Đề xuất tách giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập để đẩy nhanh tiến độ đường sắt tốc độ cao Bắc

Bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp, người dân và mục tiêu phát triển quốc gia

Tại Phiên họp tại Quốc hội chiều 8/12, trình bày Tờ trình về một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt áp dụng cho Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết dự án đang được triển khai theo các nghị quyết Quốc hội đã thông qua.

Quốc hội trước đó đã phê duyệt chủ trương đầu tư dự án tại Nghị quyết 172 với hình thức đầu tư công, đồng thời ban hành Nghị quyết 227 chấp thuận bổ sung các hình thức đầu tư PPP và đầu tư kinh doanh theo Luật Đầu tư, tạo khuôn khổ pháp lý đầy đủ hơn cho việc huy động các nguồn lực xã hội.

Bộ trưởng Trần Hồng Minh nhấn mạnh Chính phủ đang chỉ đạo quyết liệt nhiều phần việc quan trọng như triển khai công tác giải phóng mặt bằng, lựa chọn tư vấn dự án, rà soát và biên dịch tiêu chuẩn kỹ thuật, nghiên cứu phương thức đầu tư tối ưu, tiếp nhận hồ sơ đề xuất từ các doanh nghiệp quan tâm, ban hành nghị định hướng dẫn và xây dựng các đề án về đào tạo nhân lực và phát triển công nghiệp đường sắt.

Trong bối cảnh nhiều địa phương đã khởi động các khu tái định cư và tập trung công tác giải phóng mặt bằng, Bộ trưởng đề xuất tách phần việc này thành các dự án độc lập, sử dụng nguồn vốn từ ngân sách trung ương và địa phương. Theo đó, Chính phủ sẽ ban hành hướng dẫn chi tiết nhằm bảo đảm tính chủ động của các địa phương và tiến độ thực hiện.

Lý giải đề xuất này, Bộ trưởng cho biết Nghị quyết 172 đã xác định chủ trương tách giải phóng mặt bằng thành các dự án thành phần. Tuy nhiên, việc tách thành dự án độc lập sẽ thuận lợi hơn nhiều mặt, nhất là trong bối cảnh quy mô giải phóng mặt bằng của dự án rất lớn, trải dài 1.541 km qua 15 tỉnh, thành phố.

Khi giải phóng mặt bằng được triển khai song song với quá trình lập báo cáo nghiên cứu khả thi, tiến độ chung của dự án có thể được rút ngắn đáng kể. Các địa phương cũng sẽ được phân cấp, phân quyền mạnh hơn để chủ động thực hiện và cân đối nguồn vốn, thay vì phụ thuộc vào tiến độ và thủ tục của dự án tổng thể.

Bộ trưởng Trần Hồng Minh cũng lưu ý, theo Luật Đầu tư công, các dự án sử dụng một phần vốn đầu tư công được xác định là dự án đầu tư công. Do đó, nếu tách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thành dự án độc lập, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có thể linh hoạt nghiên cứu triển khai theo các hình thức đầu tư khác.

Quy định của Luật Đường sắt cũng cho phép tách công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành dự án đầu tư công độc lập trong trường hợp dự án đường sắt được đầu tư theo hình thức không phải đầu tư công, vì vậy đề xuất này hoàn toàn phù hợp với khung pháp lý hiện hành.

Cùng với đó, Bộ trưởng kiến nghị Quốc hội ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung hoặc điều chỉnh các cơ chế, chính sách đặc thù trong thời gian Quốc hội không họp, nhằm kịp thời đáp ứng yêu cầu triển khai dự án. Chính phủ sẽ tiếp tục rà soát, đánh giá đầy đủ các cơ chế cần thiết, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp, người dân và mục tiêu phát triển quốc gia.

Làm rõ hơn các đề xuất chính sách về dự án

Tại phiên thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi khẳng định việc bổ sung cơ chế, chính sách cho dự án là cần thiết, song một số đề xuất cần được làm rõ hơn. Ủy ban cho rằng việc tách phần thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đã có tiền lệ tại Nghị quyết số 38 khi triển khai Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

Tuy nhiên, để bảo đảm thống nhất và không gây lãng phí nguồn lực, Chính phủ cần xác định rõ khái niệm dự án độc lập, làm rõ sơ bộ tổng mức đầu tư, diện tích đất thu hồi, thời gian hoàn thành và sự đồng bộ của toàn bộ dự án. Việc này rất quan trọng trong bối cảnh hướng tuyến, phạm vi và ranh giới của dự án đường sắt tốc độ cao vẫn đang được hoàn thiện và phải được kiểm soát chặt chẽ về tổng mức đầu tư.

Về đề xuất ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định các cơ chế đặc thù trong thời gian Quốc hội không họp, Chủ nhiệm Phan Văn Mãi dẫn lại quy định tại khoản 18 Điều 3 Nghị quyết 172, trong đó Quốc hội đã cho phép cơ chế này.

Đồng thời, Nghị quyết Kỳ họp thứ 9 của Quốc hội Khóa XV cũng đã mở rộng các hình thức đầu tư cho dự án và giao Chính phủ lựa chọn phương thức phù hợp. Trong trường hợp cần có cơ chế, chính sách vượt thẩm quyền của Chính phủ, Chính phủ vẫn có thể báo cáo Quốc hội xem xét. Vì vậy, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính, việc tiếp tục đề xuất chính sách này là không cần thiết.

Đối với kiến nghị đưa các cơ chế, chính sách mới vào Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ 10, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng đây là phương án phù hợp nếu chính sách được Quốc hội thông qua, góp phần bảo đảm tính thống nhất, minh bạch và thuận lợi trong tổ chức thực hiện dự án quy mô đặc biệt quan trọng này.

Hải Liên

Nguồn: https://baochinhphu.vn/de-xuat-tach-giai-phong-mat-bang-thanh-du-an-doc-lap-de-day-nhanh-tien-do-duong-sat-toc-do-cao-bac-nam-102251208163522714.htm