Sách vở là thế giới mở

Cuốn sách tuổi thơ

Juan Villoro là nhà văn, nhà báo, dịch giả xuất sắc với hơn 50 tác phẩm đã được xuất bản và sở hữu nhiều giải thưởng văn học danh giá trong khu vực nói tiếng Tây Ban Nha. Dù được biết đến qua những thử nghiệm văn chương độc đáo, nhưng tiểu thuyết viết cho thiếu nhi và thanh thiếu niên Cuốn sách hoang dã mới là tác phẩm đưa ông đến với độc giả toàn cầu. Tính đến nay, cuốn sách đã bán được hơn 1,5 triệu bản tại Mexico, được dịch sang nhiều thứ tiếng, được chuyển sang bản chữ nổi Braille dành cho người khiếm thị và đang trong quá trình chuyển thể điện ảnh.

Sách vở là thế giới mở- Ảnh 1. — Nhà văn Juan Villoro

Tác phẩm xoay quanh cậu bé Juan 13 tuổi, vì cha mẹ đang trong giai đoạn ly hôn nên phải đến nghỉ hè và ở cùng người bác Tito. Bác Tito sống trong căn nhà ngập tràn sách vở như một mê cung với người giúp việc cùng hai chú mèo. Tại đây, Juan bắt đầu khám phá ra năng lực đặc biệt khi phải tìm kiếm một cuốn sách "bí ẩn" bằng việc chiến đấu với "phe phản diện" ma quái. Qua tác phẩm, Juan Villoro ca ngợi sự ham đọc cùng ý nghĩa đặc biệt của sách vở.

Là nhà văn nổi tiếng với những tác phẩm dành cho người trưởng thành, nhưng trong Cuốn sách hoang dã dành cho lứa tuổi nhỏ hơn, Juan Villoro vừa giữ được sự gần gũi vừa vẫn cho thấy phong cách sáng tác độc đáo của mình. Điểm nhấn đầu tiên nằm ở cách xây dựng nhân vật thuyết phục. Chẳng hạn, tuy phác họa Juan đã kiên cường trải qua những biến động lớn nhất đời mình khi gia đình tan vỡ ở tuổi 13, nhưng bằng cách kể và cảm nhận rất nhạy, tác giả vẫn hé lộ nhiều khoảnh khắc cho thấy sự mỏng manh của lứa tuổi này.

Bên cạnh đó, cách xây dựng ông bác Tito cũng rất thú vị, khi tính cách lập dị của ông thu hút người đọc, còn bí ẩn đằng sau điều đó cũng truyền tải nhiều thông điệp lớn. Để rồi từ trải nghiệm này, quá trình trưởng thành của Juan cũng dần bắt đầu, từ đó có thêm sức mạnh để đương đầu với những biến chuyển không thể biết trước. Có thể thấy, bằng những miêu tả đặc biệt, dù ở độ tuổi nào, độc giả cũng có thể thấy bản thân trong các nhân vật, và đó là điểm thu hút của cuốn tiểu thuyết.

Muôn ngả sự đọc

Là tác phẩm nói về sách và việc đọc nên tác giả cũng đưa vào đây nhiều thử nghiệm độc đáo, khi đã tham chiếu các tác phẩm khác và đưa chúng vào diễn tiến cốt truyện. Chẳng hạn, mê cung những bức tường sách của bác Tito gợi nhắc đến truyện ngắn Thư viện Babel của Jorge Luis Borges, trong khi hình tượng người cha mù lòa của người bác này cũng dẫn ta đến chính vị văn hào người Argentina lừng danh nói trên, khi quãng cuối đời, Borges không nhìn thấy gì. Ngoài ra, những tên tuổi khác như Julio Cortázar, Homer, Franz Kafka... cũng được nhắc đến khi bác Tito biến những "ý tưởng" gần như không tưởng trong các tác phẩm của họ trở thành hiện thực. Chính điều này tạo cho cuốn sách sự liên tưởng thú vị, một phần gợi ý các tiểu thuyết hay còn độc giả trưởng thành có được cơ hội ôn lại những gì mình đã kinh qua.

Sách vở là thế giới mở- Ảnh 2. — Tác phẩm *Cuốn sách hoang dã* do Nhã Nam và NXB Hội Nhà Văn ấn hành

Sinh tại một lục địa mà dấu ấn hiện thực huyền ảo vô cùng sâu đậm, Villoro đã tiếp nhận và sáng tạo nó không ngừng, khiến cuốn sách trở nên đặc biệt. Yếu tố huyền ảo xuất hiện khắp nơi trong tác phẩm này, từ những giấc mơ kinh dị của Juan, trí tưởng tượng phong phú của cô em gái Carmen... cho đến những biến chuyển trong ngôi nhà đặc biệt và đầy bí ẩn của bác Tito. Theo ông, những cuốn sách luôn có linh hồn: Chúng liên tục thay đổi vị trí khi ta không để ý, chúng cũng tự mình lựa chọn người đọc xứng đáng và biến mất trước những cá nhân không đủ "tiêu chuẩn"... Trong khi đó, nhiệm vụ chính của Juan là tìm cho ra "cuốn sách hoang dã" - tác phẩm bí ẩn mà chỉ số ít người được chọn có thể tiếp cận nó, thuần hóa nó, để rồi từ đó kể lại câu chuyện của mình...

Tuy vậy, ở khía cạnh hiện thực, những tưởng tượng của Villoro hoàn toàn có thể lý giải một cách hợp lý. Đơn cử, chính bởi sự đãng trí của con người và sự sắp đặt ngẫu nhiên chuỗi hành động mà các cuốn sách liên tục đổi chỗ. Việc chọn sách là con người chủ động, nhưng khi vớ phải một cuốn không hợp thì việc đọc sẽ rất khốn khổ, dẫn đến cảm giác như thể chúng "trốn" khỏi ta… Vì thế, cuốn sách không quá khó hiểu, và từ tính huyền ảo này, nhà văn người Mexico đã mở rộng biên giới của trí tưởng tượng, tạo ra các tình tiết kịch tính, ly kỳ, các thế lực đối địch nguy hiểm.

Qua đó, Juan Villoro gửi gắm rất nhiều thông điệp ý nghĩa. Chẳng hạn, chính việc sống cùng bác Tito khiến Juan trưởng thành hơn, khi đã tìm thấy tình yêu đời mình cũng như biết cách bảo vệ mẹ và em gái trong quá trình đó. Nhưng hơn hết, cậu còn biết sách cũng cần lựa chọn, rằng luôn có những cuốn độc hại, khiến việc đọc bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Ngoài ra, bác Tito từ một "mọt sách" chính hiệu, người từng cách ly bản thân với thế giới, cũng mở lòng hơn, gắn kết lại với cộng đồng mà có thời gian ông đã bỏ lỡ. Điều này cho thấy đôi khi việc đọc không phải là tất cả, mà quan trọng hơn là cuộc đời lớn và nhiều tương tác ngoài xã hội…

Với bút pháp điêu luyện và trí tưởng tượng phong phú, tác giả tạo nên một thế giới thân thuộc với mọi độc giả: Với những đứa trẻ, chúng thấy ở đây một câu chuyện phép thuật thú vị. Với lứa thanh thiếu niên, họ thấy sự đồng cảm với những tháng ngày đã trải qua. Còn với người trưởng thành, họ sẽ có dịp về lại ngày cũ. Vì vậy, không quá khó hiểu vì sao Cuốn sách hoang dã lại sở hữu thành tích vượt trội, cũng như vị thế quan trọng của Juan Villoro trong văn đàn Mexico nói riêng và thế giới nói tiếng Tây Ban Nha nói chung.

Nguồn: https://thanhnien.vn/sach-vo-la-the-gioi-mo-185250530221935067.htm