Chuyên gia chỉ cách phòng các bệnh không lây nhiễm đối với người có HIV

Theo ThS.BS Nguyễn Quốc Thái – Viện Y học Nhiệt đới Bạch Mai, Trưởng Phòng Quản lý chất lượng BV Bạch Mai, việc kiểm soát được tải lượng virus không đồng nghĩa với việc cơ thể hoàn toàn trở lại trạng thái bình thường. Những rối loạn miễn dịch tiềm ẩn vẫn tồn tại và chính chúng là yếu tố thúc đẩy sự xuất hiện của nhiều bệnh không lây nhiễm (NCDs) ở người nhiễm HIV.

Thống kê toàn cầu cho thấy, nguy cơ mắc bệnh không lây nhiễm ở người nhiễm HIV luôn cao hơn so với nhóm không nhiễm. Mức độ chênh lệch tùy thuộc vào điều kiện sống, đặc điểm quần thể và thói quen sinh hoạt, nhưng "sự khác biệt là rõ ràng và cần được quan tâm đúng mức", BS Thái nhấn mạnh.

Chuyên gia chỉ cách phòng các bệnh không lây nhiễm đối với người có HIV- Ảnh 1. — Hình minh họa.

Trong thực hành lâm sàng, nhóm bệnh không lây gặp phổ biến nhất ở người nhiễm HIV là các rối loạn chuyển hóa như tăng lipid máu, đái tháo đường, tăng huyết áp. Một số trường hợp khác có thể ghi nhận rối loạn thần kinh nhận thức, các bệnh lý tâm thần hoặc ung thư.

"Rối loạn chuyển hóa là nhóm bệnh thường gặp nhất do người nhiễm HIV chịu tác động kép: rối loạn miễn dịch kéo dài do HIV và các yếu tố xã hội như kỳ thị, phân biệt đối xử khiến họ ít tiếp cận sớm các dịch vụ sàng lọc", BS Thái cho biết.

Ông phân tích thêm: nhiều người nhiễm HIV chỉ tập trung vào việc điều trị ARV mà bỏ qua các bệnh lý mạn tính đi kèm. Các khuyến cáo đơn giản như đo huyết áp hàng ngày, kiểm soát đường huyết hay tầm soát sớm bệnh chuyển hóa vẫn còn khá xa lạ với họ. Điều này khiến việc phát hiện bệnh thường đến muộn, khi đã xuất hiện triệu chứng rõ rệt.

Để chủ động dự phòng, BS Thái khuyến cáo người bệnh cần theo dõi sức khỏe định kỳ, đặc biệt đối với những bệnh âm thầm như tăng huyết áp hay đái tháo đường. "Khi đã có triệu chứng như đau đầu, nóng bừng, khát nước hay sụt cân thì bệnh thường đã tiến triển. Việc phát hiện phải diễn ra trước khi cơ thể phát ra tín hiệu cảnh báo", ông nhấn mạnh.

Theo đó, người nhiễm HIV nên tự trang bị máy đo huyết áp, đo hằng ngày; duy trì khám định kỳ tại cơ sở y tế không chỉ để lấy thuốc ARV mà còn để trao đổi với bác sĩ về các xét nghiệm cần thiết. Khi có các dấu hiệu bất thường như tăng cân nhanh hay mệt mỏi kéo dài, việc xét nghiệm sớm là hết sức cần thiết.

BS Thái đưa ra ba nhóm giải pháp để người nhiễm HIV nâng cao hiệu quả điều trị và dự phòng bệnh không lây: Tuân thủ điều trị ARV tuyệt đối; Kết nối chặt chẽ với thầy thuốc; Thay đổi lối sống, bao gồm hạn chế rượu bia, tránh thực phẩm không an toàn, duy trì tập luyện thể thao, giao tiếp xã hội lành mạnh và chủ động theo dõi sức khỏe.

Bên cạnh yếu tố miễn dịch, sức khỏe tâm thần cũng là một nguyên nhân góp phần làm tăng gánh nặng bệnh không lây nhiễm. TS.BS Cao Thị Thanh Thủy (Trung tâm Y khoa số 1 Tôn Thất Tùng, BV Đại học Y Hà Nội) cho biết, người nhiễm HIV vẫn phải đối mặt với nhiều áp lực tâm lý như lo lắng về tương lai, kỳ thị xã hội, khó khăn trong tiếp cận dịch vụ y tế. Những yếu tố này làm tăng nguy cơ trầm cảm, lo âu và các rối loạn tâm thần khác. Một số thuốc ARV cũng có thể làm nặng thêm những triệu chứng này do tác dụng phụ.

Trong nhóm bệnh tim mạch, tình trạng viêm kéo dài và rối loạn miễn dịch do HIV làm tăng nguy cơ mắc bệnh lên tới 50% so với người không nhiễm. Đối với đái tháo đường, nguy cơ ở người nhiễm HIV cũng cao hơn đáng kể.

Một số loại ung thư như ung thư phổi, gan, hậu môn có xu hướng xuất hiện ở người nhiễm HIV sớm hơn so với dân số chung. Rối loạn nhận thức thần kinh liên quan đến HIV cũng phổ biến hơn, đặc biệt ở nhóm tuổi lớn, với tỷ lệ khoảng 35% so với 24% ở người không nhiễm.

Dù vậy, các chuyên gia nhấn mạnh rằng HIV hay thuốc ARV chỉ là một phần nguyên nhân. Những yếu tố nguy cơ truyền thống như hút thuốc, uống rượu, chế độ ăn không lành mạnh, ít vận động… vẫn đóng vai trò chủ đạo trong gánh nặng bệnh không lây. Do đó, thay đổi lối sống đóng vai trò quyết định.

Mời Bạn đọc tham gia cuộc thi Giải Báo chí toàn quốc về phòng, chống HIV/AIDS

Báo Sức khỏe và Đời sống phối hợp với Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) đã phát động 'Giải Báo chí toàn quốc về phòng, chống HIV/AIDS'.

Giải Báo chí toàn quốc về phòng, chống HIV/AIDS là giải thưởng do Báo Sức khỏe & Đời sống phối hợp với Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) tổ chức, nhằm tôn vinh các tác phẩm báo chí xuất sắc phản ánh chân thực các nhân vật, tập thể tiêu biểu ở mọi miền đất nước trong công cuộc phòng, chống HIV/AIDS.

THỂ LỆ CỦA "GIẢI BÁO CHÍ TOÀN QUỐC VỀ PHÒNG, CHỐNG HIV/AIDS" NHƯ SAU:

Điều 1. Tên gọi Giải thưởng

"Giải Báo chí toàn quốc về phòng, chống HIV/AIDS"

Điều 2. Chủ đề

Các nhân vật, tập thể tiêu biểu ở mọi miền đất nước trong công cuộc phòng, chống HIV/AIDS; phản ánh sinh động những nỗ lực, cống hiến của tập thể và cá nhân trong tuyên truyền, dự phòng, chăm sóc, điều trị, hỗ trợ người nhiễm HIV/AIDS và nhóm dễ bị tổn thương; góp phần xóa bỏ kỳ thị, phân biệt đối xử, lan tỏa tinh thần nhân văn và trách nhiệm cộng đồng.

Điều 3. Đối tượng dự thi

Mọi công dân Việt Nam từ 18 tuổi trở lên, đang sinh sống trong và ngoài nước. Các thành viên Ban Tổ chức, Hội đồng Giám khảo, Tổ Thư ký không được tham gia.

Điều 4. Quy định về tác phẩm dự thi

1. Thể loại:

- Phóng sự, ký sự, ghi chép, chân dung

- Ảnh: Phóng sự tối thiểu 10 ảnh, kể câu chuyện bằng hình ảnh về chủ đề liên quan đến HIV/AIDS.

- Truyền hình, đa phương tiện: Là chương trình truyền hình, phim tài liệu trên các nền tảng truyền thống (tivi) hay nền tảng điện tử, mạng xã hội.

2. Hình thức thể hiện:

Tác phẩm dự thi có thể theo nhiều hình thức khác nhau:

- Theo hình thức truyền thống (bài viết, video) Theo hình thức mới: Infographic, emagazine, megastory, longform… hoặc kết hợp nhiều hình thức trong một tác phẩm để truyền đạt tốt nhất nội dung, thông điệp và ý nghĩa của tác phẩm.

Lưu ý:

Không nhận các tác phẩm thuộc thể loại tin tức, sự kiện thông thường liên quan đến HIV/AIDS. Tất cả tác phẩm đều có chủ đề cụ thể, khai thác sâu, có ý tưởng, nhân vật rõ ràng.

Không sử dụng nhân vật phiếm chỉ; không sử dụng kỹ xảo làm thay đổi nội dung, hình ảnh; không sử dụng trí tuệ nhân tạo để tạo nên tác phẩm.

3. Điều kiện dự thi của tác phẩm

- Tác phẩm hợp lệ phải được đăng, phát từ 10/07/2024 đến hết 20/11/2025.

- Đối với các trường hợp chưa đăng, phát: Ban Tổ chức sẽ chọn để đăng tải trên Báo Sức khỏe và Đời sống và hệ sinh thái của Báo.

- Ban Tổ chức có quyền loại những Hồ sơ không hoàn chỉnh hoặc không đúng quy định.

- Với những tác phẩm không đạt yêu cầu, Ban Tổ chức không trả lại.

4. Hồ sơ dự thi

- Thông tin tác giả/nhóm: Họ tên, bút danh (nếu có), ngày tháng năm sinh, giới tính.

- Thông tin liên hệ: Địa chỉ thường trú, số điện thoại, email.

- Đơn vị công tác (nếu có).

- Các dữ liệu gửi kèm khi tham gia cuộc thi:

+ Báo điện tử: đường link báo điện tử.

+ Truyền hình: Bản âm thanh, hình kèm kịch bản/lời dẫn.

+ Ảnh báo chí: file ảnh gốc độ phân giải cao, chú thích đầy đủ.

- Hình thức gửi tác phẩm dự thi: gửi Hồ sơ dự thi trực tuyến qua website: https://giaibaochi2025.skds.vn

Điều 5. Quyền và trách nhiệm

1. Tác giả

- Chịu trách nhiệm bản quyền, tính chính xác và pháp lý của tác phẩm.

- Đồng ý để Ban Tổ chức sử dụng tác phẩm phục vụ tuyên truyền, triển lãm, xuất bản (có ghi rõ tên tác giả) trên các phương tiện truyền thông, báo chí.

2. Ban Tổ chức

- Bảo mật thông tin, chấm tác phẩm và lựa chọn công khai, minh bạch.

- Có quyền sử dụng tác phẩm dự thi phục vụ truyền thông, không nhằm mục đích thương mại.

Điều 6. Thời gian – Địa chỉ nhận tác phẩm

- Thời gian nhận: Từ ngày phát động đến hết 20/11/2025 (tính theo thời điểm gửi trực tuyến).

- Địa chỉ nhận: Gửi trực tuyến qua địa chỉ https://giaibaochi2025.skds.vn.

Điều 7. Cơ cấu giải thưởng

- Tác phẩm đạt giải chia làm 3 nhóm, mỗi nhóm gồm 4 mức giải thưởng.

+ Nhóm tác phẩm viết

+ Nhóm tác phẩm ảnh

+ Nhóm truyền hình và đa phương tiện

- Tổng cộng 12 giải, gồm: