Gom chút nắng trong: Sâu lắng tình đất, tình người

Những ngày tháng tư năm 1975, miền Nam rền vang tiếng súng, quân giải phóng tấn công như vũ bão, chế độ Sài Gòn trong cơn hấp hối, những ngày tháng quyết liệt cuối cùng. Lúc ấy, bên bờ kinh Nguyễn Văn Tiếp (Mỹ Tho) có một đơn vị quân giải phóng trấn giữ, chỉ huy là một người trẻ tuổi, gương mặt tái màu sốt rét, nghiêm nghị, từng trải nhưng vẫn còn phảng phất nét thư sinh.

Báo Đồng Nai•01/08/2025

Đêm ấy là một đêm trăng đẹp. Bên này bờ kinh, quân giải phóng trấn giữ. Trong ấp và xa kia, thị trấn còn đầy bóng giặc nhưng đã rệu rã, hoảng loạn. Ít ai biết, ngay trong những ngày quyết liệt ấy, người chỉ huy trẻ tuổi kia có làm thơ:

Trăng sáng trọn đêm trên trận địa

Nghe dòng kinh Nguyễn Văn Tiếp rì rầm

Pháo Tân Hiệp, Tân An không còn gầm rú

Tiểu đoàn biệt động quân tháo chạy khỏi lộ Củ Chi

Đêm nay xuồng ta an toàn tiếp vận

…Trận địa dưới sông, trên bờ đang chuyển

Nghe sóng vỗ nhịp lòng mình xao xuyến

(Đêm trăng trên trận địa - Lê Liên)

Sau chiến tranh, người chỉ huy trẻ tuổi ấy ở lại quân đội một thời gian nữa, rồi kinh qua những công việc tham mưu, lãnh đạo khác, nhưng anh vẫn luôn nuôi giữ hồn thơ. Gom chút nắng trong (Nhà xuất bản Hội Nhà văn năm 2025) là tập thơ thứ tư của anh - tác giả Lê Liên, vừa được xuất bản.

Tập thơ được chia thành 2 phần: Nghiêng nửa trăng soi và Thông điệp yêu thương.

Thao thức với oanh liệt, hào hùng của quá khứ

Giã từ quê hương ra đi chiến đấu từ năm 18 tuổi, vượt Trường Sơn vào chiến đấu ở chiến trường miền Đông Nam Bộ, hòa bình ở lại công tác và nhận Đồng Nai là quê hương thứ 2 gắn bó, Lê Liên hiểu biết, trân trọng tự hào với bề dày lịch sử, văn hóa của mảnh đất mình đang sống: “Còn đây một Trấn Biên/ Tiếng vó ngựa, gươm khua/ Người một thời mở đất…/ Âm vang đàn đá Bình Đa/ Ngân nga tiếng chuông Bửu Phong cổ tự/ Rộn ràng phố sông thuyền ghe hội tụ/ Bát ngát mùa thu kháng chiến năm nào”.

Ở nơi đây, Lê Liên đã cống hiến những năm tháng đẹp nhất của đời mình: “Thương nhớ hoài một thuở Chiến khu Đ/ Mùa xuân chiến khu, tuổi xuân chiến sĩ”; “Đồng đội vượt sông, ngực trần lạnh buốt/ Tập kích sân bay nằm lại không về”...

Ngòi bút của Lê Liên đầy hào hứng, thăng hoa khi ca ngợi lịch sử đầy ắp chiến công hôm qua và hôm nay, ca ngợi những tấm gương chiến đấu dũng cảm, hy sinh anh dũng của nhân dân và đồng đội: “Nghe vang dậy non cao/ Rùng rùng tiếng thét gào: “Về đây đồng đội ơi!”/ Từ mặt trận Vị Xuyên năm xưa/ Hà Giang chơi vơi/ Trắng mây quặn thắt lòng người/ Xin ngả mũ cúi đầu/ Hàng ngàn linh hồn bất tử/ Hòa vào lung linh sắc cờ Lũng Cú”…

Trái tim anh được tiếp thêm sức trẻ, sức phấn đấu, sự tin tưởng, hy vọng với những thành tựu trong xây dựng, kiến tạo theo hướng giàu đẹp, văn minh trên quê hương Biên Hòa - Đồng Nai: “Trăng Biên Hòa/ từ lâu như hờn dỗi/ bởi điện Trị An/ sáng rọi long lanh/ thời gian vỗ ru/ Cầu Ghềnh nhịp mới/ An Hảo đôi bờ/ nghiêng nửa trăng soi…/Áo em xanh ca/ xôn xao mùa hội nhập/ thành phố bừng sôi/ thành phố rạng ngời”...

Ống kính thơ Lê Liên thu nhận và phản chiếu ánh sáng, vẻ tươi đẹp của nhiều vùng đất ông đã đặt chân, từ Tam Đảo “Mây sớm trong lành nhè nhẹ gió xuân/ Nắng ấm lên trưa, sương giăng chiều hạ”; Điện Biên chiến tích lẫy lừng năm xưa giờ đang “Hòa sắc mùa vàng/ bát ngát Mường Thanh/ Người vui mùa thu hoạch/ Đất thỏa mùa sinh sôi”... tới chót Mũi Cà Mau “Biển mải sinh sôi/ hoàng hôn mê say níu giữ chân người”... Đặc biệt, với quê hương sinh ra, nuôi lớn trưởng thành, luôn khắc sâu ghi nhớ: “Trập trùng núi/ vần vũ mây/ xanh ngô bãi/ vàng đồng nước dâng đầy/ ánh mắt hồn quê/ xuyên thấu thời gian/ rong ruổi cõi người/ Ninh Bình rạng rỡ Hoa Lư”...

Thấu cảm thương yêu

Chúng ta gặp nhiều bài thơ Lê Liên viết về tình yêu, tình bạn, những mối quan tâm yêu thương con người. Lê Liên từng tâm sự: Cả đời này ông yêu và nợ nhất là người vợ tào khang của mình.

Yêu thương biết mấy cho vừa - tên bài thơ không thể khác hơn khi tình cảm ông dành cho người vợ yêu thương của mình. Được biết, cô thôn nữ thuần khiết năm xưa khi chàng sĩ quan trẻ từ khói lửa chiến trường trở về tìm gặp trong sự mai mối, giới thiệu của gia đình năm ấy vừa tròn đôi mươi, kém anh 6 tuổi. Nhưng trong bài thơ tặng vợ, Lê Liên lại mượn 2 câu thơ của thi sĩ lớn Hồ DZếnh làm lời mở đầu:

Mình vừa là chị, là em

Tấm lòng người mẹ, trái tim bạn đời…

Có lẽ, ở đây với hoàn cảnh và tình cảm thực của 2 người, không gì có thể nói hộ hay hơn 2 câu thơ trên. Đấy là sự yêu thương, trân trọng, trong niềm yêu còn có cả sự biết ơn, kính trọng về sự hy sinh, sự đối xử cao thượng, mẫu mực của người vợ đối với chồng và gia đình chồng:

“Trăm năm tính cuộc vuông tròn”

Con xa, chồng vắng mỏi mòn hắt hiu

…Thương phẩm hạnh, trọng lòng son

Mái tranh nghèo giữ phận hồn chốn quê

Hai vai gồng gánh sơn khê

Nuối hờn ngậm tủi sớm khuya tảo tần…

Cuộc sống hiện tại đã mai một đi không ít những giá trị đạo đức truyền thống quý báu, nhưng có thể tin, những giá trị đẹp đẽ vẫn được giữ gìn trong mối tình này, gia đình này và nhiều mối tình khác, gia đình khác.

Trong muôn mối nghĩ suy rộng lớn ngoài kia, sẽ là một chiều, thiếu sót nếu không nói về những âu lo xao xác ở phía bên kia những tròn đầy: “Tọa thiền xếp lại ngổn ngang/ Nào đâu nặng những đa mang nỗi người/ ...Ngỡ vàng lại hóa đồng thau/ Tìm nơi chân thật gặp màu dối gian/ Tìm xanh cây, gặp trắng ngàn/ Tìm gần gũi gặp muôn vàn cách xa...”.

Những tìm tòi, thể nghiệm

Bước vào thơ không sớm, nhưng sự từng trải, già dặn đã cho Lê Liên gặt hái những thành công. Tác giả Lê Liên đoạt giải cao nhất Cuộc thi Thơ kỷ niệm 310 năm Biên Hòa - Đồng Nai (2008). Ở tập thơ thứ tư này, ông tiếp tục ghi dấu sự tiến bộ, nhuần nhụy trong cảm xúc và ngôn ngữ thơ. Đề tài thơ, không gian thơ được mở rộng hơn. Trong nhiều tác phẩm thơ của ông, không gian liên tưởng đã vượt qua những lối đi truyền thống, câu thơ có chiều sâu triết lý, mạch cảm xúc dồi dào, ngôn ngữ mang sắc thái mới.

Đàm Chu Văn

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/dong-nai-cuoi-tuan/202507/gom-chut-nang-trong-sau-lang-tinh-dat-tinh-nguoi-4301f98/