Thuỵ Điển đang hối hả tăng cường năng lực phòng thủ và nộp đơn xin gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) sau khi Nga mở chiến dịch quân sự ở Ukraine, nhưng chưa được Thổ Nhĩ Kỳ và Hungary phê chuẩn. Sau sự sụp đổ của Liên Xô, Phần Lan và Thuỵ Điển cùng nhau gia nhập Liên minh Châu Âu (EU) vào năm 1995 và dần dần điều chỉnh các chính sách quốc phòng của mình với phương Tây, nhưng vẫn né tránh việc gia nhập NATO.
Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg (trái) gặp Thủ tướng Thụy Điển Stefan Lofven tại Stockholm REUTERS
Mặc dù là một quốc gia độc lập, nhưng vị trí địa lý của Thụy Điển đặt nước này trong cùng một "môi trường chiến lược" như các nước láng giềng dân chủ tự do - cựu Thủ tướng Thụy Điển Carl Bildt từng nói với CNN. Nga từng cảnh báo Phần Lan và Thụy Điển không nên gia nhập NATO, cho rằng việc này sẽ không mang lại sự ổn định cho Châu Âu. Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev tuyên bố sẽ không còn một Baltic phi hạt nhân nếu Thụy Điển và Phần Lan gia nhập NATO.
Lý do chính để Thụy Điển gia nhập NATO là để bảo vệ hòn đảo Gotland, hòn đảo nằm ở vị trí chiến lược giữa Biển Baltic, cách 250km từ căn cứ địa của Nga tại Kaliningrad và là trung tâm tiếp cận phía đông Baltic. Bộ Ngoại giao Thụy Điển hôm 25/4 ra thông báo nêu rõ: "Thụy Điển triệu tập Đại sứ Nga để thông báo rằng 5 nhân viên đại sứ quán của Moscow được yêu cầu rời đi, do có các hành động không phù hợp với Công ước Vienna về quan hệ ngoại giao". Theo Bộ Ngoại giao Thụy Điển, việc 5 nhân viên ngoại giao Nga được yêu cầu rời đi là nhằm đảm bảo tình hình an ninh quốc gia của Stockholm. Những người này bị cáo buộc có các hành động không phù hợp với Công ước Vienna về quan hệ ngoại giao.
Khí tài Phần Lan và Thụy Điển trong một cuộc tập trận gần đây với các nước NATO. REUTERS
Được biết, hồi năm ngoái, chỉ 2 tháng sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine, Thụy Điển đã trục xuất 3 nhà ngoại giao Nga với cáo buộc hoạt động tình báo trái phép ở nước này. Là thành viên của Liên minh châu Âu (EU), Stockholm đã áp hàng loạt các lệnh trừng phạt lên Nga. Ngược lại, Nga đưa Thụy Điển vào danh sách các quốc gia không thân thiện. Báo cáo của Ủy ban Quốc phòng thuộc Quốc hội Thuỵ Điển cho rằng không thể loại trừ khả năng Nga tấn công nước này, đài truyền hình quốc gia Thuỵ Điển SVT dẫn các nguồn tin cho biết ngày 18/6. “Nga cũng đã hạ thấp ngưỡng sử dụng lực lượng quân sự và thể hiện sẵn sàng chấp nhận rủi ro chính trị và quân sự. Năng lực của Nga trong triển khai lực lượng không quân, hải quân, vũ khí tầm xa và vũ khí hạt nhân với Thuỵ Điển vẫn còn nguyên vẹn”, SVT dẫn báo cáo cho biết.
Việc kết nạp Thụy Điển sẽ mang lại lợi thế cho NATO ở biển Baltic – một tuyến đường thủy chiến lược tiếp giáp với thành phố St. Petersburg của Nga cũng như một số thành viên dễ bị tổn thương nhất của NATO. “Mục đích chính của NATO là khiến Nga tránh xa các nước Baltic”, ông Skaluba nhấn mạnh, ý nói đến các nước Latvia, Estonia và Litva. Theo chuyên gia này, sự hiện diện quân sự ngày càng gia tăng của NATO trên các bờ biển Baltic sẽ giúp củng cố an ninh cho các quốc gia nói trên. “Nếu Thụy Điển và Phần Lan chính thức gia nhập NATO thì điều này sẽ cung cấp cho liên minh một tuyến đường tiếp viện khác qua Biển Baltic. Hiện tại, NATO phụ thuộc chủ yếu vào Suwalki Gap, hành lang hẹp ngăn cách vùng lãnh thổ Kaliningrad của Nga và Belarus mà Moscow có thể cố gắng phong tỏa trong một cuộc xung đột”.
Nếu Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO, Nga sẽ có chung đường biên giới dài hơn 2.500 km với 6 nước thành viên NATO. Ảnh: CNN
Ngày 28/7, phát biểu với các phóng viên sau cuộc họp về đảm bảo an ninh của Nga ở hướng Tây Bắc trong bối cảnh NATO mở rộng ở hướng này, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Liên bang Nga Dmitry Medvedev cho biết, phản ứng của Nga đối với các mối đe dọa phát sinh từ việc Thụy Điển và Phần Lan gia nhập NATO sẽ mang tính đối xứng. Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Liên bang Nga Dmitry Medvedev khẳng định “đối với phản ứng của chúng tôi trước việc Thụy Điển và Phần Lan gia nhập NATO, như Tổng thống Putin đã nói, phản ứng này sẽ đối xứng”. Ông Dmitry Medvedev cũng nhấn mạnh rằng, mối quan hệ của Nga với Phần Lan và Thụy Điển sẽ được xem xét lại sau khi các nước này gia nhập NATO.
Newsweek dẫn lời các chuyên gia quân sự cho rằng, Hạm đội Baltic của Nga sẽ gặp “vấn đề nghiêm trọng” nếu Thụy Điển gia nhập NATO vì sự thống trị của NATO ở Biển Baltic, bao quanh các căn cứ hải quân của Nga ở vùng Kaliningrad và ở thành phố St. Petersburg, sẽ được tăng cường nếu Thụy Điển gia nhập liên minh quân sự do Mỹ dẫn đầu. Tổng thống Tayyip Erdogan ngày 23/10 đã ký nghị định thư về tư cách thành viên NATO của Thụy Điển và trình lên quốc hội", văn phòng tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ cho biết. Đây là bước đầu tiên để quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ phê duyệt đơn xin gia nhập NATO của Thụy Điển. Để trở thành thành viên của NATO, Thụy Điển cần được quốc hội tất cả các nước thành viên phê duyệt đơn xin gia nhập.
Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson và Thủ tướng Phần Lan Sanna Marin.
Tuy nhiên Thụy Điển vẫn đang chờ sự phê chuẩn của Quốc hội Hungary về đơn gia nhập NATO. Đây là bước bắt buộc cuối cùng trong quá trình phê chuẩn cấp quốc gia để được phép gia nhập liên minh quân sự phương Tây do Mỹ đứng đầu. Các nhà lập pháp Hungary lần đầu tiên bỏ phiếu về tư cách thành viên NATO của Thụy Điển vào năm 2022, nhưng việc này đã nhiều lần bị đình trệ do đảng Fidesz cầm quyền phản đối. Một cuộc bỏ phiếu phê chuẩn đã được lên kế hoạch vào tháng 7, nhưng đã thất bại do cuộc tẩy chay của đảng Fidesz, khiến Quốc hội Hungary không có đủ số phiếu để thông qua biện pháp này.
Theo AFP, phát biểu trong cuộc gặp với Tổng thống Hungary Katalin Novak ở Brussels (Bỉ), Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Jens Stoltenberg kêu gọi Budapest nhanh chóng phê chuẩn kết nạp Thụy Điển vào liên minh quân sự này. "Chính phủ Hungary đã nhiều lần tuyên bố sẽ không phải là đồng minh cuối cùng trong NATO phê chuẩn kết nạp Thụy Điển... Giờ đây, tôi hy vọng Hungary sẽ thực hiện cam kết đó. Quốc hội Hungary nên bỏ phiếu phê chuẩn ngay lập tức”, ông Stoltenberg nhấn mạnh. Hôm 25/10, một trợ lý của Thủ tướng Viktor Orban cho biết. chính quyền Hungary đang tìm kiếm "mối quan hệ tốt đẹp, bình thường với Thụy Điển", nhưng cho rằng một số điều kiện của Budapest chưa được đáp ứng. Quan chức này nói thêm: "Nếu chúng tôi đạt được (mối quan hệ tốt), sẽ không có trở ngại nào cho việc gia nhập của nước này".
Với quan hệ giữa Thụy Điển và Nga đã xấu đi sau khi nổ ra xung đột ở Ukraine. Thụy Điển đã xin gia nhập NATO và đang chờ Quốc hội 02 nước cuối cùng là Thổ Nhĩ Kỳ và Hungary phê chuẩn. Tuy nhiên từ khi chiến sự giữa Nga và Ukraine nổ ra xung đột thì Thụy Điển và Nga luôn có những động thái trục xuất các nhà ngoại giao lẫn nhau. Tuy chưa là thành viên chính thức của NATO nhưng Thụy Điển và Nga từ năm 2022 đến nay quan hệ 02 nước có chiều hướng đi xuống cùng nhiều căng thẳng. Do vậy nhiều nhà bình luận phân tích cho rằng quan hệ giữa Thụy Điển và Nga có thể sẽ còn những gia tăng và xung đột nếu Thụy Điển được công nhận là thành viên chính thức của NATO./.
Bùi Tuệ (tổng hợp, bình luận, phân tích)
Bình luận (0)