Khơi mạch nguồn văn hóa trong đồng bào dân tộc thiểu số

Các thành viên Câu lạc bộ Văn hóa nghệ thuật dân gian dân tộc M’nông, xã Bù Gia Mập, tỉnh Đồng Nai biểu diễn, tham gia Liên hoan Nghệ thuật quần chúng khu dân cư toàn quốc năm 2025. Ảnh: Trần Thu Hiền

Nhiều mô hình hay, cách làm sáng tạo được triển khai, góp phần khơi dậy mạch nguồn văn hóa dân tộc, tạo sức lan tỏa sâu rộng trong cộng đồng và nâng cao đời sống tinh thần của người dân.

Nỗ lực gìn giữ văn hóa truyền thống

Tại ấp Bình Sơn, xã Long Thành, lớp học chữ Chăm do ông Đô Hô Sên, Giáo cả Thánh đường Hồi giáo Bình Sơn phụ trách nhiều năm qua đã trở thành điểm sáng trong công tác gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa dân tộc. Lớp học nằm bên trong thánh đường của người Chăm, toàn bộ giáo trình được ông Đô Hô Sên sưu tầm, chỉnh lý từ nhiều nguồn tư liệu ở các địa phương có đông người Chăm sinh sống. Ngoài dạy chữ, lớp học còn lồng ghép những nội dung về phong tục, trang phục, ẩm thực và nhạc cụ truyền thống, giúp thế hệ trẻ hiểu hơn về cội nguồn, ý thức gìn giữ bản sắc dân tộc mình.

Không chỉ dạy chữ, các địa phương có đông đồng bào DTTS sinh sống trên địa bàn tỉnh còn tích cực duy trì và truyền dạy nghệ thuật cồng chiêng - “linh hồn” văn hóa cộng đồng. Câu lạc bộ (CLB) Cồng chiêng thôn Bình Trung, xã Phú Trung, tỉnh Đồng Nai có 25 thành viên, trong đó có nhiều nghệ nhân cao tuổi, uy tín như: Điểu Phuông, Điểu Blé, Thị Bớt, Điểu Minh… thường xuyên tập luyện, biểu diễn và miệt mài truyền dạy cho lớp trẻ.

Theo Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã Phú Trung Dương Bích Vân, nghệ thuật trình diễn cồng chiêng của dân tộc S’tiêng trên địa bàn xã Phú Trung được xem là di sản tiêu biểu, duy trì qua các thế hệ. Từ năm 2021 đến nay, xã đã mở nhiều lớp truyền dạy văn hóa, tổ chức giao lưu, biểu diễn cồng chiêng, góp phần khơi dậy niềm tự hào dân tộc, lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống trong đời sống hiện đại.

Tương tự, ấp Bình Hòa, xã Xuân Phú nhiều năm nay duy trì hiệu quả mô hình Đội Cồng chiêng của đồng bào Chơro. Không chỉ thường xuyên tổ chức luyện tập, giao lưu trong các sinh hoạt lễ, Tết, các thành viên trong đội còn tích cực truyền dạy cho học sinh là con em đồng bào Chơro; tham gia biểu diễn phục vụ một số đoàn khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm văn hóa địa phương.

Già làng Hùng Văn Xứng (ngụ ấp Bình Hòa, xã Xuân Phú) chia sẻ: “Tiếng cồng, tiếng chiêng không chỉ là âm thanh của lễ hội mà còn là linh hồn của người Chơro. Mỗi khi những thanh âm ấy vang lên, bà con như được trở về với cội nguồn. Vì vậy, chúng tôi luôn nhắc nhở con cháu phải trân trọng, gìn giữ và tiếp nối truyền thống, để cồng chiêng của người Chơro không bị mai một”.

Phát huy hiệu quả mô hình câu lạc bộ nghệ thuật

Mô hình CLB hát then, đàn tính của đồng bào dân tộc Tày, Nùng trên địa bàn các xã, phường thời gian qua đã trở thành điểm sáng trong hoạt động bảo tồn nghệ thuật dân gian các DTTS ở Đồng Nai. Nổi bật như xã Đồng Tâm duy trì hiệu quả 3 CLB hát then, đàn tính với sự tham gia của hơn 40 nghệ nhân tiêu biểu; xã Thanh Sơn duy trì đội hát then, đàn tính tại ấp 8 đến nay hơn 10 năm; xã Tà Lài nhân rộng mô hình hát then, đàn tính trong cộng đồng người Tày, định kỳ sinh hoạt, luyện tập và biểu diễn tại các sự kiện của xã, kết nối phát triển du lịch.

Bà Hoàng Thị Huyên, Đội trưởng Đội Hát then, đàn tính ấp 8, xã Thanh Sơn cho biết: “Nhiều năm nay, hát then, đàn tính không chỉ gói gọn trong cộng đồng người Tày, Nùng mà đã thu hút cả người Kinh, người Mường… tham gia. Điều đáng mừng là lớp trẻ rất hào hứng, chủ động học hỏi. Nhờ vậy, số lượng thành viên đội hát then, đàn tính của ấp ngày càng đông và hoạt động hiệu quả hơn”.

Không chỉ riêng nghệ thuật hát then, đàn tính, nhiều CLB, đội nhóm nghệ thuật truyền thống khác như: múa dân gian Chơro, Mạ, S’tiêng; hát sli, hát lượn của người Nùng; hát tăm pớt của người Mạ… cũng đang hoạt động sôi nổi tại các xã: Tà Lài, Sông Ray, Bù Gia Mập, Bom Bo... Các CLB không chỉ là nơi sinh hoạt văn hóa mà còn đóng vai trò hạt nhân trong các sự kiện văn hóa, thể thao, liên hoan nghệ thuật quần chúng của địa phương, góp phần quảng bá hình ảnh văn hóa các DTTS Đồng Nai đến bạn bè trong và ngoài tỉnh.

Theo Phó Chủ tịch UBND xã Phú Nghĩa Đỗ Thị Thúy, địa phương đang duy trì và mở rộng nhiều CLB nghệ thuật dân gian, thu hút đông đảo nhân dân tham gia. Nổi bật là CLB cồng chiêng ở các thôn: Thác Dài, Đăk Son 2, Đăk Khâu, Phú Nghĩa... Đặc biệt, xã chú trọng mô hình Trường học gắn với di sản, giúp học sinh tìm hiểu, cảm nhận sâu hơn về giá trị văn hóa dân tộc.

Giám đốc Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh Đồng Nai Tôn Thị Thanh Tình cho hay: Thời gian gần đây, đơn vị đặc biệt quan tâm đến việc dàn dựng các chương trình nghệ thuật mang đậm “sắc thái” văn hóa dân tộc, nhất là những tiết mục tái hiện không gian cồng chiêng, đàn hát dân ca của đồng bào DTTS. Nhiều chương trình đã tham gia các liên hoan, hội diễn ở khu vực và toàn quốc, đạt thứ hạng cao. Đây không chỉ là dịp để bà con giao lưu, trao đổi kinh nghiệm mà còn là cơ hội giới thiệu nét đẹp văn hóa của Đồng Nai đến du khách, góp phần thúc đẩy hoạt động quảng bá và phát triển du lịch của tỉnh.

My Ny

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/van-hoa/202511/khoi-mach-nguon-van-hoa-trong-dong-bao-dan-toc-thieu-so-8b1009f/