Giảm đốt vàng mã, giảm ô nhiễm

(PLVN) - Nhiều người có thói quen rải tro vàng mã xuống gốc cây, thả tro ra kênh rạch, với suy nghĩ tro nhẹ như tro củi, không gây hại. Tuy nhiên, trên thực tế, lớp phủ kim loại, mực in, keo dán và màng nilon trong vàng mã khi đốt thường không phân hủy hết, tạo ra bụi mịn và kim loại nặng phát tán ra môi trường, “âm thầm” làm ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí, ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng.

Chất thải tưởng chừng “vô hình” nhưng không hề vô hại

Theo thống kê, mỗi năm, người Việt đốt gần 60.000 tấn vàng mã, tương đương gần 228 triệu USD “bốc cháy” theo làn khói. Nhiều người vẫn nghĩ tro vàng mã chỉ là tàn cháy của giấy, nhưng phần lớn vàng mã hiện nay được phủ một lớp giả kim loại vàng hoặc bạc để nhìn đẹp mắt, cùng mực in, keo dán, màng nilon mỏng... Khi bị đốt, các lớp này không cháy hết mà sinh ra các hạt bụi li ti mang theo kim loại nặng như chì, cadimi, crom… Nhiều nghiên cứu môi trường đã chỉ ra, đốt vàng mã cũng làm tăng đáng kể lượng bụi mịn PM2.5 và phát thải các chất độc hại như CO, NOx, SO₂, dioxin...

Trong tuần qua, nhiều trạm quan trắc tại Hà Nội ghi nhận chỉ số AQI trên 220, mức rất xấu, đặc biệt vào ngày 11/12. Hưng Yên và Thái Nguyên cũng xuất hiện điểm đo vượt 200. Tại Thủ đô, thời điểm cận Tết hàng năm đều ghi nhận tình trạng ô nhiễm không khí vượt xa ngưỡng khuyến nghị an toàn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Bên cạnh các tác nhân gây ô nhiễm không khi từ hoạt động xây dựng, giao thông gia tăng, việc nhiều gia đình đốt vàng mã, đốt rác cuối năm cũng góp phần khiến tình trạng ô nhiễm gia tăng rõ rệt hơn.

Ngoài ảnh hưởng tới không khí, lượng tro mang kim loại nặng khi rơi xuống đất khiến đất giảm khả năng hấp thụ nước, làm chậm quá trình phân hủy hữu cơ và có thể ngấm xuống nguồn nước ngầm. Tích tụ lâu ngày, chất lượng đất và nước đều suy giảm, gây tác động dây chuyền đến hệ sinh thái và sức khỏe người dân.

Sáng kiến thực hành tín ngưỡng “xanh” hơn

Nhận thức rõ những tác động tiêu cực của tro vàng mã đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng, nhiều sáng kiến đã được triển khai nhằm giảm thiểu ô nhiễm - từ thu gom, xử lý tro đúng cách đến khuyến khích các hình thức thực hành tín ngưỡng thân thiện hơn với môi trường.

Tại Hà Nội, nhiều đền, chùa, miếu đã chủ động hạn chế việc đốt vàng mã. Tại khu di tích đền Quán Thánh, suốt khoảng 15 năm qua, Ban Quản lý luôn vận động người dân “đi lễ thành tâm”, chỉ thắp một nén nhang, không sử dụng nhiều vàng mã để tránh lãng phí, giảm ô nhiễm và bảo đảm an toàn phòng cháy, chữa cháy. Chùa Yên Phú (Hà Nội) cũng triển khai mô hình hạn chế đốt vàng mã, đồng thời khuyến khích sử dụng hương sạch để giảm khói bụi trong khuôn viên di tích, góp phần bảo vệ chất lượng không khí và hạn chế phát tán tro ra môi trường.

Ở góc độ cộng đồng, tổ chức Keep Vietnam Clean đang triển khai chiến dịch “Kitchen God Day 2026 - Tro sạch, Tết xanh và Trao ý lành”, nhằm nâng cao nhận thức về tác động của tro vàng mã đối với môi trường và sức khỏe. Chiến dịch thu hút sự quan tâm đặc biệt của những người đang trăn trở trước tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội.

Cùng với đó, nhiều gia đình đã tự nguyện giảm đốt vàng mã, lựa chọn những cách tưởng nhớ tổ tiên thân thiện hơn với môi trường. Tuy vậy, việc thay đổi một thói quen lâu đời không phải dễ dàng. Để tạo chuyển biến bền vững, cần những giải pháp truyền thông phù hợp, đồng thời khuyến khích người dân chủ động lựa chọn các hình thức tín ngưỡng văn minh, an toàn và xanh hơn. 

Nguồn: https://baophapluat.vn/giam-dot-vang-ma-giam-o-nhiem.html