Tuy nhiên, có một thực tế đầy nghịch lý đang diễn ra: Trong khi cam kết về ESG ngày càng nhiều, thì khả năng thực thi dựa trên dữ liệu thực tế lại vô cùng hạn chế.
Làm thế nào để biến những con số trong báo cáo thành hành động thực tiễn? Một phần câu trả lời đã được các chuyên gia giải đáp tại Hội thảo “Thực thi ESG bằng khoa học công nghệ - Từ dữ liệu đến hành động” chiều 26/11 vừa qua.
Hội thảo nằm trong chuỗi sự kiện của Diễn đàn ESG Việt Nam 2025 với chủ đề "Khoa học công nghệ và động lực cho phát triển bền vững" do báo Dân trí tổ chức.
Muốn "xanh" nhưng chưa biết bắt đầu từ đâu
Trên thế giới, hơn 60% doanh nghiệp toàn cầu đã tích hợp các tiêu chí ESG vào chiến lược hoạt động, nhưng chỉ có khoảng 1/4 trong số đó sở hữu hệ thống dữ liệu đủ mạnh để minh bạch kết quả.
Tại Việt Nam, con số này cũng tương đồng khi 86% doanh nghiệp lớn có cam kết, nhưng chỉ hơn 22% thực sự biết cách triển khai và đo lường.
Điều này tạo ra một khoảng trống thực thi khổng lồ. Rất nhiều tổ chức sẵn sàng để “xanh” trong báo cáo nhưng chưa sẵn sàng để “xanh” trong vận hành.
Phân tích sâu hơn về nguyên nhân của thực trạng này dưới góc độ quản lý vĩ mô và địa phương, Tiến sĩ Hà Huy Ngọc, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chính sách, Chiến lược Kinh tế địa phương và Lãnh thổ (Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới), đã chỉ ra một thực tế đáng lo ngại về sự thiếu hụt dữ liệu.
Lấy ví dụ tại Quảng Ninh, ông Ngọc chia sẻ câu chuyện thực tế khi tư vấn xây dựng khung chương trình khoa học công nghệ.
"Khi chúng tôi hỏi về hiện trạng môi trường nước, hải sản hay hiện trạng của hơn 3.000 hòn đảo, câu trả lời nhận được chính là dữ liệu "rất rời rạc" hoặc là dữ liệu quá khứ, không phản ánh đúng thời gian thực (real-time).
Tiến sĩ Hà Huy Ngọc, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chính sách, Chiến lược Kinh tế địa phương và Lãnh thổ, Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới (Ảnh: Mạnh Quân).
Dữ liệu là phải phản ánh đúng thời gian thực hiện nay chứ không phải dữ liệu trong quá khứ. Dữ liệu đúng thời gian thực mới đưa ra những quyết định quản trị đúng đắn", Tiến sĩ Hà Huy Ngọc nhấn mạnh.
Ông cho rằng khoảng trống về dữ liệu không chỉ tồn tại ở doanh nghiệp mà còn ở cả các cơ quan quản lý, khiến việc đưa ra các quyết sách hỗ trợ chuyển đổi xanh gặp nhiều khó khăn.
Nếu như thiếu dữ liệu là rào cản bên trong, thì áp lực từ thị trường quốc tế chính là động lực bên ngoài buộc các doanh nghiệp phải tìm đến công nghệ.
Trong phiên thảo luận, ông Nguyễn Đức Minh, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Nutricare, Phó chủ tịch Hội Sản xuất hàng công nghiệp chủ lực TP Hà Nội đã chia sẻ góc nhìn thực tế từ "chiến hào".
Ông cho biết khách hàng quốc tế, đặc biệt là từ Mỹ hoặc Bắc Âu, không chỉ quan tâm đến sản phẩm hay giá cả. Họ soi xét kỹ lưỡng "năng lực lõi" và sự bền vững của hệ thống.
Ông Nguyễn Đức Minh, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Nutricare, Phó chủ tịch Hội Sản xuất hàng công nghiệp chủ lực TP Hà Nội (Ảnh: Hải Long).
"Họ muốn gặp lãnh đạo để xem leadership (bản lĩnh người đứng đầu) như thế nào, xem quan điểm về minh bạch tài chính và trách nhiệm xã hội ra sao", ông Minh chia sẻ.
Với ông Minh, ESG chính là yếu tố tạo nên sự ổn định và niềm tin dài hạn, thứ mà các đối tác nước ngoài tìm kiếm chứ không chỉ là một hợp đồng gia công ngắn hạn.
Đồng tình với quan điểm này, Tiến sĩ Mạc Quốc Anh, Viện trưởng Viện Kinh tế và Phát triển Doanh nghiệp, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội đã đưa ra ví dụ điển hình về Công ty May 10.
Để xuất khẩu vào châu Âu, doanh nghiệp này bắt buộc phải sử dụng 20% năng lượng tái tạo, dẫn đến việc phải lắp đặt điện áp mái cho 13 nhà máy.
Ông khẳng định: "Nếu không có chiến lược đi sớm, doanh nghiệp sẽ mất cơ hội tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu".
Ở lĩnh vực thương mại dịch vụ, áp lực này còn gay gắt hơn. Ông Tạ Hữu Thanh, Giám đốc Thương mại Công ty Cổ phần Hàng không Vietjet chia sẻ về những quy định khắt khe của châu Âu (EU) liên quan đến phát thải CO2 và nhiên liệu bền vững (SAF - Sustainable Aviation Fuel).
Ông Thanh cho biết, Vietjet phải tuân thủ các quy định kép từ ICAO và riêng của EU, với lộ trình bắt buộc pha trộn nhiên liệu SAF tăng dần từ 2% đến 70% vào năm 2050.
Ông Tạ Hữu Thanh, Giám đốc Thương mại Công ty Cổ phần Hàng không Vietjet (Ảnh: Mạnh Quân).
"Công nghệ không phải là áp lực, mà là cái cần phải làm", ông Thanh khẳng định. Đối với ngành hàng không, việc ứng dụng công nghệ số hóa (vé điện tử, check-in online) không chỉ giúp giảm giấy tờ, bảo vệ môi trường mà còn là cốt lõi để tối ưu hóa vận hành, giảm chi phí và đáp ứng các tiêu chuẩn bảo mật dữ liệu khắt khe như GDPR của châu Âu.
Bài học từ người tiên phong
Trong khi các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) còn đang loay hoay, thì các tập đoàn lớn đã và đang chứng minh hiệu quả của việc "số hóa để xanh hóa".
Bà Đỗ Thị Thu Phương, Phó trưởng ban An toàn Môi trường và Phát triển bền vững, Tập đoàn Công nghiệp Năng lượng Quốc gia Việt Nam (PVN) đã mang đến một bức tranh rõ nét về quá trình chuyển đổi của một "gã khổng lồ".
Với đặc thù là ngành phát thải cao và rủi ro lớn về an toàn môi trường, PVN đã bắt đầu hành trình ESG từ 15 năm trước.
Bà Phương thừa nhận thách thức lớn nhất ban đầu là sự phân tán dữ liệu giữa công ty mẹ và hàng trăm đơn vị thành viên.
Giải pháp của PVN là xây dựng hệ thống ERP tích hợp, chuẩn hóa dữ liệu từ nhập tay sang "thời gian thực" (real-time).
Bà Đỗ Thị Thu Phương, Phó trưởng ban An toàn Môi trường và Phát triển bền vững, Tập đoàn Công nghiệp Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Ảnh: Mạnh Quân).
"Trước đây số liệu nhập bằng tay và mỗi đơn vị hiểu một kiểu. Nhưng nay, chúng tôi hướng tới kiểm soát số liệu quan trắc môi trường, an toàn theo thời gian thực để dự báo và ra quyết định", bà Phương chia sẻ.
Lấy ví dụ về mô hình nhà máy thông minh tại công ty Đạm Phú Mỹ, bà Phương cho biết công ty sử dụng công nghệ để chuẩn hóa số liệu ESG và tích hợp vào sản xuất, giúp nhà máy vận hành gần như tự động, tối ưu hóa từ khâu nguyên liệu đến sản phẩm.
"Chúng tôi thực thi dựa trên dữ liệu chứ không phải chỉ là báo cáo", bà Phương nhấn mạnh, khẳng định dữ liệu minh bạch là tài sản vô giá giúp tập đoàn tự tin công bố báo cáo phát triển bền vững theo chuẩn quốc tế.
Tương tự, tại Vietjet, ông Tạ Hữu Thanh cho biết hãng đã sử dụng hệ thống Corusion để kiểm soát an toàn bay và dữ liệu từ nhà sản xuất Airbus để phân tích hiệu quả nhiên liệu từng chuyến bay.
Việc sử dụng AI để phân tích lịch bay, thời tiết giúp hãng tối ưu hóa đường bay, giảm lượng nhiên liệu tiêu thụ và cắt giảm khí thải CO2 một cách thực chất.
Kỷ nguyên AI tạo cơ hội đột phá
Bàn về ESG không thể không nhắc đến vai trò của trí tuệ nhân tạo (AI). Tiến sĩ Đinh Viết Sang, Phó Hiệu trưởng Trường Công nghệ Thông tin (Đại học Bách khoa Hà Nội) nhận định rằng, chúng ta đang chứng kiến sự hội tụ giữa chuyển đổi số và chuyển đổi xanh - hay còn gọi là chuyển đổi kép.
TS Đinh Viết Sang đưa ra minh chứng về việc AI có thể giải quyết các bài toán ESG phức tạp mà con người khó lòng xử lý thủ công.
Ví dụ như Unilever sử dụng AI phân tích dữ liệu thời tiết để tối ưu chuỗi cung ứng kem, hay việc dùng AI nghe âm thanh rừng để phát hiện lâm tặc, tối ưu hóa tưới tiêu nông nghiệp giúp giảm 20% lượng nước.
Tiến sĩ Đinh Viết Sang, Phó Hiệu trưởng Trường Công nghệ Thông tin, Đại học Bách khoa Hà Nội (Ảnh: Hải Long).
"AI giúp chúng ta khuếch đại năng lực con người và giải phóng chúng ta khỏi các tác vụ nhàm chán để tập trung vào sáng tạo", ông Sang bày tỏ.
Tuy nhiên, TS Sang cũng cảnh báo về mặt trái của công nghệ. Chính các mô hình AI cũng tiêu tốn tài nguyên khủng khiếp.
"Huấn luyện một mô hình AI có thể tạo ra lượng carbon gấp 5 lần vòng đời một chiếc ô tô và tiêu thụ hàng trăm ngàn lít nước sạch. Do đó, việc ứng dụng công nghệ vào ESG cần sự cân bằng, tránh việc giải quyết vấn đề môi trường này lại tạo ra vấn đề môi trường khác”, ông Sang nêu quan điểm.
"Liệu cơm gắp mắm"
Mặc dù lợi ích của công nghệ là rõ ràng, nhưng với hơn 90% doanh nghiệp Việt Nam là nhỏ và vừa (SME), rào cản về chi phí và nhân lực là không hề nhỏ.
Tiến sĩ Mạc Quốc Anh thẳng thắn nhìn nhận: "Doanh nghiệp nhỏ thiếu vốn, thiếu nhân lực, thiếu dữ liệu và thiếu cả thông tin".
Vậy lối đi nào cho SME?
TS Mạc Quốc Anh đề xuất chiến lược "bước nhỏ nhưng chắc".
Thứ nhất, bắt đầu từ quản trị (G) trước, chuẩn hóa quy trình nội bộ, sau đó mới đến các yếu tố môi trường (E) và xã hội (S).
GS.TS Mạc Quốc Anh, Viện trưởng Viện Kinh tế và Phát triển Doanh nghiệp, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội (Ảnh: Mạnh Quân).
Thứ hai, hợp tác thay vì đi một mình. Ông khuyến nghị các doanh nghiệp nhỏ nên liên kết với nhau, tận dụng các nền tảng công nghệ dùng chung (SaaS) có chi phí hợp lý, hoặc tham gia vào chuỗi giá trị của các doanh nghiệp lớn để được hỗ trợ.
Đặc biệt, TS Mạc Quốc Anh đưa ra một đề xuất chiến lược rất đáng chú ý dành cho đơn vị tổ chức là báo Dân trí: Xây dựng một "Kho dữ liệu ESG" hoặc một nền tảng (Hub) chung.
"Chúng ta phải mở một kho dữ liệu của các doanh nghiệp tham gia, từ đó xây dựng chuỗi giá trị và nhân rộng các mô hình đạt chuẩn", Tiến sĩ Anh bày tỏ.
Đồng quan điểm về việc cần sự hỗ trợ từ chính sách, TS Hà Huy Ngọc bổ sung rằng chính quyền địa phương cần đóng vai trò kiến tạo, đầu tư hạ tầng dữ liệu trước để doanh nghiệp kết nối vào.
Ông cũng đề xuất đưa chỉ số ESG vào bộ chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) hoặc PGI để tạo động lực thi đua và chuyển đổi thực chất tại các địa phương.
Tại Hội thảo, có thể thấy thông điệp xuyên suốt: Khoa học công nghệ không phải là gánh nặng chi phí, mà là khoản đầu tư sinh lời dài hạn cho sự phát triển bền vững.
Chuyển đổi số mà không gắn với ESG thì giống như "chạy nhanh nhưng không biết đích đến" (thiếu định hướng chiến lược). Ngược lại, ESG mà thiếu công nghệ thì như "có bản đồ nhưng không có phương tiện" (thiếu công cụ thực thi).
Hành trình từ dữ liệu đến hành động đòi hỏi sự thay đổi tư duy triệt để:
Từ bị động sang chủ động: Không đợi quy định bắt buộc mới làm, mà coi ESG là lợi thế cạnh tranh.
Từ rời rạc sang tập trung: Sử dụng công nghệ để chuẩn hóa dữ liệu theo thời gian thực.
Từ đơn độc sang liên kết: SMEs cần tận dụng các nền tảng chung và sự hỗ trợ của hệ sinh thái.
Ứng dụng khoa học công nghệ vào thực thi ESG không còn là câu chuyện "nên hay không nên", mà là làm thế nào để "làm đúng và làm đủ".
Đó chính là tấm vé thông hành để doanh nghiệp Việt Nam không chỉ vươn ra biển lớn mà còn trụ vững trước những con sóng dữ của tiêu chuẩn toàn cầu mới.
Diễn đàn ESG Việt Nam 2025: Khoa học công nghệ và động lực cho phát triển bền vững
Toàn cảnh Hội thảo “Thực thi ESG bằng khoa học công nghệ - Từ dữ liệu đến hành động” chiều 26/11 (Ảnh: Hải Long).
Năm 2025 đánh dấu một chặng đường quan trọng của Diễn đàn ESG Việt Nam, ghi nhận những nỗ lực bền bỉ trong việc thúc đẩy tri thức, kết nối nguồn lực và lan tỏa giá trị phát triển bền vững đến cộng đồng doanh nghiệp.
Đây là dịp để nhìn lại hành trình một năm hoạt động liên tục, góp phần định hình hệ sinh thái ESG ngày càng chuyên nghiệp và hiệu quả tại Việt Nam.
Trong bối cảnh khoa học - công nghệ đang trở thành động lực trung tâm cho đổi mới mô hình quản trị và nâng cao năng lực cạnh tranh, Diễn đàn ESG Việt Nam 2025 được Báo Dân trí tổ chức, mang đến những phân tích chuyên sâu và góc nhìn toàn diện về vai trò của công nghệ trong thực thi ESG.
Trong khuôn khổ chương trình, Lễ vinh danh Vietnam ESG Awards 2025 sẽ là điểm nhấn tôn vinh những tổ chức, doanh nghiệp tiên phong và tiêu biểu trong thúc đẩy phát triển bền vững. Với chủ đề “Khoa học công nghệ và động lực cho phát triển bền vững”, sự kiện hướng tới góp phần tạo nền tảng cho một tương lai bền vững và thịnh vượng của Việt Nam.
Hội thảo diễn ra vào lúc 13h30, ngày 22/12 tại Khách sạn Pullman Hanoi61 Giảng Võ, Phường Giảng Võ, TP. Hà Nội. Quý bạn đọc và doanh nghiệp quan tâm có thể đăng ký tại đây.
Nguồn: https://dantri.com.vn/cong-nghe/doanh-nghiep-muon-xanh-hoa-du-lieu-la-tam-ve-thong-hanh-ra-bien-lon-20251126235001625.htm
Bình luận (0)