Phát triển bền vững thông qua khu công nghiệp sinh thái

Ông Trần Văn Tỵ, Phó Trưởng Ban quản lý Khu Công nghệ cao và các khu công nghiệp Đà Nẵng phát biểu tại hội thảo. Ảnh: MAI QUẾ

Ngày 15/8, tại Đà Nẵng diễn ra hội thảo “Hướng dẫn thực hiện Thông tư số 05/2025/TT-BKHĐT: Lộ trình chứng nhận khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam”. Hội thảo thuộc dự án “Nhân rộng phương pháp tiếp cận khu công nghiệp sinh thái để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam” (GEIPP Việt Nam), do Chính phủ Thụy Sĩ tài trợ thông qua Tổng cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ (SECO), Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên Hợp Quốc (UNIDO) triển khai và Bộ Tài chính làm cơ quan chủ trì tổ chức.

Hội thảo được tổ chức đã tạo diễn đàn đối thoại giữa các bên để cùng tháo gỡ vướng mắc và thúc đẩy hành động cho giai đoạn chuyển đổi tiếp theo của các khu công nghiệp tại Việt Nam.

Yêu cầu cấp thiết

Bà Vương Thị Minh Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính) cho biết, giai đoạn 2014 - 2015, UNIDO tiên phong nghiên cứu, vận động chính sách và thử nghiệm mô hình tại các khu công nghiệp: Khánh Phú, Gián Khẩu (Ninh Bình), Hòa Khánh (Đà Nẵng), Trà Nóc (Cần Thơ).

Mô hình khu công nghiệp sinh thái chứng minh hiệu quả rõ rệt với những con số ấn tượng về tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải ra môi trường như: tiết kiệm hơn 24.000 MWh điện/năm, tiết kiệm gần 280.000m³ nước/năm, giảm 139.000 tấn CO2 mỗi năm.

Để chuyển đổi và phát triển các khu công nghiệp sinh thái, việc hoàn thiện khung chính sách rất quan trọng. Ngày 24/1/2025, Bộ kế hoạch và Đầu tư (nay là Bộ Tài chính) ban hành Thông tư 05 có hiệu lực từ ngày 15/3/2025, là bước tiến quan trọng trong thể chế hóa quy định về khu công nghiệp sinh thái, tiếp nối Nghị định 35/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định về quản lý khu công nghiệp và khu kinh tế, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển công nghiệp bền vững, giảm thiểu tác động môi trường và tối ưu sử dụng tài nguyên.

Ông Trần Xuân Tùng, Trưởng phòng Quản lý khu kinh tế - Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính) chia sẻ các thông tin tại hội thảo. Ảnh: MAI QUẾ

Theo ông Trần Xuân Tùng, Trưởng phòng Quản lý khu kinh tế - Cục Đầu tư nước ngoài, tính đến tháng 5/2025, cả nước có 475 khu công nghiệp được thành lập với tổng diện tích 144.600ha.

Bao gồm: 8 khu công nghiệp trong khu kinh tế cửa khẩu, 49 khu công nghiệp trong khu kinh tế ven biển và 418 khu công nghiệp ngoài khu kinh tế. Trong đó, 324 khu công nghiệp đang hoạt động (95.700ha), tỷ lệ lấp đầy bình quân đạt 78,8%. Vùng Đông Nam Bộ có số khu công nghiệp nhiều nhất, tiếp đến là Đồng bằng sông Hồng.

Tuy nhiên, cả nước chỉ có khoảng 10 khu công nghiệp đang hoàn tất chuyển đổi sang khu công nghiệp sinh thái và 2 khu công nghiệp đã được chấp thuận chủ trương đầu tư phát triển theo mô hình khu công nghiệp sinh thái mới từ khi thành lập.

Đây là con số khiêm tốn, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đã ký kết 17 Hiệp định thương mại tự do (FTA), ban hành Chiến lược tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn, cam kết trung hòa carbon 2050 và yêu cầu của cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu.

Nỗ lực chuyển đổi khu công nghiệp sinh thái

Khuyến nghị về giải pháp cho Đà Nẵng và các địa phương, ông Trần Xuân Tùng nêu các định hướng: hoàn thiện văn bản hướng dẫn, tăng cường phối hợp liên bộ xử lý vướng mắc; hỗ trợ kỹ thuật và xây dựng hạ tầng xanh; đào tạo, truyền thông nâng cao nhận thức; huy động nguồn lực từ quốc tế, khu vực tư nhân.

Bà Nguyễn Trâm Anh, Quản lý dự án “Nhân rộng phương pháp tiếp cận khu công nghiệp sinh thái để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam” chia sẻ tại hội thảo. Ảnh: MAI QUẾ

Ông Tùng cũng cho rằng, địa phương nên lồng ghép định hướng phát triển khu công nghiệp sinh thái vào quy hoạch; định hướng nhà đầu tư hạ tầng chuyển đổi hoặc xây dựng mới; đầu tư nâng cấp hạ tầng kỹ thuật - xã hội; thu hút đầu tư chọn lọc, ưu tiên công nghệ cao và nghiên cứu phát triển (R&D); bảo đảm đáp ứng tiêu chuẩn ESG (phát triển bền vững) để tham gia sâu chuỗi giá trị toàn cầu.

Ông Trần Văn Tỵ, Phó Trưởng Ban quản lý Khu Công nghệ cao và các khu công nghiệp Đà Nẵng chia sẻ, năm 2015, khu công nghiệp Hòa Khánh là 1 trong 3 khu công nghiệp đầu tiên trên cả nước phối hợp với Bộ Tài chính và UNIDO triển khai dự án Thí điểm chuyển đổi theo mô hình khu công nghiệp sinh thái.

Giai đoạn 2016 - 2019, dự án đã hỗ trợ đánh giá hiệu quả tài nguyên và sản xuất sạch hơn cho 29 doanh nghiệp; hướng dẫn thực hiện 228 giải pháp sản xuất sạch hơn, ước tính giúp các doanh nghiệp tiết kiệm hơn 14 tỷ đồng/năm, giảm gần 50.000m3 nước thải và hơn 5.000 tấn CO2/năm.

Trong giai đoạn 2020 - 2023, dự án tiếp tục hỗ trợ tư vấn hiệu quả tài nguyên tại 22 doanh nghiệp, triển khai 82 giải pháp sản xuất sạch hơn, ước tính giúp doanh nghiệp tiết kiệm 7,7 tỷ đồng/năm.

Các con số trên cho thấy phát triển theo mô hình khu công nghiệp sinh thái không chỉ là vấn đề môi trường mà liên quan trực tiếp đến sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp trong thời kỳ mới.

Từ những thành quả bước đầu, thành phố Đà Nẵng ban hành Đề án “Xây dựng Đà Nẵng - thành phố môi trường” giai đoạn 2021 - 2030; trong đó giao nhiệm vụ đến năm 2030, phải phát triển hoặc chuyển đổi thành công tối thiểu 2 khu công nghiệp sinh thái.

Để sớm hoàn thành mục tiêu, Đà Nẵng đang xây dựng các mô hình phát triển mới gắn với 3 trụ cột: hiện đại, thông minh và có tính cạnh tranh cao. Qua đó, tạo ra sức mạnh tổng hợp vượt trội, nâng cao vị thế khu vực và quốc tế của Đà Nẵng. Thành phố cũng đang nỗ lực chuyển đổi từ tư duy bảo vệ môi trường sang tư duy kinh tế môi trường.

Ban quản lý sẽ sớm tham mưu UBND thành phố ban hành cơ chế phù hợp cấp địa phương nhằm thúc đẩy các doanh nghiệp chủ động tham gia xây dựng khu công nghiệp sinh thái.

Nguồn: https://baodanang.vn/phat-trien-ben-vung-thong-qua-khu-cong-nghiep-sinh-thai-3299528.html