Dấu ấn của vùng cao Bắc Yên

Tà Xùa sở hữu cảnh sắc thiên nhiên hữu tình.

Trong kháng chiến chống Pháp, nhân dân Bắc Yên cùng cả tỉnh góp sức người, sức của cho chiến dịch giải phóng Tây Bắc (1952), góp phần làm thay đổi cục diện chiến trường. Thời kỳ chống Mỹ, Bắc Yên là hậu phương vững chắc, nơi xuất phát, trú quân, tiếp tế của nhiều đơn vị bộ đội, thanh niên xung phong. Bắc Yên cũng là nơi kết tinh lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, ý chí kiên cường trong kháng chiến và sự bền bỉ, sáng tạo trong xây dựng quê hương. Truyền thống ấy hơn nửa thế kỷ qua đã trở thành động lực để Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc Bắc Yên vững bước đi lên, phát huy lợi thế nông - lâm nghiệp, du lịch, dịch vụ, đồng thời giữ gìn bản sắc văn hóa, xây dựng đời sống mới, đưa nghị quyết của Đảng vào cuộc sống.

Từ một vùng cao còn nhiều gian khó, Bắc Yên đã từng bước vươn lên. Nơi đây có nhiều điểm du lịch hấp dẫn, nổi tiếng, như Du lịch Tà Xùa, Xím Vàng. Điều làm nên khác biệt của Bắc Yên chính là cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, là sự kết hợp giữa bảo tồn văn hóa với phát triển du lịch. Các lễ hội đã trở thành sản phẩm du lịch, các bản làng là điểm đến cho du khách trải nghiệm. Nghệ nhân, già làng… trở thành “đại sứ văn hóa” đón khách phương xa. Đến Bắc Yên, du khách có thể leo núi ngắm mây Tà Xùa, dự lửa trại bản làng, thưởng thức điệu khèn Mông, hay cùng người dân hái chè Shan tuyết và thưởng lãm những ngụm chè thơm được làm từ đôi bàn tay khéo léo của người dân vùng cao. Văn hóa bản địa đã thực sự trở thành “linh hồn” của du lịch Bắc Yên.

Một điểm săn mây thu hút du khách ở Tà Xùa.

Du lịch phát triển tạo ra hàng loạt cơ hội việc làm, giúp hơn 750 lao động địa phương có việc làm mới, nhiều hộ dân mạnh dạn mở homestay, dịch vụ ẩm thực, vận tải. Sản phẩm OCOP như chè Shan tuyết Tà Xùa, măng muối ớt Háng Đồng, sơn tra khô, thảo quả sấy… được giới thiệu tại các hội chợ, sự kiện trong và ngoài tỉnh, gắn với du lịch trải nghiệm. Cùng với đó, Bắc Yên cũng chú trọng công tác quy hoạch với 5 đồ án lớn về phát triển du lịch, trong đó có Đề án Quy hoạch phân khu xây dựng Khu du lịch sinh thái Tà Xùa; phân khu xây dựng khu vực sống lưng Khủng long; quy hoạch khu du lịch sinh thái Hồ Sen và quy hoạch phân khu di tích Hang A Phủ; quy hoạch khu vực đồi thông Pu Nhi. Đây là bước đi chiến lược, tạo khung pháp lý để phát triển bền vững.

Phụ nữ dân tộc Mông bản Tà Xùa, xã Tà Xùa, chế biến chè bằng phương pháp thủ công.

Từ ngày 1/7/2025, việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp đã giúp tinh gọn bộ máy và mở ra không gian phát triển mới cho vùng cao Bắc Yên. Sau sáp nhập, huyện Bắc Yên được tổ chức lại thành 6 xã, trong đó có 3 xã: Bắc Yên, Tà Xùa và Xím Vàng nằm trong Đồ án Quy hoạch chung Khu du lịch Tà Xùa và vùng phụ cận.

Kế thừa nền tảng trung tâm huyện cũ, xã Bắc Yên mới đang phát triển kinh tế đa dạng, thương mại - dịch vụ khởi sắc; 100% đường từ trung tâm xã đến bản được kiên cố. Các HTX xây dựng thương hiệu đặc sản như: Rượu Hang Chú, măng trúc muối ớt, sơn tra, thảo quả… Xã hưởng lợi từ quy hoạch du lịch Tà Xùa, thu hút đông đảo khách lưu trú, trải nghiệm. Văn hóa được bảo tồn qua lễ hội, hội thi, nghệ thuật trình diễn; xã có 31 đội văn nghệ, thể thao luôn phục vụ cộng đồng và du khách. Phong trào gia đình, bản văn hóa lan tỏa, tỷ lệ hộ văn hóa trên 90%; dân ca, khèn Mông, múa xòe, múa sạp trở thành sinh hoạt thường nhật, khẳng định bản sắc riêng có.

Ông Nhâm Quyết Thắng, Chủ tịch UBND xã Bắc Yên, thông tin: Trong 5 năm qua, xã đã đón hơn 180.000 lượt khách, doanh thu trên 126 tỷ đồng. Với định hướng lấy văn hóa làm trụ cột, Bắc Yên vừa bảo tồn bản sắc, vừa biến văn hóa thành “đòn bẩy” phát triển kinh tế, khẳng định vị thế trong dòng chảy du lịch của huyện và tỉnh, nhưng vẫn giữ được hồn cốt riêng, một miền đất đậm đà bản sắc, chan chứa tình người.

Đối với Tà Xùa, là xã có đồng bào Mông chiếm đa số, giàu bản sắc với các lễ hội, trò chơi dân gian như múa khèn, ném pao, đẩy gậy, vó ngựa trên mây. Đây là nền tảng để phát triển du lịch văn hóa - sinh thái - cộng đồng. Trong Quy hoạch chung Khu du lịch Tà Xùa và vùng phụ cận, xã được xác định là điểm nhấn, vì vậy định hướng phát triển bền vững, lấy văn hóa dân tộc Mông làm cốt lõi.

Ông Nguyễn Xuân Hồng, Bí thư Đảng ủy xã, cho biết: Xã định hướng đến năm 2030, Tà Xùa trở thành khu du lịch cấp tỉnh, định hướng đến năm 2045 vươn tầm quốc gia. Xã tập trung phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa Mông; tăng cường quản lý đất đai, bảo vệ môi trường. Các nghề truyền thống được khôi phục vừa phục vụ đời sống, vừa tạo sản phẩm du lịch. Phát triển nông nghiệp hàng hóa gắn kết với du lịch trải nghiệm, bảo tồn cảnh quan, rừng đặc dụng. Hiện, toàn xã có gần 90 homestay, đón khoảng 1.500 lượt khách/ngày, góp phần tạo việc làm, nâng thu nhập cho người dân và gìn giữ bản sắc văn hóa.

Ruộng bậc thang xã Xím Vàng, tỉnh Sơn La.

Còn đối với Xím Vàng, xã có 100% đồng bào Mông sinh sống, nhờ vậy văn hóa dân gian, lễ hội, ẩm thực, trang phục, phong tục tập quán được lưu giữ khá nguyên vẹn. Xím Vàng bước đầu khai thác tiềm năng du lịch gắn với văn hóa, với nhiều danh thắng như Phu Sa Phìn, Sa Mu, ruộng bậc thang, bãi đá khắc cổ khe Hổ… Du khách có thể trải nghiệm homestay, dệt vải, nấu rượu Hang Chú, thưởng thức ẩm thực, nghe khèn Mông. Xã Xím Vàng đã được đưa vào Quy hoạch chung Khu du lịch Tà Xùa và vùng phụ cận.

Ông Nguyễn Xuân Bắc, Chủ tịch UBND xã, cho biết: Giai đoạn 2025-2030, Xím Vàng định hướng phát triển du lịch sinh thái, cộng đồng, nghỉ dưỡng, mạo hiểm; xây dựng sản phẩm đặc trưng như ruộng bậc thang, thương hiệu táo Sơn Tra, rượu Hang Chú, thổ cẩm; đầu tư hạ tầng, hỗ trợ homestay, tăng cường quảng bá gắn kết Tà Xùa - Bắc Yên. Mục tiêu đến năm 2030 đón 60.000 lượt khách, thu 9 tỷ đồng, đưa du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Nhân dân bản Làng Sáng, xã Tà Xùa, thu hái chè đặc sản.

Bà Hà Thị Ngọc Yến, nguyên Bí thư Huyện ủy Bắc Yên (cũ), Bí thư Đảng ủy xã Bắc Yên, cho biết: Mục tiêu đến năm 2030, Bắc Yên đạt mức phát triển trung bình của tỉnh, với văn hóa và du lịch là trụ cột chiến lược. Về lâu dài, chú trọng đào tạo nhân lực, nâng cao ngoại ngữ và nghiệp vụ cho đội ngũ phục vụ; giữ gìn bản sắc các dân tộc như yếu tố lõi tạo khác biệt. Văn hóa là “gốc rễ”, du lịch là “cánh cửa”, tin rằng sự kết hợp này là chìa khóa để Bắc Yên bứt phá.

Vùng cao Bắc Yên hôm nay đã và đang từng bước vươn lên mạnh mẽ, phát huy tiềm năng lợi thế để vừa đẩy mạnh sản xuất nông - lâm nghiệp hàng hóa vừa phát triển du lịch gắn với bản sắc văn hóa. Mỗi vùng, mỗi sản phẩm đều tạo nên sức hút riêng, góp phần làm giàu thêm bức tranh đa dạng. Các xã mới sau sáp nhập giữ vững định hướng du lịch xanh, bền vững, lấy văn hóa làm gốc, cộng đồng làm chủ thể, giúp khu vực này vừa gìn giữ hồn cốt, vừa tạo động lực cho KT-XH phát triển lâu dài.

Nguồn: https://baosonla.vn/van-hoa-xa-hoi/dau-an-cua-vung-cao-bac-yen-9gH4MjeHR.html