Diện mạo mới cho các địa phương miền núi

Sau gần 5 năm triển khai giai đoạn 1 (2021 - 2025), Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (ĐBDTTS) và miền núi giai đoạn 2021 - 2030 đã mang lại những đổi thay rõ nét cho các địa phương miền núi. Từ những ngôi nhà mới khang trang, những con đường bê tông sạch đẹp, đến những khu vườn, cánh đồng xanh mướt… ở vùng ĐBDTTS và miền núi đã minh chứng cho hiệu quả, sức bật từ chương trình.

Đổi thay mọi mặt

Bà Cà Lan từng sống trong căn nhà tạm lụp xụp giữa vùng núi heo hút ở xã Khánh Trung, huyện Khánh Vĩnh. Nhờ khoản hỗ trợ 40 triệu đồng xây dựng nhà từ chương trình, bà đã được sống trong căn nhà cấp 4 khang trang rộng 60m² từ cuối năm ngoái. “Nếu không có chương trình, không biết đến bao giờ tôi mới có được ngôi nhà khang trang như thế này. Ngoài khoản hỗ trợ từ chương trình, nhiều người thân, xóm làng còn giúp đỡ từng viên gạch, tấm tôn, ngày công. Có nhà mới che mưa nắng, tôi yên tâm học nghề, làm ăn thoát nghèo”, bà Lan chia sẻ.

Một góc thị trấn Tô Hạp, huyện Khánh Sơn.

Theo ông Mang Dự - Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Sơn Tân (huyện Cam Lâm), nhờ nguồn lực từ chương trình, đã đầu tư hệ thống tưới tiêu phục hồi những vùng canh tác từng bị bỏ hoang, hỗ trợ vốn vay để các hộ dân trên địa bàn xã đầu tư hệ thống tưới tiêu tự động, chuyển đổi cây trồng phù hợp, mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt. Đơn cử như bà Mấu Thị Nguyên (thôn Va ly), nhờ nguồn vốn vay ưu đãi từ chương trình đã vươn lên thoát nghèo. “Tôi được vay vốn để mua bò, trồng xoài. Hiện nay bò đã sinh sản, cây xoài cũng bắt đầu cho trái. Cán bộ xã và người có uy tín còn hướng dẫn tôi cách nuôi, cách trị bệnh cho bò. Nhờ vậy, đến nay gia đình tôi đã thoát nghèo, có thu nhập ổn định", bà Nguyên cho biết.

Năm 2021, toàn huyện Khánh Sơn có 3.530 hộ nghèo, chiếm hơn 47% và 1.405 hộ cận nghèo, chiếm gần 19% dân số. Địa phương nằm trong danh sách 74 huyện nghèo của cả nước giai đoạn 2021 - 2025 và là 1 trong số 22 huyện được Trung ương ưu tiên dành nguồn lực đầu tư, hỗ trợ để thoát nghèo. Thế nhưng, đến cuối năm 2024, huyện chỉ còn 1.620 hộ nghèo (chiếm khoảng 20%), 908 hộ cận nghèo (chiếm khoảng 11%), thu nhập bình quân đầu người đạt 37,3 triệu đồng/năm, tăng gấp 1,58 lần so với năm 2020. "Thực hiện chương trình, từ năm 2021 đến 2024, huyện đã đầu tư cho phát triển kinh tế - xã hội, nhất là về hạ tầng, tạo việc làm, an sinh xã hội, hỗ trợ nhà ở, hỗ trợ mô hình sinh kế giúp người dân phát triển sản xuất... Chính nhờ chính sách ấy đã góp phần đưa Khánh Sơn thoát khỏi danh sách huyện nghèo” - ông Đinh Văn Dũng - Chủ tịch UBND huyện Khánh Sơn nói.

Người có uy tín hướng dẫn người dân canh tác tại xã Khánh Trung, huyện Khánh Vĩnh.

Tại huyện Khánh Vĩnh, trước năm 2020 có tới 4.831 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ gần 46% dân số. Giờ đây, nhờ các nguồn lực từ các chương trình đầu tư về hạ tầng, nhà ở, giáo dục, hỗ trợ sản xuất, đời sống của người dân đang từng bước cải thiện. “Tỷ lệ hộ nghèo của huyện đã giảm xuống còn 17%, thu nhập bình quân của người dân đạt hơn 25 triệu đồng/năm. Chúng tôi phấn đấu đến cuối năm 2025 sẽ đưa con số này lên hơn 40 triệu đồng” - ông Văn Ngọc Hường - Chủ tịch UBND huyện Khánh Vĩnh chia sẻ.

Nền tảng để phát triển bền vững

Có thể nói, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng ĐBDTTS và miền núi đã đạt nhiều kết quả quan trọng, góp phần thay đổi căn bản diện mạo vùng miền núi của tỉnh. Tổng nguồn vốn thực hiện chương trình giai đoạn 2021 - 2025 là hơn 790 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương gần 619 tỷ đồng; đến hết quý I/2025, toàn tỉnh đã giải ngân hơn 489 tỷ đồng, đạt 87,3% kế hoạch. Hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội được đầu tư đồng bộ: 100% xã có đường ô tô tới trung tâm xã được rải nhựa hoặc bê tông; 100% thôn có đường ô tô đến trung tâm; 100% hộ sử dụng điện lưới quốc gia hoặc nguồn điện phù hợp; 100% hộ ĐBDTTS có nước sinh hoạt hợp vệ sinh; trường lớp, trạm y tế được xây dựng kiên cố. Đặc biệt là chính sách hỗ trợ nhà ở, sinh kế, chuyển đổi nghề, vay vốn ưu đãi… đã góp phần kéo giảm tỷ lệ hộ nghèo ĐBDTTS trung bình mỗi năm 7,2%; thu nhập bình quân của ĐBDTTS vượt mốc 30 triệu đồng/năm; hơn 50% xã, thôn thoát khỏi vùng đặc biệt khó khăn, cả 2 huyện Khánh Sơn, Khánh Vĩnh đã chính thức thoát khỏi danh sách huyện nghèo. Các mô hình hỗ trợ sản xuất được đánh giá hiệu quả như vay vốn chuyển đổi cây trồng, vật nuôi, đầu tư công nghệ mới trong trồng trọt, hay đào tạo nghề đã giúp người dân chủ động phát triển kinh tế, chuyển đổi sinh kế bền vững. Chương trình còn góp phần nâng cao trình độ học vấn cho ĐBDTTS, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc...

Xã Sơn Bình, huyện Khánh Sơn với vườn sầu riêng xanh mướt.

Tuy đạt nhiều kết quả, chương trình vẫn còn một số tồn tại cần khắc phục, như: Một số chính sách triển khai còn chồng chéo, thiếu đồng bộ; việc phối hợp giữa các sở, ngành chưa chặt chẽ; đội ngũ cán bộ cơ sở còn hạn chế về năng lực, kỹ năng tuyên truyền; sự tham gia của doanh nghiệp, hợp tác xã trong xây dựng mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị còn ít... 

Phát biểu tại hội nghị tổng kết chương trình mới đây, ông Nguyễn Tấn Tuân - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, Bí thư Đảng ủy UBND tỉnh nhấn mạnh: Những kết quả đạt được là minh chứng cho tinh thần đoàn kết, nỗ lực vượt khó của toàn hệ thống chính trị và người dân. Để thực hiện thắng lợi chương trình giai đoạn 2026 - 2030, các cấp ủy cần nâng cao trách nhiệm trong chỉ đạo công tác dân tộc, đặc biệt chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở “có tâm, có tầm”, hiểu văn hóa và đặc điểm tâm lý của đồng bào, từ đó tạo dựng được niềm tin và sự đồng thuận từ cơ sở. Các địa phương cần khẩn trương hoàn thiện quy hoạch ngành, nghề, cây trồng, vật nuôi, đi đôi với cơ chế ưu đãi cụ thể về đất đai, thuế, vốn, đầu tư sản xuất để thu hút doanh nghiệp và hộ dân phát triển kinh tế theo chuỗi giá trị. Cùng với đó, cần ưu tiên đầu tư đồng bộ hạ tầng kinh tế - xã hội, trong đó tập trung hệ thống trường học đạt chuẩn cấp quốc gia, giao thông liên thôn, thủy lợi, hồ chứa nước… để tạo điều kiện thuận lợi cho sinh hoạt, học tập và sản xuất của người dân miền núi.

MÃ PHƯƠNG

Nguồn: https://baokhanhhoa.vn/kinh-te/202506/dien-mao-moi-cho-cac-dia-phuong-mien-nui-8d97518/