo lãnh đạo Công ty Cổ phần chợ Lạng Sơn, hiện nay, đơn vị quản lý 3 chợ là chợ Đông Kinh, chợ Đêm Kỳ Lừa và chợ Chi Lăng với tổng số khoảng 1.000 hộ kinh doanh hoạt động. Những năm qua, đơn vị đã tích cực vận động, hỗ trợ tiểu thương đổi mới hình thức kinh doanh theo hướng trực tuyến nhưng bà con chưa chủ động. Nhiều tiểu thương dù được công ty hỗ trợ giới thiệu sản phẩm, địa chỉ mua qua các fanpage, Tiktok của chợ và qua nền tảng số, sàn thương mại điện tử nhưng việc tương tác với khách hàng còn rất chậm (quá 24 giờ). Hiệu quả bán hàng ban đầu chưa cao cũng khiến các tiểu thương không đủ kiên trì để tiếp tục.

Ông Đào Đình Tuệ, tiểu thương kinh doanh quần áo tại chợ Đông Kinh cho biết: Tôi đã được ban quản lý chợ hỗ trợ mở tài khoản bán hàng thương mại điện tử và tham gia các hoạt động hỗ trợ bán hàng online qua Facebook, Zalo. Tuy nhiên, để có thể phát triển kênh bán hàng online, cần chuẩn bị nguồn hàng đa dạng với số lượng lớn. Đơn cử như hiện tại, mỗi mặt hàng tôi chỉ có 2 - 3 chiếc, nhưng nếu để livestream bán hàng qua các kênh như Shopee, Tiktok Shop... thì cần phải chuẩn bị hàng trăm chiếc, chi phí để chuẩn bị nguồn hàng cũng khiến tôi rất đắn đo. Bên cạnh đó, tôi cũng không dành nhiều thời gian tìm hiểu về ứng dụng công nghệ thông tin để ứng dụng vào kinh doanh.

Tăng cường giải pháp

Theo số liệu của Phòng Quản lý Thương mại, Sở Công Thương, trên địa bàn tỉnh hiện có 82 chợ với quy mô từ loại 1 đến loại 3. Trong những năm gần đây, cơ quan chuyên môn tỉnh và ban quản lý tại một số chợ trên địa bàn đã có những giải pháp thúc đẩy phát triển thương mại điện tử nhằm "vực dậy" các chợ truyền thống. Tuy nhiên, quá trình trên gặp nhiều khó khăn.

Bà Nguyễn Hồng Linh, Phó Trưởng phòng Quản lý Thương mại, Sở Công Thương cho biết: Đơn vị đã phối hợp với ban quản lý các chợ trên địa bàn triển khai tuyên truyền, hướng dẫn tiểu thương các kỹ năng livestream bán hàng, đưa các sản phẩm lên sàn thương mại điện tử nhằm thúc đẩy kinh doanh. Tuy nhiên, ngoại trừ các sản phẩm OCOP và một số sản phẩm nông sản, hầu hết các mặt hàng được kinh doanh tại các chợ đều không có nguồn gốc xuất xứ, thiếu hoá đơn chứng từ. Vì vậy, theo các quy định, các mặt hàng này không thể đủ điều kiện để đưa lên sàn thương mại điện tử cũng như các kênh mạng xã hội. Đồng thời, về mặt mẫu mã, giá cả, các mặt hàng tại chợ truyền thống gần như không đủ sức cạnh tranh với các mặt hàng trên các kênh thương mại điện tử.

Trước thực tế trên, Phòng Quản lý thương mại đã tham mưu Sở Công Thương triển khai các chương trình phối hợp với các sở, ngành liên quan triển khai các chương trình, đề án, mô hình nhằm tạo tiền đề chuyển đổi số tại các chợ truyền thống như: mô hình chợ 4.0; hướng dẫn livestream bán hàng tại các chợ Đông Kinh, chợ Đêm Kỳ Lừa cho tiểu thương. Đồng thời, để giúp người tiêu dùng hình thành thói quen "thanh toán số", góp phần thúc đẩy chuyển đổi số các chợ, các đơn vị đã phát triển mạng lưới 450 máy ATM, CDM, POS được phân bổ hợp lý tại các địa điểm gần chợ, siêu thị, trung tâm thương mại; hướng dẫn, hỗ trợ cấp trên 40.000 mã QR cho các chủ cửa hàng, hộ kinh doanh.

Bên cạnh đó, giữa tháng 8/2025 vừa qua, Sở Công Thương đã phối hợp triển khai Chương trình Chuyển đổi số chợ truyền thống và Phát triển thương mại điện tử. Trong đó, các đơn vị đã trực tiếp giới thiệu các giải pháp chuyển đổi số của các doanh nghiệp hàng đầu như TikTok Shop, Shopee, Zalo,… Đồng thời, hướng dẫn tiểu thương thực hiện các phiên livestream bán hàng trên các nền tảng này.

Cùng với các giải pháp trên, hiện tại, tỉnh đã phát triển mạng lưới “tổ công nghệ số cộng đồng” với hơn 1.600 tổ và khoảng hơn 9.000 thành viên trên toàn tỉnh. Để thúc đẩy phát triển kinh doanh tại chợ truyền thống, Phòng Quản lý Thương mại sẽ tiếp tục tham mưu Sở Công Thương phối hợp với các đơn vị triển khai các hoạt động hướng dẫn, hỗ trợ tại chỗ cho tiểu thương tại các chợ ứng dụng công nghệ số.

Bà Nguyễn Thu Phương, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần chợ Lạng Sơn cho biết thêm: Cùng với các giải pháp từ các cấp, ngành, hiện đơn vị đã có kế hoạch cụ thể nhằm hỗ trợ tiểu thương chợ truyền thống phát triển thương mại điện tử. Thời gian tới, đơn vị sẽ tiếp tục tăng cường tuyên truyền bà con lựa chọn các mặt hàng có nguồn gốc rõ ràng. Đồng thời, huy động nguồn lực để đào tạo nhân sự về kỹ năng kinh doanh thương mại điện tử và lựa chọn các hộ kinh doanh điểm để trực tiếp hỗ trợ bán hàng qua các nền tảng số có nhiều người tiêu dùng lựa chọn.

Có thể thấy rằng, trong xu thế thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ như hiện tại, việc đổi mới hình thức kinh doanh theo hướng chuyển đổi số là giải pháp hàng đầu và cấp thiết để các tiểu thương có thể đảm bảo hiệu quả kinh doanh, doanh thu. Vì vậy, cùng với những giải pháp hỗ trợ từ các sở, ngành và đơn vị liên quan, yếu tố cốt lõi vẫn là sự chủ động từ các tiểu thương, chủ kinh doanh.

Nguồn: https://baolangson.vn/vuc-day-cho-truyen-thong-tieu-thuong-can-chu-dong-5056419.html