Khi tri thức thành sức mạnh trong hợp tác Việt Nam - Ireland

Hợp tác giữa Việt Nam và Ireland trong chuyển đổi hệ thống lương thực, thực phẩm không chỉ là dòng vốn hay công nghệ mà là quá trình cùng kiến tạo tri thức.

Tại Hội nghị Hợp tác song phương Việt Nam - Ireland về chuyển đổi hệ thống nông nghiệp - thực phẩm sáng 4/11, chuyên gia hai nước thống nhất tri thức là “động cơ thực” của quá trình chuyển đổi. Từ các chương trình đào tạo, nghiên cứu chung đến đối thoại chính sách, Việt Nam và Ireland đang cùng định hình một mô hình hợp tác - nơi dữ liệu, con người và năng lực khoa học trở thành nền tảng.

Đại sứ Ireland tại Việt Nam trò chuyện cùng thầy và trò của Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Ảnh: Bảo Thắng.

PGS.TS. Nguyễn Việt Long, Trưởng Ban Hợp tác quốc tế - Học viện Nông nghiệp Việt Nam (VNUA) cho biết, hợp tác với Ireland đã chuyển từ khuôn khổ dự án viện trợ sang đối tác đồng hành trong chuyển đổi tri thức. “Chúng tôi không chỉ nhận hỗ trợ kỹ thuật mà cùng chia sẻ kinh nghiệm, đồng thiết kế chương trình nghiên cứu và đào tạo”, ông nói.

Học viện là đầu mối học thuật của Việt Nam trong chương trình Ireland-Vietnam Agri-Food Partnership (IVAP) - một sáng kiến kết nối giữa Bộ NN-PTNT (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) với Cơ quan Phát triển Ireland (IrishAid) và Sustainable Food Systems Ireland (SFSI). Trong khuôn khổ này, các nhóm nghiên cứu của Học viện và đối tác Ireland cùng triển khai đề tài về an toàn thực phẩm, dinh dưỡng học, nông nghiệp sinh thái và quản lý chuỗi giá trị bền vững.

Theo ông Long, điểm mạnh của mô hình hợp tác này là cách tri thức được chuyển đổi thành năng lực thể chế. Các nhóm chuyên gia không chỉ công bố bài báo khoa học mà còn tham gia trực tiếp vào quá trình tư vấn chính sách, giúp Bộ và các tỉnh xây dựng kế hoạch hành động cho Chuyển đổi hệ thống lương thực, thực phẩm (FST-NAP).

“Chúng tôi coi đây là giai đoạn hai của hợp tác, từ nghiên cứu sang triển khai. Tri thức phải đi kèm thực hành, và chỉ khi được ứng dụng ở cấp địa phương mới có sức sống thật sự”, ông bày tỏ.

Tiếp nối ý kiến này, GS.TS Phạm Văn Cường, Phó Giám đốc VNUA đánh giá, hợp tác với Ireland đang giúp mở ra một thế hệ nhà khoa học mới - những người có thể kết nối tri thức toàn cầu với thực tiễn Việt Nam.

Từ năm 2021, đã có 2 học viên Việt Nam hoàn thành chương trình thạc sĩ tại Ireland với thành tích xuất sắc, trong đó một người đang tiếp tục nghiên cứu tiến sĩ. Những sinh viên này chính là cầu nối học thuật tự nhiên giữa hai nước.

PGS.TS Nguyễn Việt Long, Trưởng Ban Hợp tác quốc tế (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) tham luận tại hội nghị. Ảnh: Bảo Thắng.

Cùng với đào tạo, các nhóm nghiên cứu chung giữa Học viện và đối tác Ireland đã công bố nhiều công trình về phát triển cây trồng thích ứng khí hậu, cải thiện an toàn thực phẩm, quản lý chất lượng nông sản xuất khẩu và chăn nuôi bền vững. Một số kết quả được ứng dụng vào chương trình giảng dạy của Học viện và tài liệu hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân.

Học viện hiện đang xúc tiến thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo Nông thực phẩm bền vững Việt Nam - Ireland (VICASAI), dự kiến là nơi hội tụ các nhà nghiên cứu, sinh viên và doanh nghiệp hai nước cùng phát triển sáng kiến về truy xuất nguồn gốc, phân tích dữ liệu và chuyển giao công nghệ chế biến sạch.

“Chúng tôi kỳ vọng Trung tâm này sẽ trở thành không gian mở cho sáng tạo, nơi sinh viên, doanh nghiệp và nông dân cùng học, cùng làm”, ông Cường nói.

Cam kết tiếp tục dành nguồn lực ưu tiên cho Việt Nam, TS John Rae, Giám đốc Sustainable Food Systems Ireland (SFSI) nhấn mạnh tri thức không thể truyền đạt theo một chiều. “Hợp tác tri thức thực sự là quá trình đồng sáng tạo. Việt Nam không chỉ học từ Ireland mà còn giúp chúng tôi hiểu rõ hơn về cách vận hành của một nền nông nghiệp đang chuyển đổi”, ông chia sẻ.

Ông Rae cho rằng Việt Nam có lợi thế đặc biệt trong việc liên kết tri thức truyền thống với công nghệ hiện đại, từ kỹ năng canh tác bản địa đến ứng dụng dữ liệu lớn. “Đây là kinh nghiệm quý cho cả châu Âu. Chúng tôi học được rằng không có mô hình nào đủ tốt nếu thiếu sự tham gia của cộng đồng”, ông nói tiếp.

Ông Rae đề xuất mở rộng hợp tác giữa các viện và trường đại học hai nước trong các lĩnh vực nông nghiệp, khí hậu thông minh, an toàn thực phẩm và phân tích chuỗi giá trị, đồng thời thúc đẩy các chương trình trao đổi học giả và hội thảo chính sách.

Ông Renzo Moro (trái) - chuyên gia nông nghiệp của Đại sứ quán Italia bên lề hội nghị. Ảnh: Bảo Thắng.

Đại sứ Ireland tại Việt Nam Deirdre Ní Fhallúin tán đồng ý kiến này và nhìn nhận hợp tác giữa Việt Nam và Ireland trong nông nghiệp đã bước sang giai đoạn mới, nơi tri thức trở thành cầu nối bền vững nhất. “Hai quốc gia đều có nền nông nghiệp lâu đời và hiểu sâu về tầm quan trọng của thực phẩm an toàn, dinh dưỡng và trách nhiệm”, bà nói.

Bà cho biết, chương trình Origin Green của Ireland - mô hình chứng nhận bền vững cấp quốc gia đã truyền cảm hứng cho nhiều nước, trong đó có Việt Nam. “Sức mạnh của Origin Green không nằm ở quy định mà ở tri thức, cách mỗi doanh nghiệp hiểu và tự cam kết với các giá trị phát triển bền vững”, bà thông tin.

Theo bà, Việt Nam đang đi đúng hướng khi đầu tư mạnh vào đào tạo nhân lực, hợp tác học thuật và nghiên cứu ứng dụng. “Nếu tri thức là hạt giống thì hợp tác chính là mảnh đất để nó nảy nở", bà nhấn mạnh.

TS Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhìn nhận hợp tác Việt Nam - Ireland là một mô hình mẫu của hợp tác Bắc - Nam dựa trên tri thức và lòng tin. “Đây không chỉ là hợp tác kỹ thuật mà là đối thoại giữa những người cùng chia sẻ tầm nhìn phát triển bền vững”, ông nói.

Nguồn: https://nongnghiepmoitruong.vn/khi-tri-thuc-thanh-suc-manh-trong-hop-tac-viet-nam--ireland-d782284.html