Pháp sắp chứng kiến đợt chuyển giao tài sản lớn nhất lịch sử

Theo tờ Le Monde, trong vòng 15 năm tới, nước Pháp sẽ chứng kiến một đợt chuyển giao tài sản chưa từng có tiền lệ: hơn 9.000 tỷ euro tài sản tích lũy của thế hệ “baby-boomers” (những người sinh từ năm 1946 đến 1964) sẽ được chuyển sang tay con cháu họ. Hiện tượng được giới kinh tế gọi là “đại chuyển giao” này được xem là một “cơn địa chấn” về kinh tế-xã hội, vừa chứa đựng nguy cơ làm sâu sắc thêm bất bình đẳng, vừa có thể trở thành cơ hội hiếm có để tái phân phối của cải.

Theo báo cáo công bố mới đây của Quỹ Jean-Jaurès, cuộc “đại chuyển giao” này là hệ quả trực tiếp của tình trạng già hóa dân số cùng khối tài sản khổng lồ được tích lũy trong nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, nếu không được định hướng lại bằng các chính sách phù hợp, quá trình này có thể khiến bất bình đẳng về tài sản ở Pháp đạt đến mức cao nhất trong lịch sử hiện đại.

Báo cáo chỉ ra rằng 43% trong số 500 người giàu nhất nước Pháp là người nhận thừa kế, theo xếp hạng hằng năm của tạp chí Challenges. Trong nhóm 100 người đứng đầu – với mức tài sản tối thiểu đã vượt 1,3 tỷ euro (1,52 tỷ USD) – tỷ lệ này lên tới 60%. “Con đường tiến lên đỉnh kim tự tháp luôn dễ dàng hơn đối với những ai bắt đầu hành trình từ giữa sườn dốc”, báo cáo nhận xét, cho thấy sức mạnh của cơ chế “tái sản xuất” xã hội trong giới siêu giàu. Trong số những người không thừa kế tài sản mà vẫn lọt vào danh sách, hơn một nửa sinh ra trong gia đình có cha làm quản lý, doanh nhân hoặc nghề tự do, trong khi chỉ 10% có xuất thân từ công nhân hoặc nhân viên.

Theo nhà kinh tế Guillaume Allègre thuộc Cơ quan Nghiên cứu kinh tế Pháp (OFCE), tài sản ở Pháp “vừa tăng giá trị, vừa già đi”. Dữ liệu của Viện Thống kê quốc gia (Insee) cho thấy 57% hộ gia đình Pháp sở hữu nhà riêng, nhưng tỷ lệ này lên đến 65% trong nhóm người trên 65 tuổi. Tình trạng đó dẫn đến một sự phân hóa rõ rệt: khoảng 1/3 dân số sẽ gần như không nhận được di sản do cha mẹ không có tài sản, trong khi phần còn lại có thể thừa kế ít nhất một căn nhà, thậm chí hai - gồm nhà chính và nhà nghỉ. Theo ông Allègre, cuộc “đại chuyển giao” sẽ tạo ra “một vết nứt xã hội sâu sắc giữa những người thừa kế và những người không thừa kế”, làm suy yếu hơn nữa niềm tin vào công bằng thế hệ.

Sự mất cân đối giữa thu nhập và tài sản cũng là nguyên nhân gốc rễ. Theo OFCE, 10% người Pháp giàu nhất nắm giữ 25% tổng thu nhập của quốc gia nhưng sở hữu tới 55% tổng tài sản. Tỷ trọng tài sản của 1% hộ giàu nhất đã tăng từ 16% năm 1984 lên 24% năm 2024. Quỹ Jean-Jaurès nhấn mạnh rằng ngày nay, việc thu hẹp khoảng cách tài sản bằng thu nhập từ lao động gần như không thể, bởi “các khối tài sản tích lũy trong quá khứ luôn tăng nhanh hơn của cải tạo ra trong hiện tại”. Giám đốc điều hành hãng bảo hiểm Maif, Pascal Demurger, cảnh báo: “Nước Pháp đang trượt vào ‘chủ nghĩa thừa kế’. Nửa thế kỷ trước, 2/3 tài sản đến từ lao động và 1/3 từ thừa kế; nay tỷ lệ đó đã đảo ngược.”

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng cuộc “đại chuyển giao” cũng có thể là một cơ hội lịch sử để cải tổ chính sách thuế thừa kế, nhằm hạn chế tái tạo bất bình đẳng. Trong báo cáo “Đối mặt với đại chuyển giao: Thuế đối với các di sản lớn”, Quỹ Jean-Jaurès kêu gọi tập trung đánh thuế vào nhóm 1% giàu nhất, thay vì tăng gánh nặng cho tầng lớp trung lưu. Một trong những bất cập lớn được nêu ra là việc miễn thuế đối với phần tăng giá trị bất động sản tích lũy qua nhiều thế hệ. Khi cha mẹ qua đời, phần chênh lệch giữa giá mua ban đầu và giá trị tại thời điểm thừa kế không bị đánh thuế, trừ khi người thừa kế bán tài sản.

Theo Quỹ Jean-Jaurès, nếu cải cách chính sách thuế này được áp dụng, ngân sách Nhà nước có thể thu về 159 tỷ euro trong giai đoạn 2025–2040, trong đó gần 7 tỷ euro ngay trong năm đầu tiên. Nhà kinh tế Guillaume Allègre đồng tình: “Giảm bất bình đẳng cần bắt đầu bằng việc xì hơi ‘bong bóng di sản’ thông qua đánh thuế vào phần giá trị bất động sản tiềm ẩn”.

Nguồn: https://vtv.vn/phap-sap-chung-kien-dot-chuyen-giao-tai-san-lon-nhat-lich-su-100251007080400845.htm