Hóa giải nghịch lý thể chế cho TPHCM

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành thảo luận. Ảnh: QUANG PHÚC

Đầu tư công là động lực dẫn dắt, chứ không thay thế khu vực tư nhân

Mở đầu phiên thảo luận về nội dung này, ĐB Trần Hoàng Ngân (TPHCM) ghi nhận những thành quả phát triển, trong đó có vai trò quan trọng của chính sách tài chính - tiền tệ và công tác điều hành.

ĐB phân tích, năm 2025, tổng thu cân đối ngân sách tăng 21,5%; nhờ đó, quốc gia có thêm nguồn lực để tăng chi đầu tư phát triển tới 29,7%. Tổng thu ngân sách 5 năm 2021-2025 tăng 15% so với dự toán, trong khi tổng chi chỉ tăng nhẹ 6%. Chi đầu tư phát triển tăng được 26% so với kế hoạch 5 năm trước. Chi thường xuyên 5 năm đã giảm 2%, là một tín hiệu tốt. Bội chi ngân sách trong 5 năm qua đã kéo giảm được 282.525 tỷ đồng. Nợ công đã giảm xuống còn 36%, tạo dư địa cho nhiệm kỳ tiếp theo và cho thế hệ tương lai…

NGÂN 30.jpg — ĐB Trần Hoàng Ngân (TPHCM). Ảnh: QUANG PHÚC

Đặc biệt, ĐB Trần Hoàng Ngân dành sự quan tâm đặc biệt đến việc đánh giá và cảnh báo về hiệu quả đầu tư công, coi đây là yếu tố then chốt cho sự phát triển kinh tế. “Chính phủ báo cáo hoàn thành 5/5 chỉ tiêu đầu tư công 5 năm, nhưng tôi cho rằng chỉ hoàn thành 4/5 chỉ tiêu”, ĐB nêu rõ.

Chỉ tiêu mà ĐB cho là “không đạt” là tỷ trọng vốn đầu tư công trong tổng vốn đầu tư xã hội đạt 18,5%, cao hơn mục tiêu đặt ra là 16 đến 17%. “Đầu tư công bản chất là "đầu tư dẫn dắt". Tỷ lệ đầu tư công cao hơn so với kế hoạch chứng tỏ rằng việc khuyến khích đầu tư xã hội, đầu tư tư nhân vào hạ tầng chưa đạt được theo mục tiêu đặt ra”, ĐB Trần Hoàng Ngân nhấn mạnh.

Cho rằng những thách thức về nhu cầu vốn trong giai đoạn tới (giai đoạn 2026-2030) hết sức lớn, ĐB nhấn mạnh cần phải lưu ý đến khả năng hấp thụ của nền kinh tế và sức tác động đến kinh tế vĩ mô, cũng như khả năng trả nợ, cả nợ trong nước và nợ nước ngoài; từ đó phải tính toán thứ tự ưu tiên đầu tư; quan tâm hơn nữa đến việc tạo ra thể chế đủ thoáng để khuyến khích các tập đoàn, doanh nghiệp nhà nước nâng cao hiệu quả kinh doanh; rà soát lại tài sản công và đất công để giảm bớt áp lực đến ngân sách nhà nước…

Có quan điểm khá tương đồng với ĐB Trần Hoàng Ngân, ĐB Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) cho rằng cơ cấu thu - chi ngân sách hiện nay vẫn thiếu bền vững. Tăng thu ngân sách những năm gần đây chủ yếu nhờ vào một số yếu tố tình thế, chưa hình thành động lực lâu dài. Các nguồn thu mới từ kinh tế số, thương mại điện tử, dịch vụ xuyên biên giới chưa được khai thác hiệu quả; thu từ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước còn rất thấp; trong khi chi thường xuyên vẫn chiếm tỷ trọng cao. Việc tiết kiệm 10% chi thường xuyên chủ yếu thông qua cắt giảm nhiệm vụ, chưa đến từ đổi mới công nghệ, cải cách quy trình hay sắp xếp bộ máy tinh gọn.

ĐỒNG 30.jpeg — ĐB Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị). Ảnh: QUANG PHÚC

“Cần chuyển trọng tâm từ tăng thu sang củng cố nền tảng thu bền vững, thông qua việc cải cách chính sách thuế, hoàn thiện quản lý thu, chống thất thu, gắn với nuôi dưỡng nguồn thu lâu dài”, ĐB Hà Sỹ Đồng kiến nghị.

Liên quan đến đầu tư công, ĐB nhấn mạnh, trong giai đoạn 2026-2030, cần coi “đầu tư công hiệu quả” là một trụ cột chiến lược. “Chính phủ cần rà soát, tái cấu trúc danh mục đầu tư theo hướng tập trung, có trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên những dự án có tính lan tỏa vùng, nhất là các dự án hạ tầng chiến lược, hạ tầng ứng phó biến đổi khí hậu, và hạ tầng số. Đầu tư công phải thực sự là động lực dẫn dắt, kích hoạt các nguồn vốn xã hội, chứ không thay thế khu vực tư nhân”, ông nói.

Cải cách thể chế cho TPHCM để phát triển tương xứng với tầm vóc siêu đô thị

Nhận định nghịch lý lớn nhất đang cản trở sự phát triển của TPHCM là sự chênh lệch giữa trách nhiệm và công cụ quản lý, ĐB Phạm Trọng Nhân nêu rõ, TPHCM, với quy mô kinh tế tương đương một quốc gia nhỏ, đóng góp gần 1/4 GDP cả nước và 1/3 tổng thu ngân sách quốc gia, có GRDP vượt qua nhiều quốc gia trong khu vực, nhưng vẫn đang bị bó hẹp bởi "áo thể chế cấp tỉnh" vốn không còn tương thích với tầm vóc siêu đô thị và không gian đa trung tâm đã hình thành.

Phạm trọng nhân 30.jpg — ĐB Phạm Trọng Nhân (TPHCM). Ảnh: QUANG PHÚC

“Nếu nghịch lý này không được hóa giải, cải cách sẽ mãi dừng ở ngưỡng cửa và nơi thí điểm có thể lại trở thành rào cản của chính cải cách thể chế”, ĐB trăn trở.

Vẫn theo ĐB Phạm Trọng Nhân, để đạt tăng trưởng 10% đến 11% mỗi năm cho giai đoạn 2030, TPHCM cần huy động 8 triệu tỷ đồng vốn đầu tư xã hội. Để đạt mục tiêu đó, TPHCM cần nhất là quyền tự chủ thể chế.

“Tôi khẩn thiết đề nghị Quốc hội khởi động xây dựng đạo Luật Đô thị đặc biệt cho TPHCM. Đây được coi là giải pháp thể chế nhằm mở rộng nguồn thu, tăng sức đầu tư công và giảm gánh nặng cho trung ương”, ĐB phát biểu và bày tỏ niềm tin, nếu Quốc hội trao cho TPHCM công cụ thể chế tương xứng, TP sẽ không chỉ bứt phá so với chính mình mà còn tạo ra động lực mới, dẫn dắt các địa phương khác của đất nước cùng đi lên.

ANH PHƯƠNG

Nguồn: https://www.sggp.org.vn/hoa-giai-nghich-ly-the-che-cho-tphcm-post820765.html