Doanh nhân thời đại mới phải gắn tăng trưởng với trách nhiệm xã hội

Theo PGS.TS. NGUYỄN THANH PHƯƠNG, Phó Giám đốc Học viện Ngân hàng, doanh nhân của thời đại mới phải gắn tăng trưởng với trách nhiệm xã hội. Một doanh nghiệp chỉ thực sự “lớn” khi giá trị kinh tế đi đôi với giá trị đạo đức - tôn trọng con người, tuân thủ pháp luật, minh bạch và bền vững. Đây vừa là thước đo văn hóa doanh nghiệp, vừa là nền tảng của uy tín quốc gia.

Doanh nhân - “nhà đổi mới”, “nhà kiến tạo thể chế thực tiễn"

- Theo ông, trong giai đoạn phát triển mới của đất nước, đội ngũ doanh nhân đóng vai trò chiến lược như thế nào?

- Trong giai đoạn phát triển mới, vai trò của doanh nhân Việt Nam đã vượt khỏi khuôn khổ của “nhà đầu tư”, “nhà quản lý”, mà dần định hình như “nhà đổi mới” và “nhà kiến tạo thể chế thực tiễn”. Khi Nghị quyết 57-NQ/TW xác định khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá chiến lược, doanh nhân trở thành người trực tiếp biến công nghệ thành năng suất, biến dữ liệu thành tri thức, và biến tri thức thành giá trị kinh tế.

Họ cũng là cầu nối quan trọng trong tiến trình hội nhập quốc tế. Trong bối cảnh các hiệp định thương mại thế hệ mới liên tục mở rộng, doanh nhân chính là người đưa thương hiệu Việt Nam vào chuỗi giá trị toàn cầu - không chỉ bằng sản phẩm, mà bằng tiêu chuẩn, đạo đức và năng lực cạnh tranh. Họ là “người định vị thương hiệu quốc gia” trong nền kinh tế toàn cầu hóa.

Bên cạnh đó, doanh nhân còn là hạt nhân của phát triển địa phương. Khi đất nước chuyển sang mô hình phát triển vùng, vai trò của doanh nghiệp tư nhân càng trở nên rõ nét: họ kết nối nguồn lực tại chỗ - vốn, công nghệ, lao động để hình thành các cụm ngành, chuỗi giá trị và tạo sinh kế bền vững. Đây là cách phát triển bao trùm, không chỉ làm giàu cho một doanh nghiệp, mà còn tạo động lực cho cả cộng đồng.

Và điều quan trọng nhất, doanh nhân của thời đại mới phải gắn tăng trưởng với trách nhiệm xã hội. Một doanh nghiệp chỉ thực sự “lớn” khi giá trị kinh tế đi đôi với giá trị đạo đức - tôn trọng con người, tuân thủ pháp luật, minh bạch và bền vững. Đó không chỉ là thước đo văn hóa doanh nghiệp mà còn là nền tảng của uy tín quốc gia trong kỷ nguyên toàn cầu hóa.

- Như ông vừa nêu, Nghị quyết 57-NQ/TW sẽ hỗ trợ doanh nhân trở thành người trực tiếp biến công nghệ thành năng suất, giá trị kinh tế. Quá trình ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, theo ông, doanh nghiệp gặp khó khăn nào?

- Có thể thấy, chuyển đổi số đang tạo ra một sự tái cấu trúc toàn diện trong thế giới doanh nghiệp Việt Nam - từ tư duy lãnh đạo đến mô hình kinh doanh và phương thức tạo giá trị. Điều tôi quan sát rõ nhất là sự thay đổi về năng suất và năng lực ra quyết định. Khi dữ liệu trở thành “tài sản chiến lược”, các hệ thống quản trị số giúp họ theo dõi hiệu suất theo thời gian thực, dự báo rủi ro và ra quyết định nhanh hơn.

Về thách thức lớn nhất, tôi cho rằng không nằm ở công nghệ, mà nằm ở tư duy phát triển và cách tiếp cận chiến lược. Nhiều doanh nghiệp vẫn coi chuyển đổi số là việc “mua sắm công nghệ” thay vì là quá trình tái cấu trúc toàn diện mô hình kinh doanh, tổ chức và văn hóa vận hành. Khi tư duy chưa thay đổi, mọi khoản đầu tư số hóa dễ bị rơi vào tình trạng: mạnh ở khâu triển khai kỹ thuật, nhưng yếu ở tầm nhìn và quản trị.

Một rào cản khác là nguồn lực và dữ liệu. Phần lớn doanh nghiệp Việt, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ đang thiếu cả ba trụ cột: vốn đầu tư công nghệ, nhân lực có kỹ năng số và hệ thống dữ liệu chuẩn hóa. Nhiều doanh nghiệp vẫn vận hành bằng dữ liệu rời rạc, thiếu nền tảng kết nối, khiến việc ứng dụng AI, Big Data hay các mô hình phân tích trở nên hạn chế. Hạ tầng số ở một số địa phương còn yếu, trong khi khung pháp lý về dữ liệu, an ninh mạng và tài sản số vẫn đang hoàn thiện.

- Giải pháp cho vấn đề này là gì, thưa ông?

- Để chuyển đổi số thực chất, trước hết, doanh nghiệp Việt Nam cần chuyển đổi tư duy lãnh đạo - từ quản trị theo kinh nghiệm sang ra quyết định dựa trên thực tiễn qua lăng kính công nghệ. Lãnh đạo phải hiểu công nghệ, nhìn thấy giá trị dài hạn và gắn chuyển đổi số với chiến lược kinh doanh, chứ không coi đó là dự án ngắn hạn.

Thứ hai, đầu tư có trọng điểm và đo được hiệu quả. Chuyển đổi số không phải làm tất cả, mà là chọn đúng điểm “đột phá” - nơi công nghệ tạo ra giá trị lớn nhất cho khách hàng và hiệu suất nội bộ. Mỗi đồng chi cho công nghệ phải gắn với chỉ số đo lường rõ ràng như ROI, năng suất, trải nghiệm khách hàng…

Thứ ba, xây dựng văn hóa số từ bên trong. Mọi thay đổi đều bắt đầu từ con người. Doanh nghiệp phải tạo môi trường nơi nhân viên được học, được thử và được sai trong giới hạn - chỉ khi đó, tinh thần đổi mới mới trở thành "DNA tổ chức".

Thứ tư, dữ liệu phải được xem là hạ tầng tri thức của doanh nghiệp. Mọi đổi mới, tự động hóa hay ứng dụng AI đều bắt đầu từ chất lượng dữ liệu. Doanh nghiệp cần chuẩn hóa, kết nối và khai thác dữ liệu một cách có chiến lược - để mỗi quyết định được xây trên nền tảng của hiểu biết, không phải cảm tính.

Và cuối cùng, cần hợp tác để đi nhanh hơn. Doanh nghiệp cần bắt tay với các tập đoàn công nghệ, ngân hàng, viện nghiên cứu… để chia sẻ nền tảng, tri thức và tài chính.

Nói ngắn gọn, đổi tư duy - chọn trọng tâm - xây văn hóa - làm chủ dữ liệu - hợp tác để bứt phá là 5 việc doanh nghiệp phải làm được nếu muốn đứng vững trong nền kinh tế số.

Chuyển từ tư duy “hưởng ưu đãi” sang “xây năng lực”

- Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, doanh nghiệp Việt cần làm gì để nâng cao năng lực cạnh tranh và tận dụng tốt hơn các hiệp định thương mại thế hệ mới?

- Doanh nghiệp Việt cần chuyển từ tư duy “hưởng ưu đãi” sang “xây năng lực”. Hội nhập không chỉ là mở cửa thị trường mà là đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về sản xuất, quản trị và tuân thủ.

Trong khi đó, lợi thế nhân công rẻ đã không còn là chìa khóa. Các hiệp định thương mại (FTA) yêu cầu doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ sạch, năng lượng tái tạo và giảm phát thải - điều kiện thiết yếu để tiếp cận thị trường lớn như EU và Bắc Mỹ. Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) sẽ là rào cản phi thuế quan đáng kể, chỉ doanh nghiệp minh bạch chuỗi cung ứng mới có thể trụ vững.

Ngoài ra, chuyển đổi số là then chốt để tăng năng suất và khả năng phản ứng. Doanh nghiệp cần số hóa toàn diện, tận dụng dữ liệu và trí tuệ nhân tạo để phân tích thị trường, dự báo nhu cầu và tối ưu quản trị.

Cuối cùng, doanh nghiệp cần chủ động tham gia kiến tạo chính sách, không chỉ là đối tượng chịu tác động. Hiểu sâu cam kết trong FTA và phản hồi qua hiệp hội giúp chính sách thực chất, giảm chi phí tuân thủ và thời gian thực thi.

Sau khi hàng loạt nghị quyết chiến lược được Bộ Chính trị ban hành, điều tôi kỳ vọng là các chính sách sắp tới sẽ được cụ thể hóa mạnh mẽ hơn, với trọng tâm đặt doanh nghiệp và doanh nhân ở vị trí trung tâm của tiến trình phát triển. Khi chính sách rõ ràng, môi trường minh bạch và đội ngũ doanh nhân giữ được tinh thần liêm chính, sáng tạo, thì khu vực kinh tế tư nhân sẽ trở thành một động lực thực sự của tăng trưởng, góp phần đưa Việt Nam tiến nhanh hơn trong kỷ nguyên hội nhập toàn cầu.

- Xin cảm ơn ông!

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/doanh-nhan-thoi-dai-moi-phai-gan-tang-truong-voi-trach-nhiem-xa-hoi-10390114.html