Chủ bút Tiếng Dân, một nhà báo can trường
Cụ Huỳnh sinh ngày 1 tháng 10 năm 1876 tại Quảng Nam. Cụ đỗ Giải Nguyên (Thủ khoa) khi 21 tuổi và đỗ Tam giáp Tiến sĩ Hội Nguyên, năm Giáp Thìn (1904) tại trường thi Thừa Thiên, nhưng không chịu ra làm quan mà tham gia phong trào yêu nước, bị thực dân Pháp đày đi Côn Lôn (Côn Đảo) 13 năm. Mãn tù, cụ được Khâm Sứ Trung Kỳ Pasquier chiêu dụ ra làm quan, nhưng từ chối dứt khoát.
Cụ Huỳnh là chủ bút báo Tiếng Dân từ 1927 đến 1943.
Ngày 10/8/1927 báo Tiếng Dân ra số đầu, cụ Huỳnh bắt đầu làm Chủ nhiệm kiêm Chủ bút báo Tiếng Dân, đặt trụ sở tại Huế. Báo Tiếng Dân chủ trương chống chính quyền bảo hộ. Hầu hết các bài xã luận đăng trên Tiếng Dân đều do cụ Huỳnh Thúc Kháng viết với mục đích kích thích lòng yêu nước của độc giả. Báo Tiếng Dân ra đời trong hoàn cảnh cực kỳ khó khăn giữa lúc nhân dân miền Trung đang chờ đợi sự xuất hiện một tờ báo đứng đắn bằng Việt ngữ. Tờ báo có khổ 58 x 42cm, phát hành mỗi tuần hai kỳ.
Tuy ra trễ hơn nếu so với báo chí ở hai miền Nam, Bắc nhưng báo Tiếng Dân đã đóng một vai trò chính trị quan trọng. Cụ Huỳnh Thúc Kháng đã giải thích từ “Tiếng Dân” trên tờ La Tribune Indochinoise số ra ngày 24/12/1926 như sau: “Đó là sự vui mừng, sự buồn tủi và sự chờ đợi ấp ủ trong lòng hàng triệu đồng bào. Dân là đầu mối của nước. Tiếng Dân đi sát với những vấn đề trong nước. Nếu chánh phủ biết rõ những nguyện vọng sâu xa của dân thì cần gì đối xử bất công với Tiếng Dân như đã từng đối xử với vài tờ báo đã ra mắt gần đây và đã bị đóng cửa. Tờ báo này thật xứng đáng để mang tên là Tiếng Dân, vì trong thực tế, phải nhờ đến báo chí thì Tiếng Dân mới bộc lộ ra được”.
Rất nhiều lần Sở Kiểm duyệt của thực dân Pháp buộc Tòa soạn phải sửa chữa theo ý muốn của chúng, nhưng cụ Huỳnh nhất định không chịu và bảo: “Hoặc là cho đăng nguyên văn, hoặc là bỏ, một chữ cũng không sửa”.
Có lần Báo Tiếng Dân đăng tin viên Phó Công sứ Đà Lạt, người Pháp chửi thậm tệ một viên phán sự gia người Việt, với lời lẽ phê phán gay gắt. Tòa Khâm sứ Huế liền yêu cầu viên Công sứ Đà Lạt báo cáo ngay nội dung sự việc. Viên công sứ Đà Lạt viết thư cho cụ Huỳnh yêu cầu cụ cho biết tên tác giả viết tin ấy. Cụ Huỳnh trả lời: “Nếu báo Tiếng Dân đăng sai, ông cứ truy tố tôi, còn tên người viết thì tôi không thể cho ông biết được”. Sau sự việc này, Tòa Khâm sứ Huế ra thông tư cấm các quan chức người Pháp không được có những lời khiếm nhã đối với viên chức người Việt Nam.
Trong đời làm báo của mình, cụ Huỳnh đã xác định: “Nếu không có quyền nói tất cả những điều mình muốn nói, thì ít ra cũng giữ cái quyền không nói những điều người ta ép buộc nói”.
Các nhà báo Tuyên Quang thăm mộ cụ Huỳnh
Tờ báo Tiếng Dân là tờ báo chính trị, nhưng cụ Huỳnh không quên đăng các bài thơ, văn tuyển chọn, thường là của Phan Bội Châu, Phan Tây Hồ, Bích Khê và nhiều cây bút tên tuổi khác. Chế độ kiểm duyệt thời đó bắt buộc mọi bài vở phải dịch sang tiếng Pháp thành 3 bản, gửi tòa Khâm sứ trước khi in. Toàn quyền Pháp lúc bấy giờ không thể chấp nhận thái độ “khó bảo” đó của cụ Huỳnh, ngày 21/4/1943, đã ra quyết định đình bản Báo Tiếng Dân.
Với người làm báo và cầm bút trong chế độ thuộc địa không có tự do báo chí, thì vùng vẫy được như cụ Huỳnh và Báo Tiếng Dân của cụ quả là dũng cảm vì lòng yêu nước thương nòi. Với 1766 số, Báo Tiếng Dân đã góp phần nuôi đốm lửa nhiệt huyết ái quốc trong lòng dân chúng Việt Nam.
Quyền chủ tịch nước trọn đời vì Dân
Cách mạng Tháng Tám 1945 thành công, cụ Huỳnh đã ở độ tuổi 70. Nhận lời mời của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cụ Huỳnh tham gia Chính phủ Liên hiệp, giữ chức Bộ trưởng Bộ Nội vụ. Trong thời gian Chủ tịch Hồ Chí Minh sang thăm Pháp, cụ được Hồ Chủ tịch giao nhiệm vụ Quyền Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa với lời dặn “Dĩ bất biến ứng vạn biến”. Không phụ lòng tin của Hồ Chủ tịch, Cụ Huỳnh Thúc Kháng đã làm tròn sứ mệnh do Bác Hồ gửi gắm.
Phần mộ cụ Huỳnh Thúc Kháng trên núi Thiên Ấn, Quảng Ngãi.
Cuối năm 1946, cụ là đặc phái viên của Chính phủ vào làm việc tại Ủy ban kháng chiến hành chính Nam Trung bộ đóng tại Nghĩa Hành tỉnh Quảng Ngãi. Ngày 21 tháng 4 năm 1947, cụ Huỳnh Thúc Kháng qua đời do lâm bệnh nặng, hưởng thọ 71 tuổi.
Trong thư báo tin lễ quốc tang cụ Huỳnh Thúc Kháng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Cụ Huỳnh là một người học hành rất rộng, chí khí rất bền, đạo đức rất cao…Cụ Huỳnh là người mà giàu sang không làm xiêu lòng, nghèo khổ không nản chí, oai vũ không sờn gan. Cả đời cụ Huỳnh không màng danh vị, không cầu lợi lộc, không thèm làm giàu, không thèm làm quan. Cả đời cụ Huỳnh chỉ phấn đấu cho dân được tự do, nước được độc lập”.
Sau này, năm 1949, Bác Hồ đã lấy tên cụ đặt tên cho lớp đào tạo cán bộ báo chí đầu tiên và duy nhất trong kháng chiến tại Thái Nguyên để đào tạo, gây dựng đội ngũ cán bộ báo chí cách mạng Việt Nam. Diễn văn ngày khai giảng 4/4/1949 đăng trên Báo Cứu Quốc số đặc biệt ra ngày 12/9/1949 tại Việt Bắc có đoạn “Mang tên cụ Huỳnh Thúc Kháng là để nhớ ơn và noi gương cụ lão thành ái quốc và đồng thời cũng là một nhà viết báo lâu năm, có danh tiếng, nêu một tấm gương cho các học viên một đức tính học hỏi cần mẫn, một óc tổ chức tiến bộ, một chí khảng khái, bất khuất, là những đức tính căn bản cho một ký giả”.
Các đồng nghiệp Quảng Ngãi cho chúng tôi biết, phần mộ Cụ Huỳnh là điểm đến hàng năm của những người làm báo mỗi dịp 21.6 hay kỷ niệm ngày Cụ mất. Còn chúng tôi tự thấy mình may mắn khi tháng trước được đến thăm Lớp dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng tại Đại Từ, Thái Nguyên; nay lại được đến viếng Cụ tại xứ sở núi Ấn, sông Trà.
Kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam, những người làm báo hôm nay lại nhớ về nhà báo can trường Huỳnh Thúc Kháng – người luôn nêu cao ý chí khảng khái bất khuất trước khó khăn gian khổ, làm báo vì lợi ích nhân dân, không chạy theo danh tiếng hay tiền bạc. Là một chí sĩ lão thành, Cụ nêu một tấm gương sáng về lòng yêu nước, suốt đời hy sinh phấn đấu vì dân, vì nước.
Nguồn: https://baotuyenquang.com.vn/nha-bao-huynh-thuc-khang-212810.html
Bình luận (0)