Huyền thoại sông Gianh

Trong sự minh định của địa lý, kinh qua những thăng trầm của thời đại và chảy mãi như chứng nhân của lịch sử, Quảng Bình xin được gọi tên sông Gianh.

Dòng sông Gianh dài hơn 150km bắt nguồn từ dãy Trường Sơn và chỉ chảy qua đúng một địa phương là tỉnh Quảng Bình trước khi đổ ra biển Đông, cũng là con sông lớn nhất trong số 5 con sông của tỉnh.

Người xứ này bởi thế luôn tự hào với câu ca dao về con sông gắn bó với nguồn cội họ qua bao đời:

“Sông Gianh cả thảy ba nguồn

Nguồn Nan, nguồn Nậy lại còn nguồn Son

Lòng thành dạ thiết cho tròn

Mai sau dựng nghiệp cháu con hưởng nhờ.”

Thực chất sông Gianh còn có thêm nguồn thứ 4 (nguồn Trổ) kiến tạo nên. Trong các nguồn trên, nổi tiếng bậc nhất phải kể đến khúc sông Son chảy qua địa phận Vườn Quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng.

Khúc sông ấy mềm mại như dải lụa xanh yên bình, và góp phần hình thành nên những hang động đá vôi tuyệt tác. Còn nếu ai từng có dịp đi chuyến tàu Bắc Nam khi tới Quảng Bình, gặp một bên là núi đá vôi kỳ vĩ, một bên là dòng sông thơ mộng và con đường thì uốn cong như thế rồng lượn thì hẳn đã tới quãng trung lưu của sông Gianh - đoạn đẹp nhất toàn tuyến.

Đầu rồng tương truyền nằm ở Lệ Sơn, cũng là làng xếp đầu trong “Bát danh hương” gồm 8 làng danh trấn nhất tỉnh: Lệ Sơn - La Hà - Cảnh Dương - Thổ Ngọa - Văn La - Võ Xá - Cổ Hiền - Kim Nại; không chỉ nổi danh là những nơi kỳ sơn tú thủy, văn hóa sâu dày mà còn là đất khoa bảng rạng rỡ.

Tạp chí Heritage