Quan tâm đặc biệt tới vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi

Thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội tại Kỳ họp thứ Mười, Quốc hội Khóa XV, các đại biểu Quốc hội khẳng định, chủ trương dân thụ hưởng trên các lĩnh vực ngày càng được bảo đảm tốt hơn, trong đó dành sự quan tâm đặc biệt cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, vùng sâu, vùng xa. Tuy nhiên, khoảng cách thụ hưởng dịch vụ xã hội vẫn còn lớn, cần tiếp tục được quan tâm, ưu tiên dành nguồn lực cho khu vực này.

Ưu tiên nguồn lực cho giáo dục vùng đồng bào dân tộc và miền núi

Theo ĐBQH Nguyễn Thị Thủy (Thái Nguyên), các chính sách trong lĩnh vực giáo dục triển khai thời gian vừa qua đã cơ bản bảo đảm tính bao quát từ học sinh, giáo viên đến các nhà quản lý giáo dục, từ đầu tư cơ sở vật chất cho đến các chế độ hỗ trợ. Đặc biệt, tháng 7/2025, Bộ Chính trị đã quyết định xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tại 248 xã biên giới đất liền. Điều này, “thể hiện tình cảm và trách nhiệm của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào nơi phên giậu của Tổ quốc”.

ĐBQH Nguyễn Thị Thủy (Thái Nguyên) phát biểu tại hội trường. Ảnh: Quang Khánh

Hay thực hiện các chính sách ưu đãi vượt trội đối với đội ngũ nhà giáo, lương của nhà giáo được xác định xếp cao nhất trong hệ thống thang, bậc lương hành chính sự nghiệp, nâng mức phụ cấp ưu đãi nghề lên tối thiểu là 70%, riêng đối với nhà giáo công tác ở khu vực biên giới, hải đảo và vùng đồng bào dân tộc thiểu số là 100% và nhiều chính sách khác. Đại biểu Nguyễn Thị Thủy cho rằng, “những chính sách ưu đãi vượt trội này không chỉ có ý nghĩa động viên các nhà giáo yên tâm cống hiến cho nghề, mà còn đang được kỳ vọng sẽ là cơ sở để thu hút ngày càng nhiều người giỏi vào công tác trong ngành giáo dục”.

Tuy nhiên, cũng phải thẳng thắn nhìn nhận rằng việc dạy và học ở biên giới, hải đảo và vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn rất nhiều khó khăn, mạng lưới cơ sở trường lớp chưa thật sự đồng bộ, cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học chưa đạt được yêu cầu đặt ra và còn rất nhiều thiếu thốn. Đối với học sinh, đường đến trường vẫn gập ghềnh, xa xôi, cách trở; còn đối với thầy cô giáo, hành trình gieo chữ ở nơi đây chưa bao giờ là điều dễ dàng.

Do đó, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Thái Nguyên) kiến nghị Chính phủ giai đoạn 2026 - 2030 ưu tiên và dành nguồn lực thỏa đáng cho việc xây dựng, chỉnh trang trường lớp, cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học đạt chuẩn. Tiếp tục rà soát, hoàn thiện các chế độ hỗ trợ đối với học sinh, sinh viên của khu vực này để phù hợp với tình hình thực tiễn hiện nay và nghiên cứu các chính sách đặc thù, khả thi trong công tác tuyển dụng, luân chuyển, điều động và đãi ngộ để khắc phục tình trạng thiếu giáo viên ở các địa bàn khó khăn, nhất là những giáo viên chuyên biệt.

Xây dựng hệ thống dữ liệu quốc gia về an sinh xã hội

Dù tỷ lệ nghèo đa chiều giảm nhanh song khoảng cách thụ hưởng dịch vụ xã hội giữa các vùng miền, dân tộc, giới tính vẫn còn lớn; tình trạng xâm hại, bạo lực trẻ em, bình đẳng giới vùng dân tộc thiểu số tiếp tục gây lo ngại. Nhận định như vậy, ĐBQH Nguyễn Thị Sửu (TP. Huế) kiến nghị bổ sung chỉ số công bằng xã hội và công bằng văn hóa theo vùng, dân tộc, giới tính vào hệ thống chỉ tiêu quốc gia, đưa vào báo cáo thường niên chỉ tiêu tỷ lệ nữ giữ chức vụ lãnh đạo cấp tỉnh, cấp xã; gắn chương trình giảm nghèo với chuyển đổi nghề xanh, sinh kế số thay cho mô hình hỗ trợ ngắn hạn.

ĐBQH Nguyễn Thị Sửu (TP. Huế) phát biểu tại hội trường. Ảnh: Quang Khánh

Theo đại biểu Nguyễn Thị Sửu, chính sách an sinh xã hội cần chuyển từ bảo đảm sang phát triển. Hiện chính sách an sinh vẫn nặng về trợ cấp hành chính, thiếu dữ liệu thống nhất và chưa hình thành mạng an sinh linh hoạt. “Chúng tôi kiến nghị xây dựng hệ thống dữ liệu quốc gia về an sinh xã hội, kết nối bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, trợ giúp xã hội và hộ nghèo áp dụng mã định danh duy nhất; thử nghiệm bảo hiểm rủi ro cộng đồng vi mô tại vùng thiên tai trọng yếu để giảm phụ thuộc trợ cấp; ban hành nghị định về bảo trợ xã hội thông minh với cơ chế tích hợp dữ liệu, phản ứng nhanh, minh bạch và giám sát cộng đồng; giáo dục, y tế, chuyển đổi số và liên kết thị trường lao động chưa theo kịp yêu cầu mới; bổ sung chỉ tiêu bắt buộc, tỷ lệ trường học có hệ thống quản lý học tập điện tử...”.

Trong bối cảnh thiên tai khốc liệt liên tiếp diễn ra trên khắp cả nước, gây thiệt hại lớn về cả người và kinh tế - xã hội, ĐBQH Đặng Thị Bảo Trinh (Đà Nẵng) cho rằng, "điều đất nước cần hơn bao giờ hết không chỉ là tiếp sức mà là kiểm soát và phòng ngừa bằng việc đánh giá lại tác động môi trường, rà soát quy hoạch và quản lý phát triển hạ tầng dân cư phù hợp với quy luật tự nhiên".

ĐBQH Đặng Thị Bảo Trinh (Đà Nẵng) phát biểu tại hội trường. Ảnh: Quang Khánh

Đại biểu kiến nghị thiết lập một cơ chế đánh giá tổng thể, liên ngành và theo chuỗi thời gian về tác động cộng hưởng giữa xây dựng, khai thác và quy hoạch dân cư đối với cân bằng sinh thái. Đây phải là điều kiện bắt buộc trước khi phê duyệt các dự án vùng núi, trên cơ sở đó Chính phủ cần chỉ đạo xây dựng bản đồ cảnh báo sạt lở về thiên tai công khai trên hệ thống số quốc gia để người dân và chính quyền chủ động ứng phó.

Bên cạnh đó, chuyển mạnh từ đầu tư xây dựng hạ tầng sang kiến tạo hạ tầng bền vững. Mọi công trình miền núi cần được thiết kế đáp ứng tiêu chí chống chịu thiên tai, địa chất, quy hoạch đầu tư công trung hạn cần ưu tiên cho các tuyến giao thông liên vùng, liên xã, các công trình dân sinh, giáo dục, y tế.

Xây dựng cơ chế phòng ngừa và ứng phó thiên tai, sớm hoàn thiện bản đồ rủi ro quốc gia, lắp đặt hệ thống hiện đại cảnh báo sớm ở các vùng, điểm xung yếu. Mỗi xã, mỗi bản phải có tổ an toàn cộng đồng được đào tạo, trang bị, kết nối thông tin với chính quyền cấp trên để người dân không bị động, bất ngờ khi thiên tai ập đến.

"Đầu tư cho miền núi không chỉ khắc phục hậu quả thiên tai mà là đầu tư cho sự ổn định lâu dài do sinh kế của hàng triệu con người, cho an ninh môi trường và phát triển bền vững của đất nước", đại biểu Đặng Thị Bảo Trinh nói.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/quan-tam-dac-biet-toi-vung-dong-bao-dan-toc-thieu-so-mien-nui-10397229.html