Nghệ sĩ tuồng cổ Bửu Khánh qua đời, thọ 72 tuổi

(NLĐO) – Nghệ sĩ Bửu Khánh đã để lại cho sân khấu cải lương tuồng cổ nhiều vai diễn hay, sự cống hiến của ông đáng trân quý

Nghệ sĩ tuồng cổ Bửu Khánh

NSƯT Ngọc Khanh cho biết nghệ sĩ Bửu Khánh sau thời gian về Huế điều trị bệnh ung thư phổi đã trút hơi thở cuối cùng lúc 23 giờ 06 phút ngày 16-11 (nhằm 27-9 Âm lịch). Thọ 72 tuổi. Tang lễ tổ chức tại Huế.

"Nghệ sĩ Bửu Khánh, tên thật Võ Bửu Khánh - sinh năm 1954, là em ruột cố NSƯT Bửu Truyện. Sau thời gian điều trị bệnh, ông đã trút hơi thở cuối cùng. Sự ra đi của ông để lại niềm tiếc thương vô hạn đối với giới sân khấu tuồng cổ, các đồng nghiệp và những người yêu nghệ thuật truyền thống" – NSƯT Ngọc Khanh nói.

Một gia tộc nghệ thuật – gốc rễ nuôi dưỡng tài năng

Nghệ sĩ Bửu Khánh sinh ra trong gia đình có truyền thống hát bội – một dòng họ nghệ sĩ giữ lửa cho sân khấu cải lương tuồng cổ suốt nhiều thế hệ. Anh trai của ông là cố NSƯT Bửu Truyện (phu quân của nữ nghệ sĩ Thanh Thế, cha của cố nhạc sĩ NSƯT Thanh Dũng - PV), một danh tài từng ghi dấu ấn sâu đậm trong sân khấu tuồng cổ Nam bộ.

Các em của ông – nghệ sĩ Mỹ Phụng, Bửu Ấn – cũng nối nghiệp cha mẹ, trở thành những gương mặt quen thuộc của nghệ thuật truyền thống. Cha ông, nhạc sĩ đàn tranh Tám Chi, là người nổi tiếng về khả năng cảm âm, sáng tạo cho cải lương tuồng cổ.

Mẹ ông, nữ nghệ sĩ Tám Út, là đào hát bội có lối ca diễn mượt mà, đằm thắm. Chính từ nguồn cội ấy, Bửu Khánh lớn lên trong tiếng trống chầu, tiếng phách, những lớp diễn tráng lệ của sân khấu tuồng cổ.

Chương trình "Mai Vàng nhân ái" đã trao tặng quà cho nghệ sĩ Bửu Khánh năm 2021

Từ Đồng Ấu Minh Tơ đến những đoàn hát lớn

Hành trình rèn luyện bền bỉ của nghệ sĩ Bửu Khánh được biết đến khi năm ông 8 tuổi, được cha mẹ gửi theo học thầy Minh Tơ tại đoàn Đồng Ấu Minh Tơ – nơi đào tạo nhiều thế hệ tài năng tuồng cổ. 

Đây là môi trường nghệ thuật nghiêm cẩn, nơi ông được rèn từng bước bộ, từng cách vào lớp, cách lấy hơi, cách tạo hình và biểu đạt nội tâm qua hình thể – những kỹ năng mang "tính khoa học" của tuồng cổ.

Năm 15 tuổi, ông theo anh trai đi diễn tại các đoàn Nam Thanh – Thu Ba, Mười Vàng, đảm nhận các vai kép nhì – một thử thách quan trọng để trui rèn kỹ năng.

Sau đó, ông về đoàn Hoa Xuân rồi gắn bó dài lâu với đoàn Thanh Bình – Kim Mai, trước khi công tác tại Đoàn Cải lương tuồng cổ Huỳnh Long sau ngày đất nước thống nhất.

Đây cũng là thời kỳ ông thật sự phát huy bản lĩnh, được tiếp xúc với nhiều nghệ sĩ tên tuổi, hấp thụ nhiều phong cách để hình thành lối diễn đặc trưng của riêng mình.

Phong cách nghệ thuật kết hợp giữa hình thể – vũ đạo – nội tâm

Trong giới nghề, nghệ sĩ Bửu Khánh được đánh giá là người có căn bản tuồng cổ vững vàng. Ông tiếp thu được tinh hoa của cách hát, cách múa, cách nhấn – luyến – rung theo phong cách Nam bộ, đồng thời biết kết hợp với chiều sâu tâm lý để vai diễn không chỉ "đẹp về hình" mà còn "chạm được cảm xúc".

Diễn vai tướng: oai phong – tráng khí – đúng điệu tuồng cổ. Ông nổi tiếng nhất ở mảng vai tướng. Những đặc điểm làm nên phong cách của ông gồm: Bộ múa võ của các vai tướng rất chắc, đẹp, chuẩn: di chuyển theo đúng quy tắc "tam tinh", "tứ diện", từng nhịp bước mạnh mẽ nhưng không mất sự uyển chuyển; Cách thể hiện những điệu múa linh hoạt: khi cầm roi, cầm gươm, ông luôn giữ được đường roi "tròn và sáng", đường gươm dứt khoát, thể hiện kỹ thuật thuần thục; Cách ông vuốt lông trĩ – đặc trưng của các vai tướng tuồng: ông làm động tác này thanh thoát, uy nghi, thể hiện khí phách và bản lĩnh nhân vật.

Ông Tô Đình Tuân - Tổng Biên Tập Báo Người Lao Động - trao tặng quà của chương trình "Mai Vàng nhân ái" cho nghệ sĩ Bửu Khánh năm 2021

"Chỉ một cái vuốt nhẹ cũng tạo ra thần thái, cho thấy ông am hiểu "cái đẹp hình tượng" của tuồng cổ. Diễn vai trung thần – lão tướng: chất trầm sâu, nhiều nội tâm. 

Ông không chỉ mạnh về võ vai, ông còn thành công với các vai trung liệt, các vị lão tướng có tâm – có nghĩa: Giọng ca trầm sáng, mạch lạc, phù hợp với những lớp tỏ bày trung nghĩa. Ánh mắt và thần sắc của ông luôn được nhấn đúng chỗ, thể hiện sự trung trực, kiên định" – NSƯT Ngọc Khanh nói.

Thời còn trẻ, ông từng diễn kép nhì – những vai có sắc, có tình, có nội tâm. Đây cũng là giai đoạn giúp ông hoàn thiện kỹ năng ca diễn mềm mại, không chỉ thuần "võ vai".

Nghệ sĩ thầm lặng của Huỳnh Long – người giữ lại những chuẩn mực nghề

Nghệ sĩ Bửu Khánh luôn dìu dắt, nâng đỡ thế hệ nghệ sĩ trẻ trên sân khấu tuồng cổ

Trên sân khấu đoàn Cải lương tuồng cổ Huỳnh Long, nghệ sĩ Bửu Khánh là một trong những gương mặt được lớp trẻ nể trọng. Ông chỉ dẫn tận tâm cho diễn viên mới, đặc biệt là các kỹ thuật quan trọng như:cách tạo hình khi bước ra sân khấu; cách giữ nhịp hơi lâu trong các làn điệu cổ, cách xử lý đạo cụ; cách giữ khuôn mặt đúng "bộ ứng với vai" và cách biểu đạt cảm xúc mà không phá tính ước lệ.

Ông sống lặng lẽ, không ồn ào, nhưng những đóng góp của ông lại bền bỉ và rất thật. 

Cách đây 4 năm, chương trình "Mai Vàng nhân ái" do Báo Người Lao Động khởi xướng với sự đồng hành của Ngân hàng Nam Á đã đến tỉnh Bình Phước thăm nghệ sĩ Bửu Khánh.

Lần thăm ấy, ông xúc động bày tỏ rằng mình hạnh phúc khi nghề vẫn được nhớ đến, khi những nghệ sĩ lớn tuổi vẫn được xã hội quan tâm. Đó là một trong những khoảnh khắc ấm áp cuối cùng trước khi ông lâm bệnh nặng.

Ông thuộc thế hệ nghệ sĩ tuồng cổ Nam bộ hiếm hoi còn giữ trọn những nguyên tắc nghề: sự kỷ luật, tinh tế, lòng trung thành với hình thức biểu diễn truyền thống.

Trong bối cảnh tuồng cổ đang nỗ lực tìm khán giả mới, mất đi một nghệ sĩ am hiểu "tinh hoa động tác" – từ vũ đạo, võ thuật đến thủ pháp dàn dựng tuồng cổ là một tổn thất lớn.

Tiễn đưa nghệ sĩ Bửu Khánh, đồng nghiệp và khán giả nhớ mãi hình dáng ông trong chiếc mão lông trĩ, tiếng hát đậm chất cải lương tuồng cổ phương Nam, những bước bộ khoan thai mà mạnh mẽ, và sự tận tụy với nghề đến phút cuối đời.

Vĩnh biệt nghệ sĩ Bửu Khánh. Một cuộc đời khiêm nhường nhưng đầy cống hiến. Một tâm hồn nghệ sĩ gửi trọn trong ánh đèn sân khấu. Một tài danh lặng lẽ, nhưng không bao giờ bị lãng quên trong lòng những người yêu tuồng cổ.

Nguồn: https://nld.com.vn/nghe-si-tuong-co-buu-khanh-qua-doi-tho-72-tuoi-196251117102233132.htm