Người dân vùng cao Nghệ An chuyển đổi sinh kế sau thiên tai bão lũ

Những thiệt hại do thiên tai ở vùng cao Nghệ An đến nay vẫn chưa thể khắc phục xong, việc khôi phục sản xuất càng trở nên cấp thiết. Mô hình kinh tế được các địa phương định hướng hiện nay tùy thuộc vào địa bàn để lựa chọn hướng đầu tư phù hợp trên cơ sở thích ứng với biến đổi khí hậu, tăng liên kết giữa sản xuất, chế biến và dịch vụ, nâng giá trị sản phẩm.

Báo Nghệ An•16/12/2025

Chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi

Xã biên giới Tam Thái là một trong những địa phương nhiều lần bị ảnh hưởng bởi các cơn bão, lũ lụt trong năm 2025. Trước những diễn biến khó lường của thời tiết và định hướng phát triển kinh tế chung của tỉnh, chính quyền và người dân Tam Thái đang tìm các biện pháp an cư, tu sửa cơ sở hạ tầng, đồng thời tìm hướng phát triển kinh tế phù hợp với tình hình mới.

Cán bộ UBND xã Tam Thái hướng dẫn người dân ươm giống cây dược liệu mới trước khi đưa vào trồng đại trà. Ảnh: Hoài Thu

Ông Lô Dương Khánh - Chủ tịch UBND xã Tam Thái cho biết, hướng đi của Tam Thái là mở rộng các mô hình sản xuất hàng hoá hiệu quả, chú trọng vào các loài bản địa hiện có để tạo ra đặc sản địa phương. Hiện diện tích bo bo của xã đã đạt hơn 60 ha. Ngoài bo bo, xã cũng đang định hướng người dân trồng các loại cây ăn quả dài ngày, cây dược liệu và tăng cường bảo vệ rừng. Hiện nay, xã Tam Thái cũng đang triển khai thử nghiệm một số cây trồng mới theo hướng gắn chế biến sâu thông qua mô hình vườn ươm cây hương nhu trắng ở bản Phồng.

piêng vai — Người dân bản Piêng Vai, xã Mỹ Lý đầu tư chăn nuôi gà đen bản địa. Ảnh: Hoài Thu

Tại bản Piêng Vai xã Mỹ Lý, vụ đông năm trước, trên nhiều vùng rẫy xảy ra tình trạng thiếu nước, sạt lở. Vì vậy, Trưởng bản Piêng Vai Cự Bá Chống cho hay, những diện tích trồng trọt thiếu nước dân bản đã chuyển sang trồng các loại rau cải và bo bo. Ở khu vực thấp hơn thì bà con nuôi gà đen. Còn bò và lợn vừa bị dịch bệnh nhiều, lại gặp thiên tai, đường sá hư hỏng nên rất khó tiêu thụ, nhiều hộ không còn nuôi bò, lợn nữa.

Ông Lương Văn Bảy - Chủ tịch UBND xã Mỹ Lý khẳng định, trước những diễn biến khó lường của thiên tai, Mỹ Lý đang dần chuyển đổi cơ cấu lại kinh tế theo hướng phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương. Giảm dần tỷ trọng nông, lâm thủy sản và tăng dần tỷ trọng các ngành phi nông nghiệp. Xã tập trung sản phẩm có thế mạnh của xã như: Gà đen, lợn đen, bò vàng, dê núi; gừng, khoai sọ, bí xanh, các loại lâm đặc sản và dược liệu quý.

Cũng lựa chọn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi để phù hợp với tình hình sau nhiều đợt mất mát do thiên tai, ông Lô Văn Tao ở bản Xốp Mạt, xã Lượng Minh đã từ bỏ nghề nuôi cá lồng sau mấy chục năm gắn bó.

Ông Lô Văn Tao cho hay, sau lũ lụt các lồng cá của gia đình ông và của hầu hết các hộ cùng nghề nuôi đều bị hư hỏng gần như hoàn toàn, bao vốn liếng đều trôi theo dòng lũ. Vì vậy vợ chồng ông đã bỏ nghề nuôi cá, quay trở lại nương vườn để chăn nuôi lợn và gà, vịt.
Hiện nay, sau hơn 2 tháng nuôi giống lợn bản địa, đàn lợn 10 con của ông bà phát triển ổn định. Hai vợ chồng ông Lô Văn Tao tranh thủ trồng thêm ngô, cỏ voi và tận dụng cây lá quanh vùng để làm thức ăn cho gà, lợn.

Ông Tao (thứ 2 trái sang) từ bỏ nghề nuôi cá lồng để đầu tư chăn nuôi lợn, gà — Ông Lô Văn Tao (thứ 2 trái sang) từ bỏ nghề nuôi cá lồng để đầu tư chăn nuôi lợn, gà. Ảnh: Hoài Thu

Phát huy sinh kế dưới tán rừng

Những ngày gần cuối tháng 12 này, các hộ dân bản Na Kho xã Nga My háo hức thu hoạch thử nghiệm cây bách bộ sau hơn 2 năm trồng dưới tán rừng. “Thu hoạch thử nghiệm cho thấy cây cho củ rất sai, mỗi cây thu được khoảng 3-5kg, khiến ai cũng vui mừng vì đã có thêm nguồn thu nhập mới” - trưởng bản Na Kho Lữ Văn Uôn bày tỏ.

Sau khi thu hoạch thử, ban quản lý bản cùng với các hộ dân và đại diện UBND xã cũng như cán bộ dự án đã bàn bạc các bước tiếp theo để chế biến, quảng bá sản phẩm dược liệu được trồng tự nhiên của bản.

Trước đây, dân bản Na Kho khai thác củ bách bộ từ rừng tự nhiên, song ngày càng ít. Nay cây được trồng nên không còn phải trèo đèo, lội suối vào rừng sâu tìm củ nữa. Trồng dưới tán rừng, bách bộ trở thành cây trồng mới của bản”, ông Lữ Văn Uôn - Trưởng bản Na Kho, cho biết.

Ông Lô Khăm Kha - Chủ tịch UBND xã Nga My nói thêm, hướng trồng cây dược liệu, phát triển kinh tế dưới tán rừng cũng là định hướng quan trọng trong phát triển kinh tế của xã, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khó lường.

Người dân bản Na Kho, xã Nga My thu hoạch thử nghiệm cây bách bộ dưới tán rừng. Ảnh: Hoài Thu

Ở các xã Nga My, Yên Na, Yên Hoà, Con Cuông, Anh Sơn, Mường Xén, Na Ngoi, Nậm Cắn… hướng phát triển kinh tế dưới tán rừng, bao gồm trồng dược liệu, sản xuất sản phẩm OCOP, tạo điểm tham quan du lịch sinh thái đã và đang cho thấy hiệu quả tích cực, vừa mang lại thu nhập cho người dân, vừa thích ứng với biến đổi khí hậu và xu hướng mới của người tiêu dùng.