Giữ mạch đào tạo nghệ thuật truyền thống trong xu hướng đổi mới

VHO - Cải cách hệ thống sự nghiệp công không đơn thuần là việc “gộp” hay “tách”, mà là quá trình nhận diện, duy trì những lĩnh vực mang giá trị đặc thù để vận hành theo cơ chế riêng. Trong dòng chảy ấy, Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Việt Bắc (trực thuộc Bộ VHTTDL) là cơ sở đặc thù duy nhất trên cả nước đào tạo chuyên sâu nghệ thuật truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số vùng Đông Bắc – nơi bồi đắp nguồn nhân lực văn hóa, nuôi dưỡng “mạch sống” di sản và góp phần gìn giữ bản sắc Việt Nam.

Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Việt Bắc góp phần gìn giữ làn điệu Then

'Ươm" nguồn nhân lực văn hóa

Việt Nam là quốc gia đa dân tộc, nơi mỗi vùng miền, mỗi cộng đồng góp phần tạo nên diện mạo văn hóa thống nhất mà đa sắc. Trong nhịp chuyển mình không ngừng của xã hội, việc gìn giữ và phát huy nghệ thuật truyền thống không chỉ là trách nhiệm, mà còn là sứ mệnh của những người làm văn hóa.

Giáo dục nghệ thuật vì thế giữ vai trò đặc biệt, không chỉ nối quá khứ với hiện tại, mà còn tạo nền tảng để di sản tiếp tục được nuôi dưỡng trong đời sống đương đại.

Từ những mái trường nghệ thuật, thế hệ trẻ được khơi dậy đam mê, hun đúc tri thức và tình yêu văn hóa dân tộc, để mỗi tiếng đàn, điệu múa, giọng hát hôm nay trở thành nhịp nối bền vững của truyền thống.

Được thành lập năm 1965, Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Việt Bắc là một trong những cơ sở đào tạo đặc thù hàng đầu cả nước, mang sứ mệnh đào tạo nguồn nhân lực văn hóa, nghệ thuật và du lịch cho các tỉnh miền núi phía Bắc nói riêng và cả nước nói chung.

Đây cũng là đơn vị duy nhất đào tạo chính quy các loại hình nghệ thuật truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số.

Hiện nay, nhà trường đào tạo 30 ngành thuộc nhiều lĩnh vực như âm nhạc, múa, mỹ thuật, quản lý văn hóa và du lịch

Trải qua gần sáu thập kỷ, Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Việt Bắc không ngừng đổi mới cơ sở vật chất, xây dựng đội ngũ giảng viên là các NSND, NSƯT, tiến sĩ, thạc sĩ – những người vừa giảng dạy, sáng tạo, vừa “truyền lửa” đam mê cho thế hệ kế cận. 

Nhà trường tích cực hợp tác với các nhà hát, đoàn nghệ thuật và nghệ nhân dân gian, giúp sinh viên học đi đôi với hành, trải nghiệm thực tế nghề nghiệp và tự tin tham gia các chương trình biểu diễn, liên hoan, giao lưu văn hóa.

Hiện nay, trường đào tạo 30 ngành thuộc các lĩnh vực: âm nhạc, múa, mỹ thuật, nghiệp vụ văn hóa và du lịch. 

Trong đó, 4 ngành trọng điểm cấp quốc gia gồm: Thanh nhạc, Biểu diễn nhạc cụ truyền thống, Biểu diễn nhạc cụ phương Tây và Nghệ thuật múa dân gian dân tộc, với quy mô tuyển sinh hơn 80 học sinh, sinh viên mỗi năm. 

2 ngành đào tạo tài năng: Biểu diễn nhạc cụ truyền thống và Nghệ thuật biểu diễn múa dân gian dân tộc.

3 ngành “hiếm”, có giá trị đặc biệt trong bảo tồn di sản gồm: Nghệ thuật dân ca – Đàn hát Then, Biểu diễn nhạc cụ truyền thống và Nghệ thuật múa dân gian dân tộc. Dù khó tuyển sinh nhưng nhà trường vẫn kiên trì về tận vùng sâu, vùng xa để tuyển chọn, duy trì quy mô đào tạo ổn định với hơn 50 học sinh mỗi năm, giữ cho mạch nguồn nghệ thuật truyền thống không bị gián đoạn.

Điều đáng quý, mỗi sinh viên trúng tuyển không chỉ là một “chỉ tiêu” mà còn là “hạt giống văn hóa”, mang trong mình sứ mệnh tiếp nối mạch sống của nghệ thuật dân tộc đang dần thưa vắng. 

Khi nhiều nghệ nhân cao tuổi rời xa sân khấu, sự hiện diện của lớp trẻ được đào tạo bài bản chính là nguồn sinh khí mới, bảo đảm cho các giá trị văn hóa truyền thống được tiếp nối, lan tỏa và sống bền vững trong đời sống đương đại.

Từ mái trường này, nhiều thế hệ nghệ sĩ, nhà giáo, nhà quản lý văn hóa đã trưởng thành, trong đó có 3 NSND, 35 NSƯT và hàng nghìn nghệ sĩ, diễn viên, cán bộ văn hóa. 

Các thế hệ sinh viên, giảng viên của trường còn gặt hái hàng trăm giải thưởng trong nước và quốc tế, với hơn 50 huy chương vàng, bạc, đồng tại các kỳ liên hoan chuyên nghiệp, cùng nhiều tác phẩm mỹ thuật được lưu giữ tại các bảo tàng quốc gia.

Đào tạo gắn với bảo tồn di sản

Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Việt Bắc không chỉ là nơi truyền dạy kỹ năng nghề, mà còn là “trường học trong lòng di sản” – nơi văn hóa dân gian, âm nhạc, múa, mỹ thuật và đời sống cộng đồng hòa quyện trong từng bài giảng.

Ở đó, mỗi tiết học, mỗi buổi biểu diễn không đơn thuần là thực hành nghệ thuật, mà là hành trình “sống cùng di sản”, để người học cảm, hiểu và tiếp nối giá trị văn hóa dân tộc bằng cả tri thức và trái tim.

Thầy và trò Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Việt Bắc đoạt giải cao tại Hội thi Diễn xướng dân gian các dân tộc toàn quốc 2024

Bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc không chỉ là nhiệm vụ, mà đã trở thành triết lý giáo dục xuyên suốt của nhà trường. Đây cũng là cách bồi đắp bản lĩnh, nhân cách và lòng tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ.

Trong đó, ngành Nghệ thuật biểu diễn dân ca – Đàn hát Then là minh chứng sống động. Từ khi Then Tày – Nùng – Thái được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, việc đào tạo loại hình này ngay tại trung tâm vùng di sản Thái Nguyên, đã mang ý nghĩa "hồi sinh” cho nghệ thuật dân gian. 

Là cơ sở duy nhất cả nước đào tạo chính quy về đàn hát Then, trường đang giữ vai trò “mạch nguồn” giúp di sản không chỉ được bảo tồn, mà còn tiếp tục lan tỏa trong đời sống đương đại.

Song hành với đó, ngành Múa dân gian dân tộcgóp phần nghiên cứu, phục dựng và biểu diễn các điệu múa quý hiếm của các dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc như Tắc Xình (Sán Chay), Khèn Mông, Chuông Dao, Then Tày... 

Nhiều tiết mục được dàn dựng từ đây đã trở thành “đại sứ văn hóa” của Việt Nam trên các sân khấu quốc gia và quốc tế.

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Tạ Quang Đông tham dự Lễ khai giảng năm học 2024-2025 của Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Việt Bắc

Không dừng ở giảng đường, sứ mệnh của nhà trường còn lan tỏa qua từng chuyến đi tuyển sinh về miền núi xa xôi. 

Từ Đồng Văn, Mèo Vạc đến Xía Mần, Trùng Khánh, Bảo Lạc, Bảo Lâm... những bước chân thầy cô tìm đến từng bản làng không chỉ để chiêu sinh, mà còn để “đánh thức” tiềm năng nghệ thuật đang ẩn mình giữa núi rừng.

Đó là hành trình gieo mầm, “đi tìm và giữ hồn dân tộc”, đưa cơ hội học tập đến với những vùng còn thiếu thốn, và quan trọng hơn là gìn giữ tiếng hát, điệu múa, nhạc cụ, lễ hội Việt Nam.

Gần 60 năm qua, Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Việt Bắc đã trở thành điểm tựa văn hóa của vùng thượng du, góp phần gìn giữ và lan tỏa bản sắc dân tộc.

Sự hiện diện của Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Việt Bắc giữ vai trò quan trọng trong việc gìn giữ và phát triển các loại hình nghệ thuật truyền thống đặc thù. Trường xứng đáng được đầu tư có trọng điểm để tiếp tục lan tỏa giá trị di sản và đào tạo nguồn nhân lực nghệ thuật cho các vùng miền trong cả nước.

Nguồn: https://baovanhoa.vn/van-hoa/giu-mach-dao-tao-nghe-thuat-truyen-thong-trong-xu-huong-doi-moi-176676.html