Mùa săn cá nục gai ở Quảng Trị

Chiều muộn, bến cá Cửa Việt (xã Cửa Việt, tỉnh Quảng Trị) rộn ràng trong ánh hoàng hôn trải dài trên mặt nước lăn tăn sóng. Tiếng máy tàu rền vang hòa cùng tiếng sóng vỗ bờ và vị mặn mòi của gió biển. Trên boong, ngư dân tất bật kiểm tra lại từng tấm lưới, xếp đá lạnh kín khoang, chằng chắc thùng nước ngọt và ít lương thực gọn nhẹ cho chuyến đi xuyên đêm ra ngư trường cách bờ chừng 8 – 12 hải lý.

Vừa buộc lại sợi dây neo, ông Nguyễn Quang Hùng, trú xã Cửa Việt, chủ tàu QT 94522TS, chia sẻ: “Mùa này cá nục gai chạy đàn mạnh. Ra xa chừng 8 – 12 hải lý, nếu thấy chim biển vỗ liên tục, nước sủi bọt thì nhiều khả năng bên dưới đang có đàn cá tụ lại”. Từ câu chuyện với ông Hùng, chúng tôi cảm nhận phần nào không khí nơi bến cá đang căng đầy hy vọng và quyết tâm.

Rẽ sóng giữa biển đêm

Sau bữa cơm tối sớm, khoảng 6h30, hàng chục con tàu lần lượt rời bến. Ngoài kia, biển đã sẫm tối, mênh mông. Ánh đèn từ mũi tàu quét ngang, để lại những vệt sáng lung linh lay động trên mặt nước. Tàu của ông Hùng càng lướt ra xa, mùi gió mặn càng gắt, tiếng sóng vỗ vào mạn càng dồn dập.

Ngư dân Quảng Trị trúng đậm mùa đánh bắt cá nục gai.

Qua hơn một giờ vượt sóng, thuyền trưởng nhận tín hiệu: “Xem kìa! Chim tụ ở chỗ ấy, cá có rồi!”. Không ai bảo ai, mọi người lập tức vào vị trí. Vòng lưới dài ào xuống mặt biển, ánh đèn pha quét rực một khoảng nước, để lộ đàn cá nục gai quẫy trắng quanh mạn tàu. Tiếng máy gầm, dây kéo ken két hòa lẫn tiếng hô nhịp dồn dập. Mùi cá tươi quyện hơi muối biển lan khắp boong. Trong khoang, từng gàu cá được đổ ào xuống hầm đá lạnh, lấp loáng ánh bạc, thân chắc mẩy, quẫy mạnh làm nước bắn tung tóe lên sàn. “Mẻ này hẳn được hơn tấn rồi!”, một ngư dân tên Lý reo lên, giọng át tiếng động cơ. Nước lẫn ít vảy cá theo mép mạn chảy dài ra phía sau, con tàu đang no dần lộc biển.

Chưa kịp nghỉ tay, thuyền trưởng ra hiệu cho máy trưởng điều khiển tàu vòng lại, tiếp tục dò tìm vệt nước sủi bọt phía xa. Ánh đèn pha lia nhanh trên mặt biển, những vệt sóng bạc lóe lên giữa màn đêm, báo hiệu thêm một đàn cá mới đang tụ. Lưới lại được thả xuống, vòng tròn dần siết chặt, mặt nước sôi lên vì đàn cá bị dồn. Mồ hôi túa ra trên trán, hòa lẫn hơi muối biển mặn chát. Tiếng máy nổ, tiếng lưới kéo ken két, tiếng người lại hô nhịp vang rền cả một vùng biển đêm. Trên boong, cá nục gai lại liên tiếp được đổ ào xuống khoang hầm đá. “Biển cho mình lộc rồi, cố thêm mấy mẻ nữa thôi!”, ông Hùng cười lớn, giọng át cả tiếng máy.

Bến cá và nhịp chợ biển sôi động

Khoảng 8h sáng, sau hơn một đêm lênh đênh, tàu của ông Hùng cùng nhiều bạn nghề khác lần lượt cập bến Cửa Việt. Từ ngoài cửa biển đã thấy bến cá nhộn nhịp như một phiên chợ lớn. Tiếng máy tàu ì ầm, tiếng gọi nhau í ới hòa trong mùi cá tươi, mùi đá lạnh và chút hăng hắc của dầu máy. Từng mẻ cá nục gai óng ánh bạc được xúc từ hầm đá lạnh, vừa đưa lên miệng khoang đã đổ ngay vào những sọt nhựa, phủ thêm lớp đá giữ tươi.

Khi những sọt cá vừa được chuyển lên bến, người mua kẻ bán đã chen nhau vây quanh. Thương lái lom khom kiểm tra từng vốc, mắt nhìn kỹ vảy và mang cá để định giá. “Loại tươi giòn, mắt trong veo thì giá 22.000 đồng/kg, loại kém hơn chút thì 20.000 đồng/kg”, một thương lái vừa xem hàng vừa nói, tay không ngừng xếp cá vào thùng. Ngư dân Nguyễn Hữu Thành bán xong cả khoang cá, thở phào nhẹ nhõm: “Chuyến này phấn khởi lắm. Chiều lại tiếp tục ra khơi thôi!”.

Dọc tuyến đường Xuyên Á chạy qua xã Cửa Việt, hàng chục cơ sở hấp cá hoạt động hết công suất. Khói hấp bốc trắng xen lẫn hương cá biển bay ra tận đường. Từng mẻ cá nục gai sau khi mua về được làm sạch, đưa vào hấp chín trong 3–5 phút, rồi trải đều trên những vỉ tre để phơi dưới nắng. “Nắng to thì cá mới giòn và thơm. Ba ngày là khô. Ba cân cá tươi mới được một cân khô”, chị  Cúc, chủ một cơ sở hấp cá ở đây, vừa đảo những vỉ cá vừa chia sẻ. Nghề hấp cá tạo công ăn việc làm cho hàng trăm lao động, đặc biệt là phụ nữ, từ khâu làm cá, hấp, phơi đến đóng gói.

Không chỉ là câu chuyện mua bán, bến cá Cửa Việt còn phản ánh một phần sức khỏe của kinh tế biển Quảng Trị. Theo Sở Nông nghiệp – Môi trường tỉnh, 6 tháng đầu năm 2025, tổng sản lượng khai thác thủy sản toàn tỉnh ước đạt hơn 66.500 tấn, đạt 47,7% kế hoạch năm và bằng 101% so với cùng kỳ 2024. Trong đó, khai thác biển chiếm hơn 55.000 tấn; khai thác nội địa đạt gần 2.600 tấn; thủy sản nuôi trồng đạt gần 8.934 tấn. Mục tiêu cả năm 2025 là 139.270 tấn, riêng khai thác biển phấn đấu đạt 116.480 tấn.

Nguồn lợi hải sản tại vùng biển rộng gần 8.400km² của tỉnh Quảng Trị ước khoảng 60.000 tấn mỗi năm, với nhiều loài giá trị như cá nục gai, cá cơm, cá thu, mực… Chính quyền và ngành chức năng đã áp dụng quyết liệt các biện pháp chống khai thác bất hợp pháp: Gần như 100% tàu cá đã lắp thiết bị giám sát hành trình, đăng ký và đánh dấu tàu, có giấy phép khai thác, ghi chép và báo cáo nhật ký theo đúng quy định.

Những biện pháp này không chỉ bảo đảm tuân thủ pháp luật mà còn giúp ngư dân nâng cao ý thức bảo vệ nguồn lợi biển. “Mình sống nhờ biển thì cũng phải giữ biển, để con cháu sau này còn có cá mà làm ăn”, ông Hùng nói, giọng chắc nịch.

Nguồn: https://cand.com.vn/doi-song/mua-san-ca-nuc-gai-o-quang-tri-i777972/