Phát triển nông nghiệp sinh thái hướng đến tăng trưởng xanh

Phát triển nông nghiệp sinh thái (NNST), thuận thiên là con đường tất yếu để sản xuất an toàn, thích ứng với biến đổi khí hậu (BĐKH), giảm phát thải, nâng cao giá trị, đáp ứng các mục tiêu chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm minh bạch, trách nhiệm và bền vững. Với sự quan tâm hướng dẫn và hỗ trợ từ các cơ quan chức năng, thời gian qua, nông dân tại các địa phương trên cả nước đã xây dựng và phát triển ngày càng nhiều mô hình NNST hiệu quả thiết thực cả về kinh tế và môi trường.

Mô hình phát triển du lịch sinh thái cộng đồng gắn với bảo tồn thiên nhiên, gìn giữ, phát triển các loại cá tại Cồn Sơn, TP Cần Thơ.

Hiệu quả thiết thực

Thời gian qua, các mô hình phát triển nông nghiệp theo hướng sinh thái được triển khai thực hiện tại nhiều địa phương trong nước. Các mô hình chú trọng đến sản xuất thuận thiên, khai thác, sử dụng tài nguyên một cách hiệu quả, tiết kiệm theo hướng kinh tế tuần hoàn, sử dụng các biện pháp tự nhiên, sinh học và công nghệ thông minh, thân thiện với môi trường để ngăn ngừa sâu bệnh và cải tạo đất. Qua đó, tạo ra sản phẩm an toàn, chất lượng cao và giảm thiểu tối đa tác động đến môi trường, bảo vệ hệ sinh thái, sức khỏe con người.

Có thể kể các mô hình làm nông theo hướng NNST, như mô hình vườn - ao - chuồng khép kín, mô hình kết hợp lúa - tôm, lúa - cá, tôm - rừng, lúa - sen - cá, cà phê hữu cơ. Các mô hình quản lý và bảo tồn hệ sinh thái tự nhiên gắn với phát triển du lịch; du lịch sinh thái cộng đồng; quản lý và sử dụng rơm rạ theo hướng kinh tế tuần hoàn, mô hình trữ cá mùa lũ… Các mô hình này được triển khai thực hiện tại nhiều địa phương trên cả nước, nhất là tại vùng ĐBSCL đã giúp nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, cải thiện sinh kế cho người dân, góp phần bảo vệ môi trường và sự đa dạng sinh học.

Theo Viện Quy hoạch và Thiết kế Nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT), giai đoạn 2010-2025, cả nước có 275 mô hình NNST, trong đó 60% thực hiện trong 5 năm gần đây. Tuy nhiên, việc phát triển NNST và nhân rộng các mô hình hiệu quả đang gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân do tư duy sản xuất theo NNST vẫn chưa phổ biến tại nhiều nơi và người dân còn thiếu thông tin, kiến thức, cùng các hỗ trợ cần thiết từ Nhà nước. Nhiều nông dân còn tập trung gia tăng năng suất, sản lượng của cây trồng vật nuôi mà chưa quan tâm đúng mức đến các yếu tố về an toàn thực phẩm, tính tự bền vững của hệ thống sản xuất, tính đa dạng sinh học, sức khỏe đất, sức khỏe cây trồng, vật nuôi và việc nâng cao chất lượng sản phẩm. Hiện cũng chưa có nhiều doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp sinh thái, thiếu liên kết với nông dân để phát triển sản xuất, mở rộng xuất khẩu và tiêu thụ sản phẩm NNST.

Thực hiện các giải pháp đồng bộ

Để thúc đẩy phát triển NNST, các cơ quan chức năng cần tiếp tục quan tâm triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm nâng cao nhận thức, hành động của nông dân, doanh nghiệp và cả cộng đồng. Đẩy mạnh đổi mới sáng tạo trong nông nghiệp, khuyến khích chuyển đổi NNST gắn với phát triển nguồn tài chính xanh, tín dụng xanh và liên kết chuỗi giá trị. Tăng cường nghiên cứu, chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật, giống mới thích ứng tốt hơn trước tác động của BĐKH và thiên tai, chú trọng công tác thu thập, bảo tồn và phát triển hệ sinh thái tự nhiên, nguồn gen cây trồng, vật nuôi quý tại các địa phương. Quảng bá sản phẩm, khuyến khích người tiêu dùng sử dụng các sản phẩm, dịch vụ từ NNST. Xây dựng thương hiệu sản phẩm, chứng chỉ quốc tế, kết nối thị trường trong và ngoài nước…

Bộ NN&MT vừa phối hợp với UBND tỉnh Đồng Tháp và các đơn vị có liên quan tổ chức hội nghị “Thúc đẩy NNST và chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm nhằm ứng phó BĐKH, tăng cường đa dạng sinh học và cải thiện sinh kế”. Tại hội nghị, nhiều đại biểu cho rằng, phát triển NNST, thuận thiên là con đường tất yếu để sản xuất nông nghiệp an toàn, thích ứng với BĐKH, giảm phát thải, nâng cao giá trị, đáp ứng các mục tiêu chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm minh bạch, trách nhiệm và bền vững. NNST đóng vai trò quan trọng, then chốt góp phần hiện thực hóa các cam kết của Việt Nam với quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính, bảo tồn và bảo vệ đa dạng sinh học. Sự thay đổi về nhận thức, tư duy và hành động của người dân, cộng đồng, doanh nghiệp, cùng sự cam kết hỗ trợ của các cơ quan, các đối tác và địa phương có vai trò quyết định đến sự thành công trong nhân rộng các mô hình NNST.

Ông Lê Minh Hoan, Phó Chủ tịch Quốc hội, nhấn mạnh: “NNST không chỉ là một phương thức canh tác mà là cách chúng ta biết lắng nghe và tôn trọng thiên nhiên, gìn giữ từng giọt nước, nâng niu từng tấc đất. Đó là câu chuyện của tình người, của sự cộng sinh hài hòa giữa thiên nhiên và con người. NNST là tầm nhìn dài hạn để Việt Nam thực hiện các cam kết toàn cầu về BĐKH, hướng tới phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Đây cũng là con đường nâng cao chất lượng cuộc sống nông thôn, bảo tồn đa dạng sinh học và giữ vững an ninh lương thực trong một thế giới đầy biến động. Những năm qua, chúng ta đã đi những bước vững chắc, từ Nghị quyết 120/NQ-CP về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng BĐKH, Đề án 1 triệu héc-ta lúa chất lượng cao và phát thải thấp, đến nhiều chiến lược về tăng trưởng xanh, bảo vệ tài nguyên...”.

Còn theo ông Vinod Ahuja, Trưởng đại diện Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc (FAO) tại Việt Nam, NNST đóng vai trò quan trọng trong giải quyết tình trạng mất đa dạng sinh học, chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm minh bạch, trách nhiệm, bền vững và giải quyết vấn đề BĐKH. Thị trường cho sản phẩm NNST đang tiếp tục tăng trưởng ở tại Việt Nam và nhiều quốc gia trên thế giới là cơ hội, điều kiện thuận lợi để phát triển NNST. Tuy nhiên, cần có những hỗ trợ, đầu tư thiết thực vào những chuỗi giá trị, từ phát triển sản xuất đến thực hiện các động thái khác có liên quan, bao gồm truy xuất nguồn gốc, quảng bá, tiếp cận người tiêu dùng.

Theo ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế (Bộ NN&MT), NNST ở Việt Nam là hành trình dài đi từ nhận thức đến hành động, xuất phát điểm đầu tiên là chúng ta dám thay đổi, sẵn sàng thay đổi và dũng cảm thay đổi, dù ban đầu còn bỡ ngỡ. Từ những tìm tòi trong thực tiễn, chúng ta đã có những mô hình thí điểm ở Đồng bằng sông Hồng, ĐBSCL, Tây Nguyên và các khu vực miền núi khác. Từ thành công của các mô hình thí điểm, nước ta đã chuyển mạnh mẽ sang nhân rộng, lan tỏa trong các chương trình, dự án, chính sách quốc gia và đến nay NNST đang được thể chế hóa trở thành định hướng chiến lược trong phát triển nông nghiệp, nông thôn của Việt Nam. Nhiều mô hình NNST không chỉ bảo vệ thiên nhiên mà còn làm giàu cho sinh kế của người nông dân.

Bài, ảnh: KHÁNH TRUNG

Nguồn: https://baocantho.com.vn/phat-trien-nong-nghiep-sinh-thai-huong-den-tang-truong-xanh-a192605.html