Hồ thủy điện và thủy điện xả lũ là vấn đề được đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) đặt ra khi thảo luận tại nghị trường về dự thảo Nghị quyết về các cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030 chiều nay, 8/12.
Thủy điện xả lũ gây thiệt hại cho dân
Khẳng định điện rất cần cho đất nước và phát triển năng lượng, làm ra điện là hết sức quan trọng, tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Anh Trí cũng nhấn mạnh việc phát triển điện phải an toàn, không gây hại cho môi trường, an ninh-quốc phòng, đời sống của nhân dân và tính mạng của con người.
Theo đại biểu, hồ thủy điện có chức năng làm ra điện, làm thủy lợi (tích nước, phân phối nước, điều hòa nước), nuôi trồng thủy sản, cây thủy sinh, phát triển du lịch, điều hoà nhiệt độ. Một thủy điện được xây dựng phải đảm bảo nhiều nhất các chức năng này, trong đó điều quan trọng số 1 là hồ thủy điện phải không gây hại cho dân, không ảnh hưởng tính mạng con người.
Có các biện pháp để đảm bảo an toàn đối với hồ thủy điện như hồ thủy điện phải có dung tích đủ lớn - căn cứ vào lượng nước mưa an toàn hàng trăm năm. Việc vận hành phải đảm bảo về mùa mưa, hồ chỉ được tích trữ tối đa 50% dung tích; sử dụng cửa xả đáy một cách hợp lý để xả lũ; nắm chắc dự báo thời tiết; khi nước ở hạ lưu lớn thì không được xả lũ; chỉ xả khi nước chưa tràn bờ gây lụt ở hạ lưu.
Đại biểu Nguyễn Anh Trí cho rằng nếu làm tốt tất cả những nội dung trên thì về cơ bản an toàn của hồ thủy điện sẽ được đảm bảo. Tuy nhiên, thống kê sơ bộ cho thấy có đến gần 20 thủy điện nhỏ đã từng xả lũ gây thiệt hại cho hạ lưu.
Đơn cử như: thủy điện Sông Lô 8A (Tuyên Quang - Hà Giang), thủy điện Thác Giềng 1 (Bắc Kạn), thủy điện Nậm Pông/Nậm Xây (Lai Châu - từng gây ngập lụt cục bộ hạ du); thủy điện Bản Vẽ (Nghệ An); thủy điện Hủa Na (Nghệ An); thủy điện Châu Thắng hoặc các thủy điện nhỏ ở huyện Quế Phong (Nghệ An); thủy điện A Lưới (Thành phố Huế - quy mô vừa, từng gây ngập hạ du); thủy điện Rào Trăng (Thành phố Huế - nằm trong vùng sạt lở mạnh); thủy điện Đăk Mi 4 và 2 (Kon Tum - Quảng Nam - từng gây tranh cãi về vận hành xả lũ); thủy điện Plei Kần/Sê San nhánh nhỏ (Gia Lai - Kon Tum - nhiều lần ảnh hưởng hạ du); thủy điện Suối Sập 1, 2 (Sơn La) nhiều lần bị phản ánh xả lũ bất ngờ…
Rà soát, hạn chế làm thủy điện nhỏ
Nguyên nhân thủy điện xả lũ gây thiệt hại chủ yếu do địa điểm xây dựng trên địa hình dốc, nhiều sông suối; quy mô thuỷ điện nhỏ; quy trình vận hành không an toàn.
Cụ thể, thủy điện nhỏ, nằm ở vùng đồi núi với địa hình dốc và nhiều suối nên khi xả lũ dễ gây lũ quét, sạt lở, ngập nhanh. Các hồ chứa nhỏ không có dung tích dự trữ đủ lớn để điều tiết lũ nên khi mưa lớn, nước về dồn dập, hồ nhanh đầy và buộc phải xả lũ. Quy trình vận hành, thông báo xả lũ chưa đúng, thông báo chậm hoặc thậm chí không thông báo, khiến người dân hạ du không có thời gian di dời, phòng tránh.
Nam đại biểu đoàn Hà Nội cho biết trong tờ trình 921 báo cáo tại Chính phủ đã đề cập đến vấn đề phòng chống xả lũ của hệ thống thủy điện nhưng trong các văn bản pháp lý quan trọng như Nghị quyết này của Quốc hội vẫn không đề cập gì đến thủy điện, đặc biệt là quy hoạch và các biện pháp để hạn chế tác dụng có hại của thủy điện nhỏ và vừa. Trong khi đó, theo Quyết định số 1682 Phê duyệt bổ sung, cập nhật kế hoạch Quy hoạch phát triển điện quốc gia thời kỳ 2021-2030 và tầm nhìn đến 2050 thì có khoảng 200 thủy điện nhỏ và vừa đã được phê duyệt.
"Tôi nhận thấy chúng ta chưa thực sự quan tâm đúng mức về thủy điện nhỏ và vừa, đặc biệt là sự an toàn cho Nhân dân, cho cộng đồng,” đại biểu Nguyễn Anh Trí nói.
Từ dẫn chứng trên, đại biểu Nguyễn Anh Trí đề nghị rà soát lại tất cả các thủy điện nhỏ và vừa để khắc phục những nguyên nhân xả lũ gây ra hậu quả xấu, đóng cửa các thuỷ điện không khắc phục. Nếu xả nước thủy điện gây thiệt hại cho dân thì phải đền bù xứng đáng, gây tổn hại đến tính mạng người dân thì phải xử lý hình sự.
Đại biểu cũng kiến nghị xem lại tất cả các dự án thủy điện nhỏ/vừa đã được phê duyệt ở tất cả các quyết định đã ban hành (kể cả quyết định 1682) để cấp lại phép cho xây dựng; không làm thủy điện nhỏ trên vùng đồi núi với địa hình dốc và nhiều suối, không có quy trình vận hành tiên tiến và an toàn.
Cho rằng cần hạn chế làm thủy điện nhỏ, đại biểu kiến nghị Nhà nước đầu tư nguồn lực đủ tầm để làm thuỷ điện rất lớn, đảm bảo an toàn đồng thời thay việc làm thuỷ điện vừa và nhỏ bằng làm điện gió, điện mặt trời - là loại năng lượng tái tạo mà Việt Nam có nhiều ưu thế và đã có rất nhiều tiến bộ về công nghệ.
“Các văn bản pháp luật phải thể hiện cho được nội dung: đã làm thủy điện là phải an toàn, không an toàn nhất khoát không nên làm,” đại biểu Nguyễn Anh Trí nhấn mạnh.
Trước đề nghị này, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho hay trân trọng tiếp thu và sẽ rà soát thủy điện trong năm 2026./.
Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/dai-bieu-quoc-hoi-ho-thuy-dien-quan-trong-nhung-phai-khong-gay-hai-cho-dan-post1081749.vnp
Bình luận (0)