Du lịch nghỉ dưỡng: Hài hòa bảo tồn với khuyến khích đầu tư

Du lịch nghỉ dưỡng vùng núi trong nước chứa đựng nhiều cơ hội, song theo các chuyên gia để biến tiềm năng thành động lực thực sự cho phát triển vùng và quốc gia, cần có chiến lược tổng thể, hạ tầng bền vững và chính sách vừa bảo tồn di sản vừa khuyến khích đầu tư.

Việt Nam là đất nước có núi chiếm tới ¾ diện tích, có nhiều lợi thế phát triển du lịch núi.

Phát triển chưa tương xứng

Hiện nay, du lịch nghỉ dưỡng núi tập trung phát triển mạnh tại khu vực trung du và miền núi phía Bắc với nhiều sản phẩm đặc sắc: tour mạo hiểm chinh phục các đỉnh núi cao như Phan-xi-phăng, Kỳ Quan San, Tây Côn Lĩnh; trekking, thám hiểm hang động và rừng nguyên sinh tại Vườn quốc gia Hoàng Liên, Ba Bể, trải nghiệm văn hóa cộng đồng, nhiếp ảnh săn mây. Bên cạnh đó, miền Trung với các sản phẩm đặc trưng của hang động Phong Nha Kẻ Bàng (Quảng Bình) hoặc giới thiệu trải nghiệm Bà Nà Hills (Quảng Nam), núi Bạch Mã (Tp. Huế), núi Langbiang (Lâm Đồng)... và dấu ấn sản phẩm du lịch núi khu vực phái Nam tại núi Bà Đen (Tây Ninh), núi Bà Rá, Chứa Chan (Đồng Nai)...

ThS. Nguyễn Thị Lan Hương, Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam nhận định, tiềm năng của du lịch nghỉ dưỡng núi ở nước ta là rất lớn. Tuy nhiên, ngành du lịch gặp những rào cản không nhỏ như môi trường tự nhiên ở vùng núi nhạy cảm, dễ bị tổn thương trước khai thác quá mức. Hạn chế về hạ tầng giao thông, cơ sở dịch vụ và tiện ích tại nhiều điểm đến núi cao...

Bên cạnh đó, nguy cơ thương mại hóa, làm phai nhạt bản sắc văn hóa cộng đồng; thiếu khung chính sách và cơ chế quản lý liên ngành; nguồn nhân lực du lịch vùng núi còn yếu, sự tham gia của cộng đồng chưa được phát huy đầy đủ... cũng là những thách thức đáng kể trong quá trình phát triển.

Cùng quan điểm, TS Phạm Thị Hải Yến – Đại học Văn hóa Hà Nội cho rằng, Việt Nam sở hữu nguồn tài nguyên núi phong phú với những dãy núi trải dài từ Bắc đến Nam: Hoàng Liên Sơn, Tây Nguyên, dãy Trường Sơn, cao nguyên Mộc Châu, Đà Lạt, Sa Pa... Tuy nhiên, việc phát triển du lịch nghỉ dưỡng núi còn thiếu đồng bộ, chưa tương xứng với tiềm năng.

Nhiều du khách lựa chọn vùng núi phía Bắc cho hành trình khám phá và nghỉ dưỡng. Ảnh: P. Sỹ.

Hướng tới phát triển bền vững

Phát triển du lịch nghỉ dưỡng núi phải đi đôi với bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, gìn giữ văn hóa bản địa và đảm bảo an toàn cho du khách. Muốn làm được điều đó, cần một tư duy quy hoạch tích hợp, sự phối hợp liên ngành và đặc biệt là vai trò chủ động của cộng đồng địa phương. Các chuyên gia nhấn mạnh, đã đến lúc du lịch cần chuyển từ khai thác tài nguyên sang tạo dựng giá trị, từ phát triển điểm đến sang xây dựng hệ sinh thái nghỉ dưỡng bền vững. Trong quá trình này, khoa học công nghệ, văn hóa nghệ thuật và đổi mới sáng tạo sẽ là những yếu tố then chốt giúp nâng cao chất lượng và năng lực cạnh tranh của du lịch nghỉ dưỡng núi Việt Nam.

Theo TS Phạm Thị Hải Yến, Việt Nam cần sớm xây dựng Chiến lược quốc gia về du lịch nghỉ dưỡng núi nhằm định vị đất nước trở thành “điểm đến nghỉ dưỡng núi hàng đầu Đông Nam Á”, hướng đến năm 2035. Bà cho rằng, cần đa dạng hóa sản phẩm theo mùa vụ và nhóm khách: mùa hè tập trung retreat, detox; mùa đông phát triển trekking, thể thao núi, trải nghiệm cộng đồng. Bên cạnh đó, việc khai thác giá trị văn hóa và y học cổ truyền như tắm lá Dao ở Sa Pa, thiền Phật giáo tại Yên Tử, ẩm thực chay Tây Nguyên hay thảo dược Mường sẽ giúp du lịch Việt Nam tạo nên dấu ấn riêng, khác biệt với các quốc gia trong khu vực.

Cũng theo bà Yến, phát triển nghỉ dưỡng núi phải gắn với đầu tư hạ tầng kết nối, nâng cấp các tuyến du lịch như Hà Nội – Lào Cai, TP.HCM – Đà Lạt, đồng thời chuẩn hóa dịch vụ resort và homestay theo tiêu chuẩn quốc tế. Cùng với đó, cần khuyến khích người dân tộc thiểu số tham gia cung ứng dịch vụ, phát triển du lịch cộng đồng gắn với sinh kế, chú trọng an toàn và thích ứng thiên tai. Việc quảng bá thương hiệu cũng cần được đẩy mạnh, định vị Sa Pa là “Alps của Việt Nam”, Đà Lạt là “thủ phủ nghỉ dưỡng núi Đông Nam Á”, Mộc Châu là “cao nguyên xanh của nghỉ dưỡng cộng đồng”, qua đó khẳng định vị thế Việt Nam trên bản đồ du lịch quốc tế.

Còn PGS.TS Phạm Hồng Long - Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo Khoa Du lịch học - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, để hiện thực hóa mô hình khu du lịch nghỉ dưỡng núi theo hướng sinh thái bền vững, cần có một sự thay đổi căn bản trong tư duy và hành động.

Sự thay đổi này đòi hỏi một cam kết mạnh mẽ đối với công tác quy hoạch và quản trị; chuyển đổi trong mô hình kinh doanh của khu vực tư nhân hướng đến trách nhiệm xã hội và môi trường,. Và quan trọng nhất là sự trao quyền thực chất cho các cộng đồng địa phương để họ trở thành những người chủ thực sự của tài nguyên du lịch.

Nguồn: https://bvhttdl.gov.vn/du-lich-nghi-duong-hai-hoa-bao-ton-voi-khuyen-khich-dau-tu-20251024160630185.htm