Giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh thời công nghệ số

Công nghệ số mang lại nhiều tiện ích, nhưng đồng thời đặt ra nhiều thách thức trong việc giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh. Nhằm giúp các em không lệch chuẩn về nhận thức và hành vi, tỉnh Thái Nguyên đã chú trọng triển khai các biện pháp thiết thực thông qua sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và xã hội. Qua đó học sinh được trang bị kỹ năng sử dụng công nghệ một cách tích cực, an toàn và văn minh, góp phần hình thành nhân cách toàn diện trong thời đại số.

Ở trường, các em học sinh được thầy cô giáo dạy về lòng biết ơn cha mẹ (Ảnh chụp tại Trường Tiểu học Lam Vỹ, huyện Định Hóa).

Theo ông Vũ Đức Hảo, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch: Học sinh ngày nay có khả năng tiếp cận và sử dụng công nghệ rất nhanh nhạy, sáng tạo. Nhưng nếu không được định hướng đúng đắn về giá trị sống, đạo đức, thì công nghệ sẽ trở thành “con dao hai lưỡi”, dễ dẫn đến lệch chuẩn hành vi và khủng hoảng giá trị. Do đó, việc giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sử dụng công nghệ một cách an toàn và có trách nhiệm cần được chú trọng. Không chỉ trong nhà trường mà còn trong gia đình và toàn xã hội. Đây là nền tảng để học sinh phát triển toàn diện, trở thành những công dân có tri thức, nhân cách và bản lĩnh trong thời đại số.

Chỉ cần chiếc điện thoại có kết nối Internet, học sinh có thể dễ dàng tiếp cận kho tri thức khổng lồ từ khắp nơi trên thế giới. Tuy nhiên cùng những lợi ích không thể phủ nhận, việc tiếp xúc sớm và thiếu kiểm soát với các luồng văn hóa đa chiều, trong đó có cả những nội dung phản cảm, lệch lạc dễ làm không ít học sinh rơi vào trạng thái mất phương hướng. Không ít em trở nên lệ thuộc vào thế giới ảo, hình thành lối sống thụ động, xa rời thực tế, thậm chí có biểu hiện lệch chuẩn như sử dụng ngôn ngữ thiếu chuẩn mực, bắt nạt bạn bè qua mạng, hoặc thờ ơ với các giá trị cộng đồng.

Hằng năm, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp cùng Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức hội thi tìm hiểu kiến thức về giáo dục đạo đức lối sống (Ảnh chụp tại huyện Đại Từ).

Trước thực trạng đó, vai trò định hướng của gia đình, nhà trường và xã hội trở nên vô cùng quan trọng. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên trong việc giáo dục kỹ năng sử dụng công nghệ số một cách an toàn và có trách nhiệm cho học sinh. Bên cạnh đó việc xây dựng môi trường học tập tích cực, khuyến khích các em tham gia các hoạt động thực tế và nuôi dưỡng những giá trị sống lành mạnh cũng là giải pháp thiết yếu giúp các em phát triển toàn diện trong thời đại số.

Chia sẻ về điều này, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Trưng Vương (TP. Thái Nguyên), cô giáo Nguyễn Thanh Mai cho biết: Nhà trường có trên 1.000 học sinh từ khối 1 đến khối 5. Qua quan sát chúng tôi nhận thấy sự thay đổi rõ rệt trong hành vi, cách giao tiếp, ứng xử của học sinh khi các em tiếp xúc nhiều với thiết bị công nghệ. Do đó ngoài việc dạy kiến thức, chúng tôi đặc biệt chú trọng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh như: Tổ chức các buổi trải nghiệm, mời chuyên gia tâm lý đến nói chuyện với học sinh và phụ huynh. Giáo viên không chỉ là người truyền đạt kiến thức mà còn phải là tấm gương đạo đức, là người truyền cảm hứng tích cực thông qua hành động cụ thể mỗi ngày.

Học sinh Trường Tiểu học Trưng Vương (TP. Thái Nguyên) trong buổi sinh hoạt dưới cờ.

Trò chuyện với chúng tôi, ông Hoàng Thái Hợp, Trưởng Ban đại diện Hội Cha mẹ học sinh Trường Tiểu học Trưng Vương, cho biết: Nhiều phụ huynh bận rộn mưu sinh dẫn đến việc phó mặc con cái cho nhà trường. Nếu cha mẹ không dành thời gian lắng nghe, định hướng, thì rất dễ để con trẻ bị tác động tiêu cực từ môi trường mạng… Sự gắn kết chặt chẽ giữa gia đình và Nhà trường sẽ góp phần xây dựng một môi trường giáo dục toàn diện, giúp học sinh phát triển cả về trí tuệ, cảm xúc lẫn nhân cách.

Chỉ khi có sự đồng hành và trách nhiệm chung từ hai phía, những tác động tiêu cực từ công nghệ mới được kiểm soát hiệu quả, và học sinh mới thực sự được trang bị nền tảng vững chắc để trở thành những công dân có trách nhiệm. - ông Hoàng Thái Hợp

Trong dịp giao lưu với các em học sinh Trường Tiểu học Trưng Vương, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Sửu, Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương, Phó Giám đốc Học viện Hành chính Quản trị Công (Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh), nhấn mạnh: Chuyển đổi số là tất yếu và là xu hướng của thời đại. Nhưng quan trọng là các thầy cô giáo, các bậc phụ huynh cần quan tâm, có định hướng cho con em mình biết sử dụng, khai thác thông tin phù hợp với độ tuổi. Ví như hướng các em về những câu chuyện cổ tích; chuyện về Bác Hồ kính yêu, kỹ năng ứng xử với ông bà, cha mẹ, với anh chị em, bạn bè. Chỉ khi kết hợp hài hòa giữa tri thức công nghệ và giá trị nhân văn, quá trình chuyển đổi số mới thực sự bền vững và mang lại lợi ích lâu dài cho đất nước và cộng đồng.

Tham gia thể thao, trẻ em được vui chơi thoải mái, nâng cao thể lực, tránh xa được các trò chơi điện tử.

Thực tế các trường học Thái Nguyên đang sử dụng công nghệ đúng cách, giản đơn là các ứng dụng như video hoạt hình giáo dục, trò chơi trực tuyến mang nội dung đạo đức, kỹ năng sống. Đây là những hình thức gần gũi, dễ tiếp cận với học sinh hiện đại, đồng thời giúp các em hình thành những phản xạ tích cực trong việc phân biệt đúng - sai, nhận thức hậu quả hành vi của mình không chỉ trong đời thực mà cả trên môi trường mạng.

Việc giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh trong thời đại công nghệ là sự đầu tư dài hạn cho tương lai. Chỉ khi đạo đức và công nghệ song hành, con người mới phát triển một cách hài hòa, bền vững và nhân văn trong thời đại 4.0.

Nguồn: https://baothainguyen.vn/van-hoa/202506/giao-duc-dao-duc-loi-song-cho-hoc-sinh-thoi-cong-nghe-so-5521743/