Mỗi triều đại, mỗi trận đánh “long trời lở đất” của dân tộc đều có thể là chất liệu để làm phim nhưng chúng ta mãi vẫn chưa có những tác phẩm phim ảnh khiến thế giới phải gật gù tán thưởng.
Đó là nhận định của Tổng Giám đốc, Tổng Biên tập Đài Phát thanh-Truyền hình Hà Nội Nguyễn Kim Khiêm trong tọa đàm học thuật “Huyền thoại Dạ Trạch-Từ sử thi dân tộc đến ngôn ngữ điện ảnh” diễn ra ngày 5/8 tại Bảo tàng Hà Nội.
Từ một dự án phim huyền sử…
Tọa đàm do Đài Phát thanh-Truyền hình Hà Nội tổ chức, là hoạt động trọng tâm trong chuỗi sự kiện tiền kỳ phục vụ quá trình sản xuất bộ phim đặc biệt “Huyền tình Dạ Trạch” nhằm kiến tạo nền tảng học thuật vững chắc cho sáng tạo nghệ thuật từ di sản văn hóa dân gian.
Tổng Giám đốc, Tổng Biên tập Đài Phát thanh-Truyền hình Hà Nội Nguyễn Kim Khiêm. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Làm phim huyền sử dựa trên truyền thuyết Chử Đồng Tử-Tiên Dung, ông Nguyễn Kim Khiêm không dám kỳ vọng là tác phẩm không gây ra tranh cãi, chỉ mong là sẽ ít gây tranh cãi nhất có thể.
“Bối cảnh lịch sử xảy ra cách đây đã nghìn năm, chúng tôi thiếu tư liệu về xã hội, trang phục, đời sống, trong khi đó, truyền thuyết Chử Đồng Tử-Tiên Dung đã tồn tại trong dân gian từ nhiều đời nên người dân sẽ có những cái nhìn khác nhau. Bởi vậy, chúng tôi chỉ có thể cố gắng mang lại hình dung cụ thể về một giai đoạn rực rỡ của nền văn minh Đông Sơn, gần sát với tưởng tượng của mọi người,” ông Khiêm nói.
Toạ đàm là bước đầu cho hành trình sáng tạo dựa trên học thuật, nơi những giá trị lịch sử, biểu tượng dân gian và không gian văn hóa được tiếp cận bằng tư duy điện ảnh, đặt nền móng cho một tác phẩm đậm chất Việt và giàu chiều sâu.
Nhiều nghệ sỹ, diễn viên tham dự tọa đàm để hiểu hơn về tư liệu làm phim lịch sử. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Các chuyên gia đã mang đến một hình dung toàn cảnh về không gian sống của người Việt cổ, về thời kỳ Văn Lang và những yếu tố văn hoá tiền Đông Sơn, được kỳ vọng mở ra góc nhìn đa chiều về truyền thuyết Chử Đồng Tử-Tiên Dung, không chỉ dưới góc độ tình yêu lãng mạn quen thuộc mà còn như một sử thi dân gian, phản ánh tư duy văn hoá, lịch sử, tín ngưỡng và tâm linh của người Việt cổ.
Một điểm nhấn đặc biệt của toạ đàm là cách tiếp cận mới về Chử Đồng Tử – không chỉ là nhân vật huyền thoại mà còn là “vị thánh tình yêu” của người Việt, đại diện cho tinh thần tự do, vượt định kiến xã hội, hài hòa con người với tự nhiên và tâm linh. Nhân vật này được đánh giá là hình tượng giàu tiềm năng chuyển thể thành hình ảnh điện ảnh, chiêm nghiệm và lan tỏa bằng nhiều hình thức nghệ thuật.
Ông Nguyễn Kim Khiêm cho đây là bước khởi đầu quan trọng, đặt nền móng tri thức cho hành trình sáng tạo tác phẩm điện ảnh lịch sử-văn hóa của Đài. Đồng thời, cũng là lời khẳng định vai trò tiên phong của Đài trong chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa Thủ đô, gắn kết học thuật, nghệ thuật, truyền thông trong một tổng thể hiện đại và giàu bản sắc.
Những tư liệu phác thảo về trang phục cho bộ phim. (Ảnh: PV/Vietnam+)
“Trong bối cảnh đời sống phát triển, cùng với sự tác động của công nghệ, thiết bị hiện đại, câu chuyện lịch sử, văn hóa cần đưa đến với công chúng một cách tự nhiên, hấp dẫn hơn. Đó cũng chính là trách nhiệm của các cơ quan báo chí, truyền thông, văn hóa…, làm sao khơi gợi giá trị và lòng tự hào với lịch sử, văn hóa dân tộc,” ông Khiêm nói.
Xuất phát từ suy nghĩ như vậy, Đài Hà Nội thực hiện khai thác, truyền cảm hứng từ các giá trị dân gian qua ngôn ngữ điện ảnh. Dự án phim “Huyền tình Dạ Trạch” không chỉ là tác phẩm điện ảnh mà còn là hành trình kể lại di sản văn hóa Việt bằng tư duy hiện đại và công nghệ truyền thông mới.
“Qua lăng kính khảo cổ, lịch sử và nghệ thuật, từ bối cảnh truyền thuyết trở thành chất liệu nghệ thuật, đây là những gợi mở cho hành trình sáng tạo dựa trên học thuật, nơi những giá trị lịch sử, biểu tượng dân gian và không gian văn hóa được tiếp cận bằng tư duy điện ảnh, đặt nền móng cho một tác phẩm đậm chất Việt và giàu chiều sâu,” ông Nguyễn Kim Khiêm nhận định.
… đến việc kể chuyện sử bằng phim ảnh
Từ dự án phim đặc biệt của Đài Hà Nội, các chuyên gia trăn trở với việc làm thế nào để kể câu chuyện văn hóa-lịch sử nước nhà bằng ngôn ngữ điện ảnh, chỉ có như vậy mới cải thiện được thực trạng giới trẻ thuộc lịch sử nước ngoài nhiều hơn sử nhà.
Quang cảnh tọa đàm. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Theo Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo, Đại học Quốc gia Hà Nội, Phó Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, Giáo sư-Tiến sỹ khoa học Vũ Minh Giang, việc lan tỏa giá trị lịch sử, văn hóa bằng nhiều hình thức nghệ thuật, trong đó có điện ảnh là điều trăn trở suốt nhiều năm nay không với riêng ông mà còn với nhiều chuyên gia, nhà văn hóa.
“Việt Nam có kho tàng văn hóa đồ sộ, phong phú, đa dạng... Văn hóa không phải là cái chỉ để chiêm ngưỡng, tụng ca, mà phải là tài nguyên để chúng ta đưa vào cuộc sống, tạo thành sức mạnh trên ý nghĩa của nó,” Giáo sư Vũ Minh Giang nhấn mạnh.
Chia sẻ với phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus, Giáo sư Vũ Minh Giang cho rằng các dự án phim lịch sử của Việt Nam đang thiếu 4 chữ T: Tâm, tầm, tiền, tài.
Giáo sư-Tiến sỹ khoa học Vũ Minh Giang. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Cụ thể, ông cho rằng để có một bộ phim xứng đáng với tầm vóc lịch sử nước nhà thì những người tham gia phải dùng cái tâm đau đáu với lịch sử nước nhà, phải đủ tầm để sản xuất, phải có tiền để đầu tư và phải quy tụ được những người tài cùng tham gia.
Khi đã có những yếu tố đó, lại cần đến sự phối hợp của truyền thông, nhà quản lý, những người có chuyên môn để nhìn nhận, đánh giá đúng về tác phẩm, bởi thực tế nhiều dự án phim đã “chết yểu” vì vấp phải sự “ném đá” dữ dội của dư luận, khiến nhiều nhà đầu tư phải “chùn bước.”
“Có lẽ cư dân mạng quá khắt khe hoặc quá phiến diện, khiến những người hội tụ đủ 4 chữ T cũng không mạnh dạn làm phim lịch sử. Thực tế đã có quá nhiều dự án phim bị khán giả ‘quay lưng’. Điều này khiến những người làm phim nản lòng,” ông Vũ Minh Giang nói.
Phó Giáo sư-Tiến sỹ Bùi Minh Trí, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh thành. (Ảnh: PV/Vietnam+)
Đóng góp ý kiến tại tọa đàm, Phó Giáo sư-Tiến sỹ Bùi Minh Trí, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh thành, Chủ tịch Hội đồng quản lý Viện Nghiên cứu Văn minh châu Á cho rằng việc xây dựng bối cảnh phim “Huyền tình Dạ Trạch” hay Chử Đồng Tử dựa trên các tư liệu khảo cổ học về văn hóa Đông Sơn không chỉ là yêu cầu về tính chính xác lịch sử mà còn là cơ hội để tạo nên một tác phẩm điện ảnh độc đáo, mang đậm bản sắc Việt.
Theo ông Trí, bằng cách tập trung vào sự kết nối giữa nội dung cốt lõi của huyền tích/huyền thoại, không gian văn hóa Lạc Việt được tái hiện sống động qua trang phục, kiến trúc nhà sàn mái cong, và vai trò trung tâm của con thuyền, bộ phim sẽ không chỉ kể một câu chuyện hấp dẫn mà còn đưa khán giả "du hành" về một thời kỳ rực rỡ của dân tộc. Điều này không chỉ có ý nghĩa nghệ thuật mà còn góp phần giáo dục, khơi dậy niềm tự hào về cội nguồn và di sản văn hóa Việt Nam.
Theo ông Bùi Minh Trí, việc tích hợp di sản vào đời sống đương đại một cách sáng tạo và hiệu quả dựa trên những kết quả nghiên cứu khoa học nghiêm túc, công phu trên cơ sở các nguồn tư liệu khảo cổ học xác thực và tin cậy, từng bước giải mã và hướng tới việc "hồi sinh" di sản, biến chúng thành nguồn lực phát triển bền vững là cách tiếp cận của khoa học đương đại.
Sự đa dạng và hấp dẫn của các sản phẩm du lịch di sản ở Hàn Quốc, Nhật Bản hay Trung Quốc là minh chứng của sự “chuyển hóa giá trị ngợi ca thành nguồn lực phát triển kinh tế.” Điều này cho Việt Nam một bài học sâu sắc rằng, không chỉ dừng lại ở việc công nhận và ca ngợi giá trị lịch sử, mà cần chủ động đầu tư, khai thác và tạo ra chuỗi giá trị từ di sản, mang lại lợi ích kinh tế trực tiếp.
“Thay vì chỉ tập trung vào việc ngợi ca giá trị di sản, chúng ta cần chuyển sang một chiến lược toàn diện và đột phá hơn: đầu tư đột phá cho nghiên cứu chuyên sâu để giải mã và phục hồi di sản,” ông Trí nói.
Tiến sỹ Nguyễn Việt, Giám đốc Trung tâm tiền sử Đông Nam Á tham luận "Không gian văn hoá vật chất thời Hùng Vương qua tư liệu khảo cổ học vùng Đồng bằng sông Hồng." (Ảnh: PV/Vietnam+)
Cùng quan điểm đó, Tiến sỹ Nguyễn Việt, Giám đốc Trung tâm Tiền sử Đông Nam Á cho rằng bối cảnh của huyền tích Chử Đồng Tử-Tiên Dung có thật trong lịch sử, với những bằng chứng về khảo cổ và tư liệu, song cần phối hợp nhuần nhuyễn giữa sự bay bổng của “khói” huyền thoại với sự thực - “lửa” khảo cổ để tạo ra một bộ phim đạt chất lượng khoa học cao nhất./.
Theo thông tin từ Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội, bộ phim là sự kết hợp hài hòa giữa các truyền thuyết dân gian về Chử Đồng Tử -Tiên Dung và những yếu tố lịch sử, văn hóa, tạo nên một thiên sử thi về sự chuyển mình của người Việt cổ, về một trong những vị Thánh của người Việt tại một vùng đất có thực - đầm Dạ Trạch, tức Khoái Châu, Hưng Yên ngày nay.
Bộ phim sẽ tái hiện lại một không gian sống của người Việt cổ, về thời kỳ Văn Lang và những yếu tố văn hoá tiền Đông Sơn như các nghi lễ và thành tố văn hoá được cho là phổ biến thời kỳ đó như tục xăm mình, các tín ngưỡng dân gian, các kỹ nghệ thủ công như đúc đồng, chế tác vũ khí, đóng thuyền, làm gốm, nông nghiệp, thủy lợi… hay như hình ảnh thương cảng Dạ Trạch được tái hiện như một mô hình kinh tế thương mại đường thủy sơ khai, đặt nền móng cho sự phát triển giao thương của người Việt cổ.
Các bối cảnh phim dự kiến sẽ được xây dựng công phu, chân thực và giữ lại nguyên trạng sau khi hoàn thành dự án, trở thành công trình văn hóa du lịch nhằm phục vụ cộng đồng và du khách. Đây sẽ là điểm đến văn hóa góp phần lan tỏa giá trị văn hóa Việt.
(Vietnam+)
Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/de-su-thi-dan-toc-thanh-chat-lieu-dien-anh-nha-lam-phim-can-co-tam-tam-tien-tai-post1053882.vnp
Bình luận (0)