ແຫຼ່ງວັດທະນະທໍາຊົນເຜົ່າແດງຢູ່ U Soc

ແຕ່ລະຂີດຂອງປາກກາ, ແຕ່ລະໜ້າເຈ້ຍບໍ່ພຽງແຕ່ແມ່ນຄວາມຮູ້ເທົ່ານັ້ນ ຫາກຍັງແມ່ນລົມຫາຍໃຈຂອງປະຫວັດສາດ, ເປັນຂົວຕໍ່ລະຫວ່າງອະດີດ ແລະ ປະຈຸບັນ, ລະຫວ່າງບັນພະບຸລຸດ ແລະ ລູກຫລານຊາວເຜົ່າ ຢ້າວແດງ ຢູ່ ບ້ານ U Soc, ຕາແສງ ບ໋າວຮ່າ, ແຂວງ ລາວກາຍ.

Báo Lào Cai•05/11/2025

ຕາເວັນຮຸ່ງເຊົ້າສ່ອງແສງສີທອງໄປທົ່ວເຮືອນໄມ້ຢູ່ກາງໝູ່ບ້ານ U Soc. ຈາກທາງໄກ, ສຽງໄກ່ຂັນຂອງສຽງແກ ແລະ ສຽງກອງດັງກ້ອງກັງວານມາຈາກເຮືອນຂອງຊ່າງຝີມື ໄຕວັນກິມ ເຊິ່ງໄດ້ຮັບການເຄົາລົບນັບຖືຈາກຊາວທ້ອງຖິ່ນທີ່ເອີ້ນກັນວ່າ “ຊາວບ້ານ”.

ຊ່າງຝີມື Trieu Van Kim ສອນຕົວໜັງສື Nom Dao ໃຫ້ແກ່ເດັກນ້ອຍຢູ່ບ້ານ U Soc.

ທ່ານ ເຈີ່ນວັນກິມ ມີອາຍຸເກືອບ 70 ປີ ປີນີ້, ເປັນຊາວເຜົ່າ ເຊີດັງ ເປັນເວລາ 40 ກວ່າປີ, ທັງແມ່ນຜູ້ທີ່ອະນຸລັກຮັກສາ ໜັງສື ໂນມດ່າວ - ມໍລະດົກວັດທະນະທຳຂອງຊາວເຜົ່າ ດ້າວ.

baolaocai-br_z7188859681464-b4fb34a578768a7459dca05e96613739.jpg — ແມ່ຍິງດ່າວແດງຮັກສາເຄື່ອງຫັດຖະກຳພື້ນເມືອງຂອງການຖັກແສ່ວແລະເຄື່ອງນຸ່ງຫົ່ມ.

ບ້ານ U Soc ມີ 72 ຄົວເຮືອນ, ໃນນັ້ນຊາວເຜົ່າມົ້ງກວມກວ່າ 40%. ຊີວິດການເປັນຢູ່ຢູ່ທີ່ນີ້ຍັງຄົງຮັກສາລັກສະນະເບື້ອງຕົ້ນຂອງເຂດພູດອຍ, ແມ່ຍິງຊາວດ່າວແດງໃນຊຸດກະໂປ່ງສີເງິນ ແລະ ຖັກແສ່ວດ້ວຍລວດລາຍອັນອ່ອນໂຍນທີ່ຖັກແສ່ວດ້ວຍມືດ້ວຍໄມ້. ເຂັມ ແລະ ເສັ້ນດ້າຍແຕ່ລະຄົນບອກເລື່ອງລາວກ່ຽວກັບຕົ້ນກຳເນີດ, ບັນພະບຸລຸດ ແລະ ຊີວິດທາງວິນຍານທີ່ອຸດົມສົມບູນຂອງເຂົາເຈົ້າ.

ໃນຕອນເຊົ້າ, ໃນຄວັນຄວັນອອກຈາກເຮືອນຄົວ, ຜູ້ຄົນໄດ້ເຫັນທ່ານ Kim ເປີດໜ້າເອິກໄມ້ເກົ່າທີ່ມີຮອຍເປື້ອນຕາມເວລາ. ພາຍໃນມີປຶ້ມບູຮານຂຽນດ້ວຍອັກສອນໂນມດ້າວ - ອັກສອນບູຮານທີ່ບັນພະບຸລຸດຊາວດ່າສ້າງຂຶ້ນເພື່ອບັນທຶກພິທີກຳ, ນິທານບູຮານ, ຄຳອະທິຖານ, ເພງຮັກ ແລະຄວາມຮູ້ພື້ນບ້ານ.

ປຶ້ມບູຮານຂອງຊາວເຜົ່າ ດ້າວແດງ ແມ່ນເຮັດຈາກເປືອກຂອງຕົ້ນດູ່, ຫຸ້ມດ້ວຍຜ້າປ່ານ, ທາສີດ້ວຍຫມຶກສີນ້ຳຕານເຂັ້ມ.

ເວົ້າກັບພວກຂ້າພະເຈົ້າແລ້ວ, ທ່ານ ກິມຕາ ສ່ອງແສງດ້ວຍຄວາມພາກພູມໃຈວ່າ: “ອັກສອນໂນມດ້າວ ບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນພາສາຂຽນເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ແມ່ນຈິດໃຈຂອງຊາດເຮົາ, ຖ້າບໍ່ສືບທອດກັນມາ, ຄົນລຸ້ນຫຼັງຈະລືມວິທີອ່ານ, ລືມພິທີບວດ, ລືມຜູ້ທີ່ສອນໃຫ້ມີຄວາມເມດຕາຕໍ່ບັນພະບຸລຸດ.”

ທ່ານກິມໄດ້ຫັນໜ້າແຕ່ລະໜ້າຢ່າງອ່ອນໂຍນ, ສຽງອັນເລິກຊຶ້ງຂອງລາວດັງຂຶ້ນເໝືອນກັບການຮ້ອງເພງ, ເໝືອນດັ່ງເລົ່ານິທານ, ອ່ານແລະອະທິບາຍໃຫ້ເດັກນ້ອຍໃນໝູ່ບ້ານນັ່ງຟັງຢ່າງເອົາໃຈໃສ່.

ຢູ່ໃນເຮືອນຫລັງນ້ອຍໆ, ໄຟທີ່ເຫຼື້ອມເປັນໄຟສ່ອງໃສ່ໜ້າເກົ່າ, ເຮັດໃຫ້ມີການສ່ອງແສງໃຫ້ເຫັນແຕ່ລະເສັ້ນໂຄ້ງຄືກັບຮາກຕົ້ນໄມ້, ເໝືອນດັ່ງນ້ຳໄຫຼ. ເດັກນ້ອຍຮຽນຮູ້ທີ່ຈະອ່ານ, ຂຽນ ແລະເຂົ້າໃຈບັນດາບັນດາເສັ້ນສະໄໝບູຮານເຫຼົ່ານັ້ນ. ເຂົາເຈົ້າເຫັນວ່າມັນເປັນການຮັກສາເອກະລັກຂອງເຂົາເຈົ້າໃນທ່າມກາງຊີວິດທີ່ທັນສະໄໝທີ່ມີການປ່ຽນແປງຢູ່ສະເໝີ.

ຊາວດ່າວອູຊົກບໍ່ພຽງແຕ່ຮັກສາບົດປະພັນບູຮານຂອງຕົນເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງແມ່ນບັນດາບົດເພງຮັກແພງທີ່ດັງກ້ອງກັງວານໃນຄືນແສງເດືອນ, ເຊິ່ງເດັກນ້ອຍຊາຍຍິງຕອບສະໜອງກັນດ້ວຍບົດເພງ ແລະ ບົດເພງ. ພວກເຂົາເຈົ້າຍັງຄົງຮັກສາພິທີ Cap Sac - ພິທີເຖິງແກ່ມໍລະນະກຳຂອງຊາວ Dao, ເພື່ອຢືນຢັນຄວາມຜູກພັນລະຫວ່າງມະນຸດ ແລະ ເທວະດາ. ແຕ່ລະພິທີການ ແລະ ການອະທິຖານແຕ່ລະຄັ້ງແມ່ນປະກອບດ້ວຍໜັງສື Dao Nom ເປັນພະຍານເຖິງປະເພນີ.

ທ່ານກິມກ່າວວ່າ, ໃນເມື່ອກ່ອນ, ເພື່ອກາຍເປັນນັກຜີສາດ, ຄົນໜຶ່ງຕ້ອງໄດ້ຮ່ຳຮຽນຫຼາຍປີແລະທ່ອງຈຳພຣະຄຳພີບູຮານຫຼາຍຮ້ອຍສະບັບ. ບາງຄົນສຶກສາເຖິງສິບປີເພື່ອເຂົ້າໃຈພຽງພໍທີ່ຈະປະຕິບັດພິທີກໍາ. ພໍ່ຂອງລາວຍັງໄດ້ສອນລາວທຸກຈັງຫວະຂອງ script ແລະທຸກຄໍາອະທິຖານ, ຫຼັງຈາກນັ້ນລາວໄດ້ໃຊ້ເວລາຕະຫຼອດຊີວິດຂອງລາວສໍາເນົາຫນັງສືແລະສອນໃຫ້ເຂົາເຈົ້າກັບຄົນລຸ້ນຫນຸ່ມ.

ສະເໝີຕົ້ນສະເໝີປາຍກ່ຽວກັບການອະນຸລັກຮັກສາເອກະລັກວັດທະນະທຳຂອງຊາວດ່າວແດງ, ທ່ານ ເຈີ່ນວັນກິມ ໄດ້ສອນວິຊາຂຽນ ແລະ ຄວາມຮູ້ດ້ານວັດທະນະທຳໃຫ້ແກ່ລຸ້ນໜຸ່ມ.

ເຖິງວ່າລາວເຖົ້າແກ່ແລ້ວ, ມືທີ່ສັ່ນສະເທືອນ ແລະ ຕາມືດມົວ, ແຕ່ລາວຍັງໄດ້ອຸທິດຄວາມພະຍາຍາມຫຼາຍຢ່າງເພື່ອຖ່າຍທອດພາສາໃຫ້ລູກຫລານໃນໝູ່ບ້ານ. ທ່ານກິມກ່າວວ່າ, "ຖ້າພາສານີ້ຖືກສູນເສຍໄປ, ປະຫວັດສາດຂອງຊາວດ່າວຈະສູນເສຍ", ທ່ານກິມເວົ້າຢ່າງອ່ອນໂຍນ, ແລະຈູດໜ້າທີ່ຂາດຫາຍໄປ.

ປື້ມບູຮານໄດ້ຮັບການຮັກສາໄວ້ໂດຍນັກສິລະປິນ ເຈີ່ນວັນກິມ - ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາຈຸດວັດທະນະທຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊາວດ່າວແດງ.

ບັນດາໜ້າວັດຖຸບູຮານຂອງນັກສິລະປິນ Trieu Van Kim ສືບຕໍ່ໄດ້ຮັບການປົກປັກຮັກສາ, ຄັດລອກ, ຮັກສາໄວ້ຄືສົມກຽດ. ແຕ່ລະຈັງຫວະຂອງປາກກາ, ແຕ່ລະໜ້າບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນຄວາມຮູ້ເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຍັງເປັນລົມຫາຍໃຈຂອງປະຫວັດສາດ, ເປັນຂົວຕໍ່ລະຫວ່າງອະດີດ ແລະ ປັດຈຸບັນ, ລະຫວ່າງບັນພະບຸລຸດ ແລະ ລູກຫລານ.

ທີ່ມາ: https://baolaocai.vn/mach-nguon-van-hoa-dan-toc-dao-do-ou-soc-post885996.html