Đại tá, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Hải, Chủ nhiệm Bộ môn Văn hóa, Mỹ học, Đạo đức (Khoa Triết học Mác-Lênin) vẫn ngồi cặm cụi đọc từng dòng, thi thoảng dừng lại sửa chữa một vài chỗ hoặc ghi chú những vấn đề cần làm rõ thêm trong bản thảo luận án tiến sĩ của một nghiên cứu sinh. Không ít buổi, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Hải trở về nhà khi vợ con anh đã say giấc...

Con đường đến với triết học văn hóa

Hơn 30 năm trước, Nguyễn Thanh Hải rời quê hương xã Phù Vân, huyện Kim Bảng, tỉnh Nam Hà (nay là phường Phù Vân, tỉnh Ninh Bình) lên đường nhập ngũ vào Cục Vũ khí (nay là Cục Quân khí, Tổng cục Hậu cần-Kỹ thuật). Công việc khi ấy gắn với kho tàng, kiểm kê, bảo quản vũ khí, khí tài... rất thầm lặng nhưng cũng vô cùng vất vả. Nhớ lại quãng thời gian đó, anh tâm sự: “Những năm tháng mới nhập ngũ cho tôi rất nhiều trải nghiệm, cho tôi nhiều tư liệu thực tiễn quý báu để sau này khi nghiên cứu, giảng dạy Triết học, tôi sử dụng để soi chiếu, suy ngẫm và càng thấy thấm hơn Triết học Mác-Lênin”.

Đại tá, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Hải. 

Sau khi tốt nghiệp đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội, năm 2003, Nguyễn Thanh Hải được giữ lại làm cán bộ quản lý học viên tại Học viện Chính trị. Vẫn là hoạt động thực tiễn, nhưng lần này là thực tiễn quản lý học viên, thực tiễn giáo dục-đào tạo ở một nơi luôn là cánh chim đầu đàn trong nghiên cứu, giảng dạy khoa học xã hội và nhân văn của Quân đội và đất nước. Chính “mảnh ghép thực tiễn” ấy đã cho anh thêm một góc nhìn mới về cuộc sống, về lĩnh vực quân sự và càng mở rộng hơn tư duy triết học của mình, đồng thời thôi thúc anh nung nấu thêm quyết tâm một ngày nào đó đứng trên bục giảng truyền thụ minh triết của nhân loại và Triết học Mác-Lênin đến học viên. Nhận thấy khả năng nghiên cứu, giảng dạy của Nguyễn Thanh Hải, Đảng ủy, Ban giám đốc Học viện Chính trị lần lượt cử anh đi đào tạo giảng viên, điều động lên làm giảng viên Khoa Triết học Mác-Lênin, rồi tiếp tục đào tạo tiến sĩ Triết học.

Càng học tập, giảng dạy, nghiên cứu, anh càng tìm thấy sự hòa hợp với triết học văn hóa-một chuyên ngành hẹp nhưng rất sâu, giúp anh tìm đến “cái bản thể” và những quy luật chung nhất nhằm lý giải sự vận động, biến đổi của những giá trị tinh thần, những biểu hiện phong phú, sinh động của phong tục, lối sống, cách ứng xử... của con người nói chung, quân nhân và lĩnh vực quân sự nói riêng. “Triết học văn hóa đòi hỏi ta phải có cái nhìn thực sự sâu sắc, phải biết bỏ qua mọi biểu hiện vụn vặt, bề mặt của đời sống để tìm đến lớp “trầm tích” đã được phong hóa dưới chiều sâu mỗi nền văn hóa. Và đó cũng chính là trí tuệ của cha ông ta, vô cùng thâm thúy, vô cùng sâu sắc nhưng cũng hết sức tinh tế, ý nhị. Trách nhiệm của chúng ta là phải đào sâu vào kho tàng minh triết ấy và học hỏi, phát huy”, ánh mắt Tiến sĩ Nguyễn Thanh Hải bừng lên tinh thần đam mê khoa học trong từng câu nói say sưa.

Đại tá, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Hải sinh hoạt học thuật cùng các giảng viên trong Bộ môn Văn hóa, Mỹ học, Đạo đức (Khoa Triết học Mác-Lênin, Học viện Chính trị).

Với niềm đam mê đó, Nguyễn Thanh Hải đã tự mình tìm hiểu sâu, đóng góp vào sự phát triển lý luận triết học văn hóa với rất nhiều sản phẩm khoa học như đề tài luận án, hàng chục bài viết công bố trên các tạp chí khoa học uy tín, 2 đề tài khoa học cấp ngành, 6 đề tài cấp học viện và nhiều giáo trình, tài liệu. Đồng thời, với cương vị là Chủ nhiệm bộ môn, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Hải luôn hết lòng dìu dắt, bồi dưỡng cả về nội dung và phương pháp cho đội ngũ giảng viên trong Bộ môn không ngừng nâng cao chất lượng giảng dạy, nghiên cứu khoa học. Mang tinh thần “đoàn kết, hiệp đồng, lập công tập thể” vào trong thực hiện nhiệm vụ, anh cùng đội ngũ giảng viên Khoa Triết học Mác-Lênin và Bộ môn Văn hóa, Mỹ học, Đạo đức đang khai thác ngày càng hiệu quả tiềm năng văn hóa dân tộc, tinh hoa văn hóa nhân loại, vận dụng vào xây dựng thế giới quan, phương pháp luận cách mạng, khoa học, giáo dục, rèn luyện nhân cách văn hóa cho các chính ủy, nhà giáo, nhà khoa học tương lai.

Suy tư, sáng tạo để truyền lửa đam mê 

Trực tiếp dự một giờ giảng của Tiến sĩ Nguyễn Thanh Hải tại lớp học viên đào tạo chính ủy trung, lữ đoàn, tôi mới cảm nhận hết được những gì cán bộ, giảng viên Khoa Triết học Mác-Lênin nói về anh. Trái ngược với hình ảnh trầm tư bên trang bản thảo luận án, anh như biến thành một phiên bản khác, hết sức “thanh niên tính”, “cháy hết mình” với học viên. Từng luận điểm đã được anh “chế biến” kỹ lưỡng, cắt nghĩa mạch lạc, sáng rõ với nhiều ví dụ rất dí dỏm nhưng cũng không kém phần thâm thúy.

- Học thầy Hải mệt, nhưng vui lắm!-Thiếu tá Nguyễn Văn An, học viên Lớp 61B, Hệ 1 nói với tôi lúc nghỉ giải lao.

- Vì sao vậy, đồng chí?-Tôi hỏi.

- Vì thầy nêu lên nhiều vấn đề buộc chúng tôi phải suy nghĩ, tranh luận. Có vấn đề trước đây anh em học viên vẫn coi là “nhạy cảm”, luôn né tránh thì thầy Hải lại càng nhắm tới. Chẳng hạn với câu hỏi: “Có hay không biểu hiện phai nhạt bản sắc văn hóa quân sự trong quân nhân?”, chúng tôi đã sôi nổi tranh luận đến hàng chục phút mới đi đến thống nhất được...

Tăng mức độ tương tác với học viên, đưa người học vào những tình huống nhận thức để buộc họ phải tự tư duy giải quyết, đó chính là cách Tiến sĩ Nguyễn Thanh Hải vận dụng mô hình lớp học đảo ngược, phương pháp dạy học đảo chiều nhằm thực hiện chủ trương đột phá, nâng cao chất lượng dạy-học của Đảng ủy, Ban giám đốc Học viện Chính trị.

- Nhưng không phải lúc nào, bài nào tôi cũng giảng như thế nhé!-Tiến sĩ Nguyễn Thanh Hải chợt cắt ngang dòng suy nghĩ của tôi. 

- Có thể là vào những hôm “trái gió trở trời”, chắc anh sẽ bớt đi phần nào độ “máu lửa”?-Tôi đùa anh.

- Ồ không, đã giảng thì đều phải “máu lửa” cả thôi. Nhưng với mỗi đối tượng học viên, tôi lại phải có cách giảng khác nhau, cũng như nội dung phải điều chỉnh không ít. Để làm được điều đó, mình cũng phải suy tư nhiều lắm!

Với Tiến sĩ Nguyễn Thanh Hải, không có bất kỳ một bài giảng nào được dùng cho mọi đối tượng, cũng như không có một phương pháp giảng dạy nào là “vạn năng”. Kể cả với cùng một đối tượng thì mỗi buổi giảng cũng đều là kết quả của quá trình lao động sư phạm, sự suy tư, nghiền ngẫm để đổi mới. Từ hàng chục năm nay, dù có thể trong ngày bận rất nhiều việc nhưng Tiến sĩ Nguyễn Thanh Hải chưa ngày nào bỏ “chế độ” xem thời sự buổi tối và bản tin sáng của Đài Truyền hình Việt Nam. Đó chính là nguồn thông tin chính thống để anh bổ sung, cập nhật cho bài giảng hằng ngày. Bởi thế, bài giảng của anh luôn đầy ắp thông tin, số liệu, tên người, sự kiện... hết sức sinh động.

- Nhưng làm thế nào để anh “rút bớt khoảng cách” giữa lý luận trừu tượng của triết học văn hóa với thực tiễn “khô khan”, nghiêm mật của hoạt động quân sự?-Tôi tò mò hỏi.

- Muốn vậy, tôi lại vào vai người học để học thêm từ thực tiễn!-Anh trả lời.

Để bài giảng sát hơn với cuộc sống và hoạt động quân sự, anh đã chủ động báo cáo đề đạt nguyện vọng và được cử đi thực tế ở đơn vị cơ sở, giữ chức Phó chủ nhiệm Chính trị Lữ đoàn Thông tin 604, Quân khu 2. Tham gia lãnh đạo, chỉ đạo tiến hành hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị ở đơn vị, anh càng nghiệm ra nhiều điều về văn hóa quân nhân, văn hóa quân sự... Không ngừng trăn trở về yêu cầu nâng cao tính thực tiễn trong giảng dạy, mỗi khi cảm thấy đơn vị kiến thức còn “xa” với người học, anh không ngại xuống tận nơi, trực tiếp gặp gỡ học viên để tìm hiểu thêm về tính chất nhiệm vụ, đặc điểm hoạt động của họ trước khi về nhập học. Bởi thế, khi nghe Tiến sĩ Nguyễn Thanh Hải giảng, ai cũng như thấy thấp thoáng có bóng dáng mình trong đó.

Bằng sự nỗ lực, cố gắng trong thực hiện nhiệm vụ, bề dày thành tích của Tiến sĩ Nguyễn Thanh Hải ngày một tăng thêm qua năm tháng. Năm 2024, anh đạt danh hiệu Giảng viên dạy giỏi cấp Bộ Quốc phòng, 5 năm đạt danh hiệu Giảng viên dạy giỏi cấp cơ sở. Hai năm liên tiếp (2024, 2025), anh đều được tặng danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở, được đề nghị tặng bằng khen của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Trong đợt thi đua cao điểm “Phất cao cờ hồng Tháng Tám” chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, anh đạt thành tích xuất sắc, được tặng giấy khen. Với Tiến sĩ Nguyễn Thanh Hải, sự ghi nhận của cấp ủy, chỉ huy các cấp, sự tín nhiệm của đồng nghiệp chính là nguồn động viên, cổ vũ để anh không ngừng đổi mới, sáng tạo, tiếp tục “truyền lửa” triết học văn hóa đến đội ngũ học viên.

Nguồn: https://www.qdnd.vn/phong-su-dieu-tra/cuoc-thi-nhung-tam-guong-binh-di-ma-cao-quy-lan-thu-17/nguoi-thay-truyen-lua-triet-hoc-van-hoa-1016060