Dinh dưỡng hợp lý để trẻ phát triển

Khi trẻ có dấu hiệu bất thường, phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám và tư vấn kịp thời.

Chăm chưa đúng cách

Chị Nguyễn Thị Dung, ở phường Thành Đông có con nhỏ 4 tuổi. Dù chị chăm chút từng bữa ăn, giấc ngủ cho con, nhưng thân hình của bé nhỏ hơn so với các bạn cùng trang lứa. Lo lắng, chị đưa con đi khám dinh dưỡng từ tuyến cơ sở đến tuyến Trung ương và đều nhận được kết luận, con bị suy dinh dưỡng thể thấp còi.

Theo các bác sĩ, khẩu phần ăn của bé được mẹ của bé chuẩn bị sạch sẽ, nhưng lại thiếu những nhóm chất cần thiết cho sự phát triển toàn diện trong 5 năm đầu đời. Điều này khiến chị Dung bất ngờ, bởi chị tin rằng với những kiến thức tích lũy từ cuộc sống và tham khảo trên mạng đủ để nuôi con đúng cách và hợp lý.

“Tôi không nghĩ con mình lại bị suy dinh dưỡng do chính cách chăm sóc của mình. Đây không chỉ là bài học cho tôi mà các bậc cha mẹ khác có con chậm lớn, ngoài yếu tố bệnh lý nền của con thì cũng nên xem lại cách cho ăn uống”, chị Dung chia sẻ.

Tương tự, khi đưa cháu bé hơn 1 tuổi đến khám sức khỏe tại chương trình khám, đánh giá tình trạng dinh dưỡng cho trẻ do Trạm Y tế ở xã Kiến Thụy tổ chức, bà Bùi Thị Lan khá ngỡ ngàng khi nhận kết quả của cháu với các triệu chứng: cân nặng 10 kg, thóp sau dô, bướu đỉnh, bướu trán kèm viêm lưỡi, thường xuyên đi ngoài phân sống hoặc táo bón.

Đây là những dấu hiệu điển hình của tình trạng còi xương và thiếu dinh dưỡng, cần được điều chỉnh chế độ ăn và chăm sóc đặc biệt. Sau khi được nhân viên y tế hướng dẫn, bà Lan cũng nhận ra một trong những nguyên nhân khiến cháu bé thiếu dinh dưỡng là việc ăn uống chưa đúng cách. Bà Lan bộc bạch: “Tôi cảm ơn các cô vì đã hướng dẫn cẩn thận để tôi biết cháu thiếu gì, cần bổ sung vi chất gì”.

Trong những năm qua, tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng trên cả nước cũng như ở thành phố Hải Phòng giảm đáng kể. Cụ thể, tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân trên toàn quốc hiện còn khoảng 10,4%. Tại Hải Phòng, tỷ lệ này chỉ còn 6,5%, được đánh giá là mức an toàn.

Tuy nhiên, theo thống kê của Viện Dinh dưỡng quốc gia năm 2024, tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng thể thấp còi 19,6%, tập trung ở khu vực miền núi và nông thôn. Tại Hải Phòng, theo số liệu thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố (CDC), tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng thể thấp còi vẫn chiếm khoảng 16%.

Để hạn chế tình trạng trẻ suy dinh dưỡng, cần tăng cường truyền thông dinh dưỡng tại trường mầm non.

Quan tâm đúng mức trong những năm đầu đời

Dinh dưỡng trong những năm tháng đầu đời đóng vai trò quyết định đối với sức khỏe và sự phát triển trí tuệ của trẻ. Nếu chế độ ăn không đầy đủ hoặc không đúng cách, trẻ có thể đối mặt với hàng loạt hệ quả kéo dài suốt cuộc đời, như: giảm sức đề kháng, chậm phát triển chiều cao, cân nặng, kém tập trung hay tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính khi trưởng thành.

Tại Việt Nam, dù có nhiều tiến bộ trong chăm sóc dinh dưỡng, tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ dưới 5 tuổi vẫn ở mức đáng lo ngại, nhất là tỷ lệ suy dinh dưỡng thể thấp còi nêu trên. Bên cạnh đó, vấn đề gia tăng thừa cân, béo phì ở trẻ nhỏ lại nổi lên, tạo nên gánh nặng suy dinh dưỡng kép.

Theo các chuyên gia y tế, nguyên nhân của thực trạng này bắt nguồn từ nhiều yếu tố, cả chủ quan lẫn khách quan. Trước hết, kiến thức dinh dưỡng của nhiều phụ huynh còn chưa đầy đủ. Một số gia đình cho rằng trẻ mũm mĩm là khỏe mạnh, dẫn đến chế độ ăn thừa năng lượng nhưng thiếu chất.

Ở chiều ngược lại, có phụ huynh lại nghe theo thông tin trên mạng, hạn chế tuyệt đối chất béo vì lo ngại béo phì, khiến khẩu phần của trẻ không cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết để hấp thu vitamin tan trong dầu.

Bên cạnh đó, trẻ ngày càng dễ tiếp cận thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, trong khi thời gian vận động giảm đáng kể do sử dụng thiết bị điện tử. Đối với các gia đình thu nhập thấp, việc ưu tiên thực phẩm rẻ, giàu năng lượng nhưng nghèo vi chất khiến trẻ có nguy cơ vừa thiếu dinh dưỡng, vừa thừa năng lượng.

Một điểm đáng chú ý khác là nhiều phụ huynh chưa nhận biết sớm các dấu hiệu thiếu vi chất ở trẻ. Những biểu hiện như ngủ không yên, răng mủn đen, rụng tóc nhiều, đầu lưỡi nổi gai… thường bị nhầm lẫn với nguyên nhân khác, trong khi đây là chỉ dấu của thiếu kẽm, thiếu vitamin D, canxi hay rối loạn men răng, là biểu hiện tổn thương tế bào xương do còi xương. Việc phát hiện muộn khiến trẻ dễ gặp biến chứng và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.

Thạc sĩ, bác sĩ Bùi Thị Thu Hường, Trưởng Khoa Dinh dưỡng (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hải Phòng) cho biết, hằng năm thành phố đều triển khai điều tra dinh dưỡng nhằm giúp phát hiện sớm trẻ suy dinh dưỡng, thừa cân, béo phì hoặc thiếu vi chất để can thiệp kịp thời. Tuy nhiên, để hạn chế tình trạng trẻ suy dinh dưỡng, cần tăng cường truyền thông dinh dưỡng tại trường mầm non, hỗ trợ giáo viên và phụ huynh cập nhật kiến thức chính thống, nhất là trong giai đoạn 1.000 ngày đầu đời - thời kỳ vàng cho phát triển thể chất và trí tuệ; khuyến khích nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu, tiếp tục đến 24 tháng...

“Cha mẹ cần thường xuyên theo dõi biểu đồ tăng trưởng của trẻ để nhận biết sớm bất thường về cân nặng, chiều cao. Bữa ăn của trẻ phải cân đối theo từng nhóm chất và phù hợp độ tuổi, tránh chạy theo trào lưu hay thông tin thiếu kiểm chứng. Phụ huynh tuyệt đối không tự ý bổ sung vi chất hay vitamin cho trẻ.

Việc lạm dụng vitamin D, sắt hoặc các chế phẩm bổ sung khác có thể gây thừa chất, dẫn đến rối loạn chuyển hóa, ảnh hưởng đến gan, thận và sức khỏe lâu dài. Mọi chỉ định vi chất cần dựa trên đánh giá của chuyên gia dinh dưỡng. Khi trẻ có dấu hiệu bất thường, phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám và tư vấn kịp thời”, bác sĩ Hường khuyến cáo.

NGỌC THANH

Nguồn: https://baohaiphong.vn/dinh-duong-hop-ly-de-tre-phat-trien-528231.html