Di sản văn hoá đặc sắc giữa lòng Vịnh Hạ Long

Theo nhiều chuyên gia, không chỉ là kỳ quan thiên nhiên thế giới, Vịnh Hạ Long còn lưu giữ tầng sâu văn hoá quý giá. Ông Nguyễn Bá Căn, Phó Giám đốc Trung tâm 2 (Ban Quản lý Di sản thế giới Vịnh Hạ Long - Yên Tử), cho biết nơi đây lưu giữ những lớp trầm tích văn hoá qua hàng nghìn năm trong đời sống cộng đồng cư dân vùng biển. Nhiều địa danh không chỉ là thắng cảnh mà còn mang giá trị văn hoá, khảo cổ, tín ngưỡng, góp phần làm nên chiều sâu của di sản.

Du khách tham quan khu trưng bày ở hang Tiên Ông.

Trong đó, hang Tiên Ông là “bảo tàng thu nhỏ” giữa lòng Vịnh Hạ Long. Hang rộng, khô ráo với những cột nhũ đá gợi hình “ông tiên” trong trí tưởng tượng của ngư dân. Đây cũng là di chỉ khảo cổ quan trọng, phát hiện dấu tích cư trú của người Việt cổ thuộc văn hoá Soi Nhụ, cách ngày nay khoảng 8.000-10.000 năm, phản ánh đời sống và sự thích ứng với môi trường biển đảo. Các hiện vật được Bảo tàng Quảng Ninh lưu giữ, làm sống lại lịch sử sơ khai của cư dân cổ. Nhờ bảo tồn bài bản, hang Tiên Ông trở thành điểm du khách có thể trực tiếp “chạm” vào quá khứ trong không gian hang nguyên sơ.

Hang Mê Cung là di chỉ quan trọng của người Hạ Long tiền sử, nằm trên đảo Lờm Bò. Hang có nhiều ngách nhỏ như mê cung. Các nhà khảo cổ từng phát hiện vỏ nhuyễn thể, công cụ đá và dấu tích bếp lửa có niên đại 10.000-7.000 năm. Khung cảnh từ hang nhìn xuống hồ Mê Cung vừa thanh bình, vừa gợi chiều sâu lịch sử. Vẻ đẹp thiên nhiên kết hợp với giá trị khảo cổ khiến nơi đây trở thành điểm dừng chân hấp dẫn trên vịnh, đồng thời là “bảo tàng sống”, được tổ chức ngay tại điểm khai quật đầu tiên ở Quảng Ninh, điều hiếm nơi nào có thể thực hiện được.

Đền Bà Men là minh chứng sinh động cho tín ngưỡng dân gian của ngư dân vùng biển. Ngôi đền thờ Bà Men - nữ thần bảo hộ, mang lại bình an cho mỗi chuyến ra khơi. Hằng năm, lễ hội đầu năm vẫn được duy trì, với trống lễ, lời khấn và những con thuyền neo quanh đền. Không gian linh thiêng tạo nên bức tranh văn hoá vừa mộc mạc, vừa sâu lắng, phản ánh niềm tin và khát vọng của cộng đồng ngư dân.

Nếu Tiên Ông và Mê Cung kể câu chuyện từ hàng nghìn năm trước thì khu vực Vung Viêng, vốn là không gian làng chài trước đây, tái hiện đời sống văn hoá biển đặc trưng. Đây là làng chài nổi đẹp, với những nhà bè, nghề đi biển, đan lưới và sinh hoạt cộng đồng trên mặt nước. Dù một số hộ dân đã chuyển lên bờ, không gian văn hoá vẫn được gìn giữ như điểm trải nghiệm. Du khách có thể tìm hiểu nghề truyền thống và lối sống của ngư dân xưa. Vung Viêng là minh chứng sinh động về khả năng thích ứng với môi trường và nỗ lực bảo tồn giá trị văn hoá biển đảo.

Ngoài ra, Vịnh Hạ Long còn có nhiều địa danh giàu giá trị văn hóa khác, vốn là các làng chài nổi trên vịnh trước đây như Cửa Vạn, Cống Đầm, Ba Hang... là “viện bảo tàng sống” của nghề biển; hòn Trống Mái mang tính biểu tượng; đảo Titov - nơi ghi dấu cuộc gặp lịch sử giữa Chủ tịch Hồ Chí Minh và phi hành gia Titov, phản ánh sự giao thoa văn hoá lịch sử của một giai đoạn đặc biệt....

Lễ hội đền Bà Men của ngư dân trên Vịnh Hạ Long.

Được biết, thời gian qua, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long (nay là Ban Quản lý Di sản thế giới Vịnh Hạ Long - Yên Tử) luôn chú trọng bảo tồn nguyên trạng các di tích, khoanh vùng và trưng bày những dấu tích khảo cổ giá trị, đồng thời bổ sung hiện vật để làm giàu nguồn tư liệu phục vụ nghiên cứu và tham quan. Trung tâm Văn hoá nổi Cửa Vạn cũng đang được quy hoạch, khôi phục và nâng cấp, tăng cường kết nối với Hải Phòng và các không gian văn hoá trên vịnh như Cửa Vạn - Cái Bèo, nhằm mang đến trải nghiệm đa dạng, sâu sắc hơn cho du khách.

Có thể nói, không chỉ là kỳ quan của cảnh đẹp, Vịnh Hạ Long còn sở hữu mạng lưới di sản văn hóa phong phú, vừa là “bảo tàng mở” của văn hoá biển đảo, nơi du khách tìm hiểu, tiếp cận chiều sâu lịch sử văn hoá của vùng đất Quảng Ninh một cách sinh động nhất.

Nguồn:https://baoquangninh.vn/di-san-van-hoa-dac-sac-giua-long-vinh-ha-long-3385539.html