Nâng sức cạnh tranh cho công nghiệp phụ trợ

Thái Nguyên đang khẳng định vị thế là trung tâm sản xuất điện tử quan trọng, trở thành cứ điểm chiến lược của Samsung và nhiều tập đoàn công nghệ toàn cầu. Sự phát triển mạnh mẽ của các dự án FDI đã thúc đẩy công nghiệp phụ trợ, tạo liên kết sản xuất linh kiện, phụ tùng, vật tư kỹ thuật và nâng cao năng lực cung ứng cho toàn ngành.

Tuy nhiên, sức bật của ngành không chỉ dựa vào vốn và công nghệ, mà còn phụ thuộc vào chất lượng môi trường kinh tế, được phản ánh qua Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), thước đo niềm tin của doanh nghiệp và yếu tố quyết định mở rộng đầu tư.

Sự phát triển mạnh mẽ của các dự án FDI trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên đã thúc đẩy công nghiệp phụ trợ, tạo liên kết sản xuất linh kiện, phụ tùng, vật tư kỹ thuật... Trong ảnh: Công ty TNHH Daesin (Khu công nghiệp Điềm Thụy) chuyên sản xuất linh phụ kiện điện thoại cho Tập đoàn Samsung. Ảnh: T.L

Nền tảng củng cố niềm tin và mở rộng sản xuất

Những năm gần đây, cộng đồng doanh nghiệp (DN) FDI tại Thái Nguyên liên tục ghi nhận những chuyển biến tích cực trong cải cách hành chính, thủ tục đầu tư và hỗ trợ sản xuất. Nhiều DN cho rằng sự cải thiện chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) là yếu tố quan trọng giúp Thái Nguyên duy trì sức hút đầu tư và khẳng định vai trò nổi bật trong bản đồ công nghiệp điện tử phía Bắc.

Tại Công ty TNHH Doosun Việt Nam, một trong những nhà cung ứng bao bì sản phẩm cho Samsung, Giám đốc điều hành Kim Lee Ho cho biết: DN đánh giá cao nỗ lực nâng cao môi trường đầu tư của tỉnh Thái Nguyên. Các thủ tục rút gọn đã giúp DN tiết kiệm đáng kể thời gian và chi phí, trong khi hạ tầng logistics, giao thông kết nối các khu công nghiệp liên tục được nâng cấp, tạo thuận lợi cho vận chuyển, lưu thông hàng hóa. Sự đồng hành của chính quyền, thể hiện qua tốc độ xử lý công việc và tinh thần hỗ trợ, đã giúp nhà đầu tư yên tâm mở rộng quy mô sản xuất.

Cùng quan điểm, ông Jang Hwa Su, Tổng Giám đốc Công ty TNHH You Sung Vina tại Khu công nghiệp Điềm Thụy với gần một nghìn lao động, nhận định: Tính minh bạch trong tiếp cận thông tin và các thủ tục đầu tư đã được cải thiện đáng kể.

Tuy vậy, thách thức mới là sự cạnh tranh lao động ngày càng cao khi nhiều DN cùng mở rộng nhà máy; một số hạ tầng nội khu như thoát nước, đường giao thông cần được đầu tư đồng bộ hơn để hạn chế nguy cơ gián đoạn sản xuất vào mùa mưa.

Những đánh giá đa chiều nêu trên cho thấy PCI không chỉ là con số tổng hợp mà còn phản ánh thực tế chất lượng điều hành và khả năng đáp ứng yêu cầu của DN.

Sản xuất sản phẩm cơ khí tại Công ty TNHH BIGL Việt Bam (Khu công nghiệp Sông Công II).

Dữ liệu thu hút FDI cũng phần nào minh chứng tác động tích cực từ cải thiện chỉ số PCI. Đến hết quý III/2025, Thái Nguyên đã cấp mới 16 dự án FDI với tổng vốn đăng ký 169,8 triệu USD và điều chỉnh tăng vốn cho 36 dự án, tổng vốn bổ sung hơn 192 triệu USD.

Giai đoạn 2021-2025, tỉnh thu hút tổng cộng hơn 2,73 tỷ USD vốn đăng ký mới và tăng thêm; lũy kế đến nay có 232 dự án FDI với tổng vốn trên 11,3 tỷ USD, thuộc nhóm cao nhất cả nước.

Bình quân mỗi năm, Thái Nguyên thu hút khoảng 550-600 triệu USD vốn ngoại, duy trì ổn định trong bối cảnh nhiều địa phương gặp khó do biến động chuỗi cung ứng toàn cầu.

Theo ý kiến chuyên gia, các nhóm chỉ số PCI liên quan đến tính minh bạch, năng động của chính quyền và chất lượng dịch vụ hỗ trợ DN có mối liên hệ trực tiếp với khả năng hấp thụ vốn FDI, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghiệp phụ trợ, nơi yêu cầu sự ổn định trong điều hành và hỗ trợ kỹ thuật.

Sản xuất vỏ bao bì điện thoại tại Công ty TNHH Doosun Việt Nam (Cụm công nghiệp Nguyên Gon).

Một minh chứng rõ nét là sự phát triển của các khu công nghiệp. Ông Nguyễn Trung Kiên, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Đầu tư phát triển Yên Bình - đơn vị phát triển hạ tầng nhiều khu công nghiệp tại tỉnh Thái Nguyên, nhận định: Việc rút ngắn quy trình cấp phép đầu tư, thiết lập cơ chế hỗ trợ DN theo mô hình “một cửa - một cửa liên thông” đã giúp nhà đầu tư yên tâm triển khai dự án, giảm chi phí và rủi ro. Không chỉ hạ tầng cứng được đầu tư đồng bộ, hạ tầng mềm liên quan đến quản lý, hỗ trợ pháp lý và tư vấn thủ tục cũng liên tục được hoàn thiện.

Tại Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh, Phó Trưởng ban Nguyễn Đình Việt cho biết: Ban duy trì cơ chế trao đổi trực tiếp với DN để ghi nhận và xử lý kịp thời khó khăn. Việc giải quyết nhanh các thủ tục, từ cấp phép xây dựng đến bố trí mặt bằng sản xuất, đã giúp DN rút ngắn đáng kể thời gian từ khi được cấp phép đến khi vận hành nhà máy.

Nhà máy sản xuất, lắp ráp các linh kiện điện tử của Công ty KHVATEC Thái Nguyên tại Khu công nghiệp Yên Bình.

Thúc đẩy công nghiệp phụ trợ bứt phá

Dù ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực, Chỉ số PCI 2024 của Thái Nguyên vẫn phản ánh một số tồn tại cần giải quyết để nâng cao sức cạnh tranh, đặc biệt với các DN trong lĩnh vực công nghiệp phụ trợ vốn đòi hỏi tính ổn định và khả năng dự đoán cao.

Trong đó, chỉ số tiếp cận đất đai giảm từ 7,27 xuống 6,44 điểm cho thấy quỹ đất sạch trong các khu công nghiệp chưa đáp ứng kịp nhu cầu mở rộng nhanh của DN.

Một số khu vực còn có giá thuê đất, thuê nhà xưởng cao hơn mặt bằng chung, ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định đầu tư của DN cần diện tích sản xuất lớn hoặc triển khai dây chuyền công nghệ hiện đại.

Sản xuất linh kiện điện tử tại Công ty TNHH Công nghệ Win Billion Việt Nam (Khu công nghiệp Sông Công II).

Bên cạnh đó, một số thủ tục kiểm tra chuyên ngành mặc dù đã được cải thiện, nhưng vẫn còn trùng lặp và kéo dài thời gian xuất nhập khẩu nguyên liệu. Điều này đặc biệt tác động đến ngành sản xuất linh kiện điện tử, nơi vòng đời sản phẩm ngắn và yêu cầu giao hàng đúng hạn là yếu tố sống còn.

Chi phí không chính thức vẫn là một điểm cần được cải thiện mạnh mẽ. Mặc dù xu hướng chung là giảm, nhưng sự tồn tại của các khoản chi không dự đoán được vẫn làm tăng chi phí vận hành, ảnh hưởng đến niềm tin dài hạn của DN.

Vấn đề lao động kỹ thuật cũng trở thành thách thức đáng kể. Trong khi lực lượng lao động phổ thông tương đối dồi dào, nhu cầu về nhân công kỹ thuật cao phục vụ các công đoạn như đúc khuôn, gia công chính xác, kiểm định chất lượng ngày càng lớn. Sự thiếu hụt này buộc DN phải tự đào tạo hoặc tuyển từ các tỉnh khác, làm tăng chi phí và kéo dài thời gian ổn định sản xuất.

Khu công nghiệp Điềm Thụy với tổng diện tích 350ha thu hút nhiều doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước đầu tư phát triển sản xuất.

Những tồn tại này đã được tỉnh Thái Nguyên đưa vào kế hoạch nâng cao PCI năm 2025, với các giải pháp trọng tâm: Đồng bộ hóa cải cách thủ tục hành chính, mở rộng quỹ đất công nghiệp, nâng cấp hạ tầng kỹ thuật tại các khu công nghiệp, đồng thời tăng cường đào tạo lao động chất lượng cao. Việc triển khai hiệu quả các giải pháp này được xem là yếu tố quyết định giúp Thái Nguyên duy trì sức hút đầu tư và tạo nền tảng để công nghiệp phụ trợ phát triển mạnh.

Ở góc độ dài hạn, chính quyền các cấp của tỉnh xác định PCI không chỉ là chỉ số đánh giá mà còn là công cụ định hướng cải thiện môi trường đầu tư. Với ngành công nghiệp phụ trợ, nơi yêu cầu tính ổn định cao, việc nâng cao minh bạch, tính năng động và chất lượng dịch vụ công đóng vai trò then chốt.

Nhờ PCI được cải thiện, các DN phụ trợ tại Thái Nguyên đang có cơ hội gia tăng mức độ tham gia vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn, mở rộng sang các công đoạn giá trị cao như thiết kế khuôn mẫu, nghiên cứu phát triển, kiểm định sản phẩm. Từ đó, tỷ lệ nội địa hóa ngành điện tử Việt Nam được nâng lên.

Nếu duy trì đà cải thiện PCI một cách thực chất, Thái Nguyên hoàn toàn có tiềm năng trở thành trung tâm công nghiệp phụ trợ mạnh của khu vực phía Bắc, không chỉ “đi theo” mà còn “đi cùng” và từng bước “dẫn dắt” trong các phân khúc giá trị cao của chuỗi công nghiệp điện tử.

Chỉ số PCI là tên viết tắt tiếng Anh của Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (Provincial Competitiveness Index) - Chỉ số đo lường và đánh giá chất lượng điều hành kinh tế, mức độ thuận lợi, thân thiện của môi trường kinh doanh và nỗ lực cải cách hành chính của chính quyền các tỉnh, thành phố tại Việt Nam, qua đó thúc đẩy sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân.

PCI được cấu thành từ 10 nhóm chỉ số: Gia nhập thị trường; Tiếp cận đất đai; Tính minh bạch; Chi phí thời gian; Chi phí không chính thức; Cạnh tranh bình đẳng; Tính năng động của chính quyền địa phương; Dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp; Đào tạo lao động; Thiết chế pháp lý - an ninh trật tự.

Chỉ số PCI tốt giúp giảm chi phí sản xuất cho doanh nghiệp phụ trợ; tăng tính dự đoán của môi trường đầu tư; hỗ trợ doanh nghiệp nhanh chóng nâng cấp công nghệ để tham gia chuỗi cung ứng; tạo lợi thế cạnh tranh của tỉnh trong thu hút FDI và phát triển công nghiệp phụ trợ.

Nguồn: https://baothainguyen.vn/kinh-te/202511/nang-suc-canh-tranh-cho-cong-nghiep-phu-tro-756336e/