Đưa “tri thức số” đến những bản làng xa xôi

Chiến sĩ Đồn Biên phòng Quỳnh Phương phối hợp với lực lượng công an triển khai “Bình dân học vụ số” cho các thuyền viên trên tàu cá.

Không chỉ giúp người dân biết đọc, biết viết, làm quen và biết sử dụng máy tính, internet, mà còn biết thao tác điện thoại thông minh, truy cập dịch vụ công trực tuyến, thanh toán điện tử… từng bước hình thành những “công dân số” nơi phên dậu Tổ quốc.

Ngày 22/5/2025, Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An đã ban hành Kế hoạch số 378/KH-UBND triển khai phong trào Bình dân học vụ số trên phạm vi toàn tỉnh. Mục tiêu đặt ra, đến cuối năm 2025, 80% số cán bộ, công chức, viên chức có hiểu biết về chuyển đổi số và sử dụng được các nền tảng số; 80% số học sinh trung học, sinh viên và người dân trưởng thành được trang bị kỹ năng số cơ bản. Đến năm 2026, 100% số cán bộ, công chức, người lao động, học sinh tiểu học và người dân trưởng thành có kiến thức, kỹ năng số, sẵn sàng tham gia xã hội số.

Ánh sáng công nghệ nơi rẻo cao biên giới

Chiều muộn ở bản Huồi Cáng 1, xã Bắc Lý, căn phòng nhỏ trong khuôn viên Đồn Biên phòng Mỹ Lý rộn ràng tiếng nói, tiếng cười. Bên những chiếc máy tính, điện thoại thông minh, bà con người H’Mông, Khơ Mú, Thái… chăm chú nghe cán bộ biên phòng hướng dẫn cách cài đặt ứng dụng, đăng ký định danh điện tử, nộp hồ sơ dịch vụ công trực tuyến.

Lớp học ấy mang tên giản dị “Bình dân học vụ số”, mô hình do Bộ đội Biên phòng Nghệ An triển khai nhằm giúp đồng bào vùng sâu, vùng xa tiếp cận công nghệ, rút ngắn khoảng cách trong chuyển đổi số. Anh Cụt Văn Khuyên, bản Huồi Cáng 2, phấn khởi: “Trước muốn làm giấy tờ phải đi hàng chục cây số, đường rừng khó đi, mưa gió là chịu. Giờ được bộ đội hướng dẫn làm trên điện thoại, tiện lắm, ở đâu có sóng là làm được”.

Không chỉ thanh niên, phụ nữ trung niên cũng hào hứng tham gia. Chị Lữ Thị Đun, bản Huồi Cáng 1, nói: “Trước đây chỉ nghe nói đến dịch vụ công trực tuyến, nay được hướng dẫn tận nơi, thấy dễ hiểu, dễ làm. Tôi còn dạy lại cho mấy chị em khác trong bản”. Theo Trung tá Nguyễn Xuân Hóa, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Mỹ Lý, các lớp học tận dụng cơ sở vật chất sẵn có, tổ chức linh hoạt vào thời gian nông nhàn, buổi chiều hoặc tối. Nội dung không chỉ dạy kỹ năng công nghệ số, mà còn lồng ghép tuyên truyền pháp luật, an ninh biên giới, phòng tránh lừa đảo trực tuyến, bảo mật thông tin cá nhân… “Chúng tôi bồi dưỡng lực lượng nòng cốt ở từng bản để họ tiếp tục hướng dẫn lại cho bà con. Nhờ vậy, mô hình không chỉ giúp nâng cao kỹ năng số mà còn hình thành “văn hóa an toàn số” nơi biên giới”, Trung tá Hóa chia sẻ.

Cùng với lớp học số, Đồn Biên phòng Mỹ Lý còn duy trì lớp xóa mù chữ cho phụ nữ H’Mông ở bản Piêng Vai, xã Mỹ Lý. Lớp có 11 học viên hoạt động đều đặn suốt hơn sáu tháng. Các “thầy giáo quân hàm xanh” không chỉ dạy các môn Toán, Tiếng Việt, mà còn hướng dẫn kỹ năng chăm sóc sức khỏe, nuôi dạy con, phát triển kinh tế hộ... Trung tá Cự Pá Pó, Đội trưởng Đội Vận động quần chúng, cho biết: “Điều kiện sống còn nhiều khó khăn, cho nên cán bộ phải đến từng nhà vận động, đôn đốc, mới giữ được sĩ số lớp”.

Lan tỏa và chuyển biến rõ nét

Không chỉ ở miền núi, mô hình Bình dân học vụ số còn lan tỏa đến các đồn biên phòng tuyến biển Nghệ An. Tại Đồn Biên phòng Quỳnh Phương ở phường biển Quỳnh Mai, phong trào chuyển đổi số được xem là hướng đi mới trong công tác tuyên truyền, tập hợp đoàn viên, thanh niên. Trung tá Nguyễn Xuân Quang, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Quỳnh Phương, cho biết: “Chuyển đổi số giúp công tác tuyên truyền, vận động thanh niên nhanh hơn, hiệu quả hơn. Các chi đoàn đã khai thác mạng xã hội như Zalo, facebook, Fanpage để phổ biến chủ trương, chính sách, chia sẻ gương người tốt, việc tốt…

Mỗi cán bộ, đoàn viên đều trở thành “tuyên truyền viên số”, lan tỏa tri thức và kỹ năng công nghệ đến cộng đồng”. Đồn còn thí điểm mô hình “hội nghị không giấy tờ”, thay thế tài liệu in bằng trình chiếu slide, video ngắn, vừa tiết kiệm chi phí, vừa sinh động, dễ hiểu. Các “tổ công nghệ cộng đồng” được thành lập để hướng dẫn người dân thanh toán không dùng tiền mặt, sử dụng dịch vụ công trực tuyến, góp phần đưa chính quyền điện tử đến gần hơn với đời sống ngư dân. Đồn Biên phòng Quỳnh Phương còn phối hợp với lực lượng công an triển khai bình dân học vụ số cho các thuyền viên trên tàu cá.

Phong trào Bình dân học vụ số bước đầu đang mang lại nhiều chuyển biến tích cực về kinh tế-xã hội. Trước hết là tiết kiệm thời gian và chi phí, khi người dân có thể nộp hồ sơ, tra cứu thông tin ngay tại nhà, thay vì phải đi xa, giúp dành thêm thời gian cho lao động sản xuất. Bên cạnh đó, cơ hội kinh doanh cũng mở rộng, khi nhiều thanh niên biết tận dụng mạng xã hội, sàn thương mại điện tử để giới thiệu, bán sản phẩm địa phương, thanh toán điện tử…

Nhờ được trang bị kỹ năng số, phụ nữ và đồng bào dân tộc thiểu số có thêm công cụ để tham gia nền kinh tế số, góp phần thúc đẩy cải cách hành chính, tăng tính minh bạch và hiệu quả phục vụ. Người dân dần hình thành thói quen sử dụng dịch vụ công trực tuyến, tạo động lực để chính quyền nâng cao chất lượng quản lý, thu hút đầu tư... Công nghệ và tri thức trở thành “đòn bẩy” giúp vùng biên nhanh chóng thoát khỏi sự lạc hậu, dần bắt kịp xu thế phát triển, góp phần xây dựng nông thôn mới, biên giới vững mạnh, thu hẹp dần khoảng cách vùng miền.

Đại tá Trần Đăng Khoa, Phó Chính ủy Bộ đội Biên phòng Nghệ An, khẳng định: “Phong trào Bình dân học vụ số là chủ trương đúng đắn, xuất phát từ yêu cầu thực tiễn và đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội hiện nay. Với lực lượng biên phòng, đây là nhiệm vụ tất yếu để nâng cao trình độ công nghệ thông tin, năng lực chuyển đổi số cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân biên giới”.

Trước khi phát động phong trào, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng đã chỉ đạo các đơn vị trong toàn lực lượng bồi dưỡng kiến thức công nghệ, tổ chức tập huấn chuyên sâu về an ninh mạng, quản trị dữ liệu, khai thác hệ thống thông tin. Nhờ đó, trình độ chuyên môn, tư duy và phương pháp thực hiện nhiệm vụ của cán bộ, chiến sĩ được nâng lên rõ rệt. Ngày nay, Bộ đội Biên phòng thời chuyển đổi số không chỉ làm chủ phần mềm nghiệp vụ, hệ thống giám sát biên giới hiện đại, mà còn biết ứng dụng công nghệ để kiểm soát, dự báo, xử lý tình huống nhanh chóng, chính xác, tăng cường kết nối giữa lực lượng, chính quyền và nhân dân vùng biên. Đây là nền tảng quan trọng để xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.

Đại tá Trần Đăng Khoa nhấn mạnh: “Chuyển đổi số không phải nhiệm vụ một sớm một chiều, nhưng chính là “chìa khóa” để đổi mới phương thức hoạt động, phát huy sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc trong thời kỳ mới. Để phong trào Bình dân học vụ số thật sự đi vào chiều sâu, cần nâng cao nhận thức, thay đổi tư duy cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân; tổ chức tập huấn kỹ năng số, xây dựng đội ngũ “hạt nhân số” ở cơ sở; hỗ trợ các nhóm yếu thế, như người cao tuổi, hộ nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, tiếp cận công nghệ thông tin. Công tác tuyên truyền cần đa dạng, trực quan, dễ hiểu, dễ làm”.

THÀNH CHÂU-HẢI THƯỢNG

Nguồn: https://nhandan.vn/dua-tri-thuc-so-den-nhung-ban-lang-xa-xoi-post921919.html