Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi): Phân cấp, phân quyền tối đa cho các địa phương

Theo chương trình làm việc của Quốc hội, dự kiến sáng 11/11, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng sẽ thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi). Dự án Luật Đầu tư (sửa đổi) là một trong những dự án Luật được quan tâm tại kỳ họp Quốc hội lần này với những đề xuất sửa đổi, bổ sung sâu rộng nhằm tháo gỡ "điểm nghẽn"; cụ thể là phân cấp, phân quyền tối đa cho địa phương theo nguyên tắc "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm". Cùng với đó, dự thảo hoàn thiện các quy định về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện và điều kiện đầu tư kinh doanh, chuyển mạnh từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” gắn với tăng cường kiểm tra, giám sát…

Thi công tuyến đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô, đoạn giao với Quốc lộ 6, thuộc địa phận phường Yên Nghĩa, quận Hà Đông (Hà Nội). Ảnh minh họa: Huy Hùng/TTXVN

Luật Đầu tư số 61/2020/QH14 được Quốc hội thông qua vào ngày 17/6/2020. Bên cạnh những kết quả tích cực, Luật Đầu tư đã bộc lộ một số hạn chế liên quan đến quy định về quyền tự do kinh doanh của nhà đầu tư, chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư, trình tự, thủ tục thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam, đầu tư từ Việt Nam ra nước ngoài…

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết, đây là một đạo luật có phạm vi điều chỉnh rất rộng, bao trùm toàn bộ hoạt động đầu tư kinh doanh của tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc, dự thảo là kết quả của quá trình nghiên cứu, tổng kết và tích lũy dài hạn. Bộ Tài chính đã tổ chức nhiều cuộc tham vấn với các địa phương ở ba miền, các bộ, ngành, cơ quan của Quốc hội, các hiệp hội trong và ngoài nước, nhà đầu tư nước ngoài... Đây là bước đi nhằm đảm bảo dự thảo luật phản ánh đầy đủ thực tiễn và nhu cầu cải cách trong hoạt động đầu tư.

Một trong những định hướng trọng tâm của dự thảo lần này là phân cấp, phân quyền tối đa cho địa phương theo nguyên tắc "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm". Theo đó, Chính phủ đề xuất chỉ giữ thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án tiềm ẩn nguy cơ lớn về quốc phòng, an ninh và thuộc các lĩnh vực trọng yếu như cảng biển, sân bay.

Dự thảo sẽ phân loại rõ các dự án theo thẩm quyền trung ương hay địa phương, xác định nhóm dự án cần thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, nhóm không cần chấp thuận nhưng phải đăng ký, và nhóm không cần thực hiện cả hai thủ tục.

Dự thảo đề xuất chuyển toàn bộ thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư từ Quốc hội sang Thủ tướng Chính phủ. Với các dự án có yêu cầu cơ chế đặc biệt, Chính phủ sẽ báo cáo và xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi quyết định.

Đối với danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, sau khi phối hợp rà soát với VCCI và các bộ, ngành, Bộ Tài chính đề xuất cắt giảm 21 ngành nghề. Con số này cao hơn so với đề xuất ban đầu của VCCI là 17 ngành. Việc cắt giảm tuân thủ chỉ đạo của Bộ Chính trị và Chính phủ, nhằm tạo thuận lợi cho nhà đầu tư gia nhập thị trường; đồng thời, chuyển trọng tâm quản lý từ tiền kiểm sang hậu kiểm.

Cùng với đó, dự thảo Luật đã sửa đổi, hoàn thiện quy định về thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo hướng thu hẹp và làm rõ phạm vi các dự án phải thực hiện chấp thuận chủ trương. Chỉ chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư phát triển hạ tầng trong một số lĩnh vực quan trọng, nhạy cảm như cảng biển, sân bay, viễn thông, xuất bản, báo chí…; các dự án đề xuất sử dụng đất đai, khu vực biển; các dự án ảnh hưởng lớn đến môi trường hoặc thực hiện tại khu vực có ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh…

Theo đó, không thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư trong các trường hợp: dự án đã trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản; dự án hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp; dự án đầu tư thuộc trường hợp giao đất, cho thuê đất thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư (trừ các dự án quan trọng, có tác động, ảnh hưởng lớn đến kinh tế xã hội như dự án sân bay, cảng biển, khu công nghiệp…).

Cùng với đó, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền chấp thuận chủ trương đầu tư, dự thảo chỉ quy định thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ và Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và phân cấp toàn bộ dự án thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Quốc hội cho Thủ tướng Chính phủ để đẩy nhanh quá trình thực hiện thủ tục. Trong đó, đối với những dự án quan trọng, cần có cơ chế, chính sách đặc thù chưa được quy định tại luật, Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư sau khi được sự đồng ý của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Bên cạnh đó, Chính phủ đề xuất tiếp tục đơn giản hoá thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo hướng: lược bỏ, đơn giản hoá một số nội dung thẩm định không thực sự cần thiết phải xem xét ngay ở giai đoạn chấp thuận chủ trương đầu tư tại Dự thảo Luật và Nghị định hướng dẫn Luật (như nội dung về công nghệ, môi trường…). Đồng thời, làm rõ nội hàm việc đánh giá sự phù hợp của dự án với quy hoạch có liên quan trực tiếp đến đề xuất thực hiện dự án (như quy hoạch ngành, quy hoạch tỉnh…), nhằm đơn giản hóa nội dung thẩm định chấp thuận chủ trương đầu tư.

Dự thảo Luật cũng lược bỏ 21 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện không đáp ứng các tiêu chí, điều kiện theo quy định như ngành, nghề kinh doanh dịch vụ kế toán; Kinh doanh dịch vụ làm thủ tục về thuế… Đồng thời, quy định nguyên tắc xác định điều kiện đầu tư kinh doanh, làm cơ sở để rà soát, sàng lọc và phân định các ngành, nghề đầu tư kinh doanh thực sự cần thực hiện “tiền kiểm” và chuyển sang cơ chế “hậu kiểm”.

Dự thảo Luật gồm 7 Chương, 60 Điều và 4 Phụ lục, trong đó sửa đổi, bổ sung 33/77 Điều và 1 phụ lục; lược bỏ 17/77 Điều; giữ nguyên 25/77 Điều và 3 Phụ lục; bổ sung mới 02 Điều và sắp xếp lại các Điều khoản.

Với hàng loạt điều chỉnh mạnh mẽ, dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) được trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 10 và sẽ có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2026 đang mở ra kỳ vọng lớn trong việc tháo gỡ điểm nghẽn, tạo lập môi trường đầu tư minh bạch, hiệu quả; đồng thời, đảm bảo tính đồng bộ trong quản lý và phát triển kinh tế - xã hội.

Nguồn: https://baotintuc.vn/thoi-su/du-thao-luat-dau-tu-sua-doi-phan-cap-phan-quyen-toi-da-cho-cac-dia-phuong-20251110181427198.htm