Doanh nghiệp nhỏ và vừa là động lực nền tảng cho phát triển

Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) ở Việt Nam hình thành chủ yếu từ kinh tế cá thể, tiểu chủ, trải qua nhiều giai đoạn phát triển gắn với tiến trình đổi mới và hội nhập quốc tế của đất nước. Trước năm 1986, DNNVV chủ yếu tồn tại dưới dạng hộ sản xuất nhỏ, tổ hợp tác hoặc hợp tác xã.

Năm 1986, công cuộc đổi mới là bước ngoặt quan trọng, mở ra tư duy kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, thừa nhận và khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân. Hiện nay, Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân nếu được thể chế hóa sẽ tạo cơ hội thuận lợi cho sự phát triển của DNNVV.

Đóng vai trò quan trọng trong việc xóa đói, giảm nghèo

DNNVV thu hút hơn 60% tổng số lao động chính thức của đất nước. Hoạt động ở hầu hết ngành nghề, lĩnh vực sản xuất, kinh doanh và phân bố ở khắp các tỉnh, thành phố trong cả nước, ngay cả những vùng sâu, vùng xa nơi không có doanh nghiệp lớn thì DNNVV vẫn hoạt động hiệu quả. Qua đó đóng vai trò quan trọng trong việc xóa đói, giảm nghèo, giảm chênh lệch vùng miền, hình thành lớp doanh nhân địa phương gắn bó với cộng đồng.

Khác với các doanh nghiệp có mô hình quản lý phức tạp, DNNVV có đặc tính hoạt động, thử nghiệm cái mới dễ dàng. Thực tế, hơn 95% doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo là DNNVV. Nếu được hỗ trợ đúng mức, đây chính là lực lượng tiên phong trong lĩnh vực công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao, logistics thông minh... DNNVV đóng vai trò phụ trợ, bảo vệ trong các ngành giá trị từ dệt may, da giày đến điện tử, nông sản. Việc tăng cường năng lực cạnh tranh của DNNVV đồng nghĩa với việc nâng cao chất lượng chuỗi cung ứng quốc gia-điều kiện tiên quyết để Việt Nam hội nhập hiệu quả.

 Ảnh minh họa: qdnd.vn

Các số liệu thống kê cho thấy, mặc dù có hàng trăm nghìn doanh nghiệp được thành lập mỗi năm nhưng phần lớn trong số này là doanh nghiệp siêu nhỏ, trình độ quản trị thấp, năng lực đổi mới công nghệ yếu, thiếu đội ngũ chuyên gia công nghệ, tiếp thị, tài chính. Chương trình hỗ trợ DNNVV hiện vẫn chưa có sự liên kết giữa các bộ, ngành và địa phương. Cơ chế tài chính thiếu ổn định, các hiệp hội doanh nghiệp hoạt động chủ yếu bằng kinh phí tự đóng góp, chưa phát huy được vai trò của chính sách.

Bên cạnh đó, DNNVV còn gặp nhiều khó khăn trong tiếp cận vốn tín dụng từ ngân hàng. Nhìn chung, việc tiếp cận tài chính thông qua quỹ bảo lãnh tín dụng trong thời gian qua chưa được hiệu quả do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân chủ quan về quản trị, điều hành của quỹ cũng như từ các doanh nghiệp/dự án đề nghị hỗ trợ còn nhiều yếu kém. Quỹ phát triển DNNVV tiếp tục đẩy mạnh hoạt động cho vay cho hai nhóm đối tượng ưu tiên là DNNVV khởi nghiệp sáng tạo và DNNVV tham gia cụm liên kết ngành mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng vẫn chưa thực sự đáp ứng được mong đợi so với nhu cầu thị trường.

Ngoài ra, hầu hết DNNVV không thể tiếp cận đất trong các khu, cụm công nghiệp do chi phí cao, mặc dù Nghị định số 35/2022/NĐ-CP ngày 28-5-2022 của Chính phủ đã bổ sung quy định khu công nghiệp phải dành tối thiểu 5ha đất hoặc tối thiểu 3% tổng diện tích đất của khu công nghiệp để cho các DNNVV, doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo thuê. Luật Đất đai (sửa đổi) đã chính thức được Quốc hội khóa XV thông qua tháng 1-2024, trong đó, các chính sách hỗ trợ mặt bằng sản xuất, kinh doanh cho DNNVV đã được quy định cụ thể tại khoản 6 Điều 202 của luật. Hiện nay, DNNVV đang rất kỳ vọng sớm đưa Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị vào cuộc sống để giải quyết khó khăn trong tiếp cận đất đai, mặt bằng sản xuất.

Tăng nguồn cung vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

Hiện nay, vị thế, uy tín và vai trò của Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng được nâng cao, đang tiếp tục là điểm đến thu hút các nguồn lực đầu tư, công nghệ và tri thức, quản trị của nhiều tập đoàn kinh tế lớn trên thế giới. Với một số lợi thế về kinh tế vĩ mô ổn định, môi trường đầu tư kinh doanh và niềm tin của các nhà đầu tư được cải thiện, các lĩnh vực phát triển kinh tế mới như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn... và với 17 hiệp định thương mại tự do đã ký kết tạo lợi thế cho doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu; hình thành các chuỗi giá trị, liên kết mới. Trong bối cảnh đó, nhiều nghiên cứu của các tổ chức trong nước và quốc tế đều đánh giá những DNNVV Việt Nam có vị trí, vai trò vô cùng quan trọng trong phát triển kinh tế, hiện đang cùng các doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) góp phần thực hiện thành công mục tiêu tăng trưởng kinh tế hơn 8% vào cuối năm 2025; tạo nền tảng để đạt tốc độ tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026-2030. 

Để các DNNVV tăng tốc, bứt phá và phát triển mạnh mẽ, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững trong kỷ nguyên mới, ngoài các chính sách hiện nay, thời gian tới cần thực hiện một số nội dung sau: Sửa đổi Luật Hỗ trợ DNNVV theo hướng quy định trách nhiệm thực thi của từng bộ, ngành, địa phương, có quy định rõ ràng về tỷ lệ DNNVV được tiếp cận vốn, công nghệ, thị trường, tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị; hình thành hệ sinh thái hỗ trợ DNNVV quốc gia thông qua thành lập trung tâm hỗ trợ DNNVV cấp vùng kết nối chặt chẽ Bộ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ, Hiệp hội DNNVV Việt Nam và các hội DNNVV địa phương, các trường đại học, viện nghiên cứu để hỗ trợ hoạt động nghiên cứu và phát triển, chuyển giao công nghệ, tư vấn chiến lược. Quy hoạch thí điểm 34 khu công nghiệp sáng tạo dành riêng cho DNNVV, trong đó hỗ trợ tiếp cận mặt bằng sản xuất, kinh doanh, hạ tầng hậu cần, không gian làm việc chung.

Bên cạnh đó, cải thiện mạnh mẽ các cơ chế tài chính thông qua áp dụng công nghệ tài chính (fintech) để đánh giá hệ thống truyền tải tín dụng (dựa vào dữ liệu điện tử, thuế, hóa đơn...). Nâng cấp quỹ phát triển DNNVV với quy mô vốn 20.000 tỷ đồng để thực hiện các chức năng chính như: Cho vay các DNNVV; cho vay khởi nghiệp; tài trợ vốn ban đầu cho những dự án vườn ươm doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; đầu tư vào các quỹ đầu tư ở địa phương; quỹ đầu tư tư nhân để tăng nguồn cung vốn cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; tiếp nhận và quản lý nguồn vốn vay, tài trợ, viện trợ, đóng góp, ủy thác của các tổ chức, cá nhân hỗ trợ cho DNNVV. Xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm hỗ trợ hiệp hội DNNVV ở Trung ương và địa phương những điều kiện thuận lợi nhất để tham gia chương trình, dự án, đề tài nghiên cứu, tư vấn, phản biện, phổ biến, tuyên truyền, cập nhật kịp thời các chính sách mới và giám định xã hội, cung cấp dịch vụ công đào tạo, cấp chứng chỉ hành nghề các hoạt động thuộc ngành, lĩnh vực quản lý của bộ, cơ quan ngang bộ theo quy định của pháp luật.

Trong thời kỳ chuyển đổi số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và toàn cầu hóa chiều sâu, các quốc gia đều đặt mục tiêu xây dựng một khu vực doanh nghiệp năng động, sáng tạo, thích ứng cao. Trong đó, DNNVV không còn đơn thuần là “lực lượng đông đảo” mà được định vị là “động lực nền tảng” để cung cấp tăng trưởng bao trùm, sáng tạo và vững chắc. Ngay cả trong những thời kỳ khó khăn, các DNNVV vẫn nỗ lực duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh, thể hiện trách nhiệm xã hội với cộng đồng. Trước yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới, các DNNVV với tuyệt đại bộ phận thuộc thành phần kinh tế tư nhân phải vượt qua nhiều thách thức để thực sự trở thành lực lượng tiên phong, lực lượng quan trọng nhất trong phát triển kinh tế-xã hội đất nước. Để phát huy hết vai trò, tiềm năng, lợi thế DNNVV trong thời kỳ phát triển mới, hỗ trợ phát triển DNNVV không chỉ là nhiệm vụ kinh tế mà còn là một chiến lược phát triển toàn diện về xã hội và hội nhập quốc tế. Về lâu dài, Việt Nam cần phải xây dựng một hệ thống chính sách đồng bộ, dài hạn và có trách nhiệm giải quyết, giải trình.

Nguồn: https://baosonla.vn/kinh-te/doanh-nghiep-nho-va-vua-la-dong-luc-nen-tang-cho-phat-trien-Ow0a4MrNR.html