Gìn giữ mạch nguồn di sản đặc trưng của văn hóa Thăng Long

(NLĐO)- Nhiều giáo sư, tiến sĩ, nhà nghiên cứu uy tín tham gia tọa đàm khoa học "Đình Đông Thành - Quán Chân Thiên với tín ngưỡng thờ Đức Huyền Thiên Chân Vũ"

Hướng tới kỷ niệm 20 năm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23-11-2005 - 23-11-2025), ngày 26-10 tại Đình Đông Thành - Quán Chân Thiên (Hoàn Kiếm, Hà Nội), Ban Quản lý Hồ Hoàn Kiếm và Phố cổ Hà Nội phối hợp với Tiểu ban Quản lý di tích Đình Đông Thành đã tổ chức tọa đàm khoa học "Đình Đông Thành - Quán Chân Thiên với tín ngưỡng thờ Đức Huyền Thiên Chân Vũ".

Nhiều giáo sư, tiến sĩ, nhà nghiên cứu uy tín tham gia tọa đàm khoa học "Đình Đông Thành – Quán Chân Thiên với tín ngưỡng thờ Đức Huyền Thiên Chân Vũ"

Tại tọa đàm, nhiều học giả thống nhất tín ngưỡng thờ Huyền Thiên Chân Vũ bắt nguồn từ quan niệm tôn sùng các vì sao trong văn hóa cổ đại Trung Hoa, được hình tượng hóa thành vị thần trấn giữ phương Bắc, biểu trưng cho sức mạnh của nước - hành Thủy - và sự thanh lọc, trừ tà. Khi du nhập vào Việt Nam, tín ngưỡng này được tiếp nhận và Việt hóa, đặc biệt từ thời Lý, gắn liền với huyền tích thần Chân Vũ trấn giữ kinh thành Thăng Long, bảo vệ quốc thái dân an.

Sự quan tâm của các triều đại phong kiến qua việc xây dựng quán thờ, ban sắc phong, sáng tác văn chương, tổ chức tế lễ đã giúp tín ngưỡng này hòa nhập sâu sắc vào đời sống tinh thần người Việt. GS-TS Đinh Khắc Thuân, Viện Trần Nhân Tông, cho rằng, đây là một trong những tín ngưỡng thể hiện rõ tư tưởng dung hòa giữa đạo giáo và tín ngưỡng dân gian, tạo nên sức sống bền vững của văn hóa Việt qua các thời kỳ.

Đình Đông Thành là một điểm du lịch hấp dẫn trong tuyến tham quan di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu của Thủ đô và Khu phố cổ Hà Nội.

Trong khi đó, PGS-TS Nguyễn Tá Nhí, Viện Nghiên cứu Hán Nôm, phân tích hàng loạt văn bản cổ cho thấy sự lan tỏa và biến đổi linh hoạt của tín ngưỡng Huyền Thiên Chân Vũ, từ cung đình đến dân gian, phản ánh mối giao thoa văn hóa Việt – Trung nhưng vẫn mang sắc thái riêng biệt của người Việt trong việc tôn vinh các vị thần bảo hộ quốc gia.

Đối với Đình Đông Thành - Quán Chân Thiên, các nhà nghiên cứu đánh giá đây là một di tích đặc biệt hiếm hoi còn lưu giữ được hệ thống tư liệu Hán Nôm, sắc phong và văn bản hành chính cổ có giá trị cao. Di tích thờ song song Huyền Thiên Chân Vũ Thượng Đế và Đương cảnh Thành hoàng, thể hiện sự hòa hợp giữa tín ngưỡng Đạo giáo và tín ngưỡng Thành hoàng - một nét đặc trưng của văn hóa Thăng Long.

Ông Nguyễn Đức Tiến, Trưởng tiểu ban quản lý di tích- kiêm thủ từ Đình Đông Thành, số 7 Hàng Vải, Hà Nội, phát biểu tại tọa đàm

Thông qua việc khai thác các nguồn tư liệu như bộ "Hà Thành thần sắc" (1909) và bản kê khai di tích địa phương, các học giả đã làm sáng tỏ lịch sử thờ phụng, các lần phong sắc, cùng những nghi thức tế lễ được duy trì qua nhiều thế kỷ. Nhà nghiên cứu Nguyễn Đức Dũng, Cục Di sản Văn hóa, Bộ VH-TT-DL, nhấn mạnh việc "chỉnh lý và thống nhất hệ thống thờ tự tại di tích không chỉ mang ý nghĩa tôn giáo mà còn có giá trị khoa học – góp phần xây dựng nền tảng vững chắc cho công tác bảo tồn, phục dựng và phát huy giá trị di sản trong bối cảnh đô thị hiện nay."

Phát biểu tại buổi tọa đàm, ông Nguyễn Đức Tiến, Trưởng Tiểu ban Quản lý di tích, kiêm Thủ từ Đình Đông Thành, chia sẻ Đình Đông Thành không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng, mà còn là không gian văn hóa sống của cộng đồng phố cổ. Đồng thời bày tỏ mong muốn những giá trị tâm linh, đạo đức và nhân văn nơi đây sẽ tiếp tục được lan tỏa trong đời sống.

Đại diện Ban Quản lý Hồ Hoàn Kiếm và Phố Cổ Hà Nội khẳng định những kết quả nghiên cứu hôm nay sẽ là cơ sở quan trọng cho công tác chỉnh lý, phục dựng và khai thác giá trị di tích trong tương lai, góp phần khẳng định Đình Đông Thành - Quán Chân Thiên là một "hạt nhân văn hóa" trong không gian di sản khu phố cổ Hà Nội.

Ở vị trí đặc biệt giữa Khu phố cổ Hà Nội, di tích Đình Đông Thành là một điểm du lịch hấp dẫn trong tuyến tham quan di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu của Thủ đô và Khu phố cổ Hà Nội.

Đình là nơi lưu giữ nhiều di vật quý báu như: Tượng thánh Huyền Thiên Trấn Vũ đúc bằng đồng; 8 tấm bia đá thời Nguyễn ghi lại quá trình xây dựng, trùng tu và những người công đức; 9 đạo sắc phong, sớm nhất là đạo sắc niên hiệu Thiệu Trị thứ nhất (1924), cùng nhiều hoành phi, câu đối.

Mùa đông năm 1946, quân dân Hà Nội đã sử dụng đình làm một trạm cứu thương của Liên khu I, góp phần làm nên chiến công 60 ngày đêm, mở đầu cho cuộc kháng chiến toàn quốc ở Thủ đô Hà Nội.

Nguồn: https://nld.com.vn/gin-giu-mach-nguon-di-san-dac-trung-cua-van-hoa-thang-long-196251026192129727.htm