Hòa giải ở cơ sở: Giữ bình yên cho những thôn, xóm nhỏ

Trong đời sống cộng đồng, không phải lúc nào mâu thuẫn cũng bắt đầu từ điều lớn lao, đôi khi chỉ là tiếng ồn, con ngõ nhỏ, hàng rào xây lệch… nhưng nếu không được xử lý kịp thời, những việc nhỏ có thể trở thành điểm “nóng”. Vì thế, hòa giải ở cơ sở là một cách làm hiệu quả để kịp thời giải quyết những vấn đề nảy sinh trong khu dân cư, góp phần giữ sự ổn định và sự gắn kết trong cộng đồng.

Thực tế ở nhiều xã, phường tại Quảng Ninh cho thấy, sau khi sáp nhập, các địa phương phải quản lý địa bàn rộng, dân cư đông, áp lực mâu thuẫn, tranh chấp trong dân cũng nhiều hơn. Tuy nhiên, với việc chú trọng chủ động triển khai công tác hoà giải cơ sở, nhiều mâu thuẫn được xử lý kịp thời. Tiêu biểu như phường Tuần Châu, sau khi mở rộng địa giới (từ 01/7/2025), phường thành lập 16 tổ hòa giải với 141 hòa giải viên, đa phần là cán bộ có kinh nghiệm, người uy tín ở khu dân cư. Năm 2025, phường tiếp nhận 56 vụ việc, hòa giải thành 46 vụ, đạt 82%. Số đơn thư vượt cấp ở phường cũng giảm tới 72% so với năm 2024, cho thấy các mâu thuẫn đã được “gỡ” ngay từ tổ dân khu phố. Điều đó cho thấy sự vào cuộc kịp thời ngay từ cơ sở đã mang lại kết quả rõ rệt trong giải quyết mâu thuẫn.

Tổ hòa giải khu phố Quỳnh Trung, phường Tuần Châu tổ chức hòa giải thành công vụ việc mâu thuẫn trong khu phố. Ảnh: Đơn vị cung cấp

Còn tại xã Hải Hòa, với hơn 92% đồng bào DTTS (chủ yếu là đồng bào Dao, Tày, Sán Chay), địa bàn rộng, sinh sống rải rác, mâu thuẫn thường nảy sinh từ đất rừng, chuyện hôn nhân hay những khác biệt trong phong tục, tập quán. Nắm rõ đặc thù đó, xã đã kiện toàn 12 tổ hòa giải với 80 hòa giải viên, trong đó phần lớn là người uy tín trong cộng đồng như già làng, trưởng bản. Để nắm bắt thông tin kịp thời, xã còn thành lập nhóm Zalo bằng tiếng dân tộc nhằm tiếp nhận phản ánh nhanh từ bà con. Năm 2025, Hải Hòa tiếp nhận 62 vụ việc, hòa giải thành 59 vụ (đạt tỷ lệ 95%); nhiều mâu thuẫn tồn tại nhiều năm cũng được giải quyết dứt điểm, không phát sinh đơn thư vượt cấp. Điều quan trọng hơn cả là sự đoàn kết giữa các dân tộc tiếp tục được gìn giữ, bản làng ổn định, tạo điều kiện để người dân yên tâm phát triển kinh tế.

Phó Chủ tịch UBND xã Hải Hòa Bùi Hải Sơn cho biết: “Ở địa bàn miền núi như Hải Hòa, mâu thuẫn thường gắn với phong tục và đất đai, nên hòa giải phải vừa đúng pháp luật, vừa phù hợp tập quán. Xã luôn chú trọng lựa chọn người uy tín tham gia tổ hòa giải và duy trì tập huấn hằng năm. Nhờ vậy, phần lớn vụ việc được xử lý ngay tại thôn bản, góp phần giữ gìn sự ổn định và gắn bó trong cộng đồng".

Phường Cẩm Phả phối hợp với Sở Tư pháp tập huấn nghiệp vụ, kỹ năng hòa giải cho các hòa giải viên. Ảnh: Đơn vị cung cấp

Thành lập trên cơ sở sáp nhập 5 phường trung tâm của TP Cẩm Phả cũ, phường Cẩm Phả hiện quản lý hơn 61.500 dân, 50 khu phố và 376 hòa giải viên. Để chủ động nâng cao hiệu quả giải quyết, Cẩm Phả chú trọng xây dựng đội ngũ hòa giải viên theo hướng chuyên nghiệp và bài bản. Ngay sau khi hoạt động theo mô hình tổ chức chính quyền mới, phường đã tổ chức hai lớp tập huấn quy mô lớn cho toàn thể cán bộ khu phố, tổ trưởng tổ hòa giải và hòa giải viên nòng cốt. Điều đáng chú ý không chỉ nằm ở số lượng mà ở chất lượng nội dung. Các buổi tập huấn tập trung rèn luyện kỹ năng thực hành, phân tích vụ việc, xử lý tình huống phức tạp, kết hợp nhuần nhuyễn giữa lý lẽ pháp luật với sự thấu cảm, tinh tế của tình làng nghĩa xóm. Nhờ đó, hòa giải viên không chỉ nắm vững luật mà còn đặt tâm khi giải quyết vụ việc, đủ khả năng lựa chọn cách tiếp cận phù hợp với từng hoàn cảnh, hóa giải mâu thuẫn bằng cả lý trí và sự chân thành, đem lại hiệu quả nổi bật. Năm 2025, phường tiếp nhận 24 vụ việc, hòa giải thành 22 vụ.

Ở Quảng Ninh, hòa giải ở cơ sở không đơn thuần là một thủ tục pháp lý. Đó còn là cách gìn giữ văn hóa ứng xử, nuôi dưỡng tình cảm cộng đồng, và quan trọng nhất là phòng ngừa tranh chấp từ sớm. Từ “việc nhỏ” hóa giải “nguy cơ lớn”- đó là lý do tỉnh xác định công tác này gắn chặt với xây dựng nông thôn mới, xây dựng xã/phường đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, giữ gìn an ninh trật tự.

Cán bộ phường Cẩm Phả nắm tình hình hoạt động của tổ hòa giải khu Diêm Thủy.

Trong những năm gần đây, hoạt động hòa giải tại cơ sở của tỉnh luôn duy trì hiệu quả ổn định. Điểm đáng ghi nhận là tỷ lệ hòa giải thành luôn giữ ở mức cao, nhiều địa phương duy trì kết quả tốt qua nhiều năm liền.

Đội ngũ hòa giải viên có nhiều trưởng thành về kỹ năng, kinh nghiệm và phương pháp tiếp cận vụ việc. Việc tập huấn được tổ chức đồng đều các vùng miền, kết hợp cả hình thức trực tiếp và ứng dụng công nghệ. Nhiều địa phương hoàn thành 100% việc bồi dưỡng nghiệp vụ. Sở Tư pháp đầu tư xây dựng hệ thống tài liệu phục vụ hòa giải với số lượng lớn và nội dung ngày càng phù hợp hơn với thực tiễn. Từ sách nghiệp vụ, tờ gấp pháp luật đến infographic, video hướng dẫn… đều được chuẩn hóa và cập nhật thường xuyên, giúp hòa giải viên có nguồn tham khảo trực quan, dễ hiểu. Ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nhiều tài liệu còn được biên dịch sang tiếng Dao, tiếng Tày, giúp việc tìm hiểu về công tác hòa giải gần gũi và hiệu quả hơn. Nhờ vậy, đội ngũ hòa giải viên ngày càng vững về pháp luật, chắc về kỹ năng, tự tin xử lý những mâu thuẫn phức tạp, nhạy cảm ngay từ khu dân cư.

Toàn tỉnh hiện duy trì 1.308 tổ hòa giải với 8.558 hòa giải viên, bảo đảm phủ kín tất cả thôn, bản, khu phố sau sáp nhập. Đội ngũ hòa giải viên có cơ cấu tương đối cân đối, trong đó lực lượng là người dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ đáng kể, góp phần đáp ứng yêu cầu đặc thù tại các địa bàn miền núi, vùng cao và biên giới.

Trong năm 2025, các tổ hòa giải trên toàn tỉnh đã tiếp nhận và xử lý gần 600 vụ việc, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực dân sự, hôn nhân và gia đình, tranh chấp lối đi, mốc giới, tiếng ồn và mâu thuẫn hàng xóm. Tỷ lệ hòa giải thành tiếp tục được duy trì ở mức cao, nhiều địa phương đạt trên 80-85%, một số đơn vị vượt mốc 90%.

Với sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, cùng tinh thần trách nhiệm của đội ngũ hòa giải viên ở từng khu dân cư, công tác hòa giải ở cơ sở ngày càng đi vào nền nếp, bài bản và thực chất, những mâu thuẫn trong đời sống cộng đồng được tháo gỡ kịp thời, giữ gìn sự gắn kết và ổn định ngay từ cơ sở.

Thanh Hoa

Nguồn: https://baoquangninh.vn/hoa-giai-o-co-so-giu-binh-yen-tu-nhung-dieu-nho-3387197.html