Số hóa bảo tàng tại Việt Nam, xu thế tất yếu để phát triển du lịch

Số hóa bảo tàng là xu hướng tất yếu của các bảo tàng trên thế giới trong bối cảnh mọi thứ đều đang diễn ra trên không gian mạng. Số hóa cũng là cách để lưu giữ và trưng bày hiện vật tốt cho tương lai, trong sự mở rộng đa chiều về không gian. Tại Việt Nam, các bảo tàng cũng đang trong quá trình chuyển đổi số mạnh mẽ và là xu thế tất yếu.

Ngành du lịch Việt Nam đang hướng đến mục tiêu đưa bảo tàng trở thành điểm đến hấp dẫn với khách du lịch trong nước và quốc tế. Sau thời gian chịu ảnh hưởng nặng nề từ đại dịch COVID -19, các hoạt động của bảo tàng, di tích đang trên đà phục hồi tích cực.

Hiện nay, trên cả nước có khoảng 200 bảo tàng của cả nhà nước lẫn tư nhân, đang dần bắt kịp xu thế số hoá trong công tác quản lý, quảng bá thông tin. Thời gian qua, không chỉ bảo tàng cấp Trung ương mà bảo tàng các tỉnh cũng đã có nhận thức sâu sắc hơn về tầm quan trọng của công tác này, đặc biệt trong giai đoạn đại dịch Covid-19 vừa qua. Việc số hóa, ứng dụng công tin trong công tác bảo tàng đã đem lại hiệu quả rõ rệt.

Du khách tham quan Bảo tàng Mỹ thuật TP HCM. Ảnh: Hoàng Triệu

Theo con số mà Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam cung cấp, chỉ trong 3 tháng đưa phần mềm iMuseum vào vận hành trong giai đoạn đầu của đại dịch Covid-19, lượng khách tham quan bảo tàng trực tuyến là gần 8000 lượt người, bằng cả năm đón khách trực tiếp khi chưa có dịch. Với khoản tiền 50.000 VNĐ (hơn 2 USD) được sử dụng trong 8 giờ, người xem chỉ cần mở app iMuseum, quét mã QR code trên các hiện vật được trưng bày trong bảo tàng, những thông tin sâu về hiện vật sẽ hiện ra bằng cả hình thức văn bản lẫn giọng nói. Như vậy, không cần đến hướng dẫn viên, khách tham quan hoàn toàn có thể tự mình làm chủ hành trình của mình, tự tiếp nạp những thông tin súc tích, cô đọng về hiện vật khi sử dụng phần mềm này. Anh Trần Đăng Khoa, Nghiên cứu sinh Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, chia sẻ: Một cái thuận tiện nhất mà tôi thấy được so với các năm trước là khi chúng ta có app iMuseum này thì chúng ta có thể truy cập được những thông tin rất chi tiết về từng hiện vật. Những điều này trước đây chúng ta phải rất mất công để tìm mua những tài liệu chuyên khảo rất dày và phức tạp mới có thể có đủ thông tin.

Theo ông Phạm Định Phong, Phó Cục trưởng Cục Di sản Văn hóa, dù các bảo tàng, khu di tích đang trên đà phục hồi song vẫn phải đặt ra bài toán về giải pháp để thu hút du khách nhiều hơn. Lãnh đạo Cục Di sản Văn hóa đề nghị lãnh đạo các bảo tàng, khu di tích cần sớm số hóa trong hoạt động của hệ thống bảo tàng, khu di tích tăng cường áp dụng công nghệ trong việc trưng bày, giới thiệu hiện vật, chỉ dẫn du khách từ bảo tàng này sang bảo tàng khác, tạo tính liên thông kết nối giữa các đơn vị.

Không chỉ phát triển ứng dụng đa phương tiện (audio, text, ảnh chất lượng cao), trợ giúp người dùng tham quan trực tuyến trên thiết bị thông minh, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam cũng đồng thời nâng cấp trang web vnfam.vn theo hướng số hóa, gia tăng tính kết nối với cộng đồng. Nhiều thông tin hiện vật được hiển thị, các gian trưng bày 3D hay 3D tour của bảo tàng đã giúp khách tham quan nhiều nơi trên thế giới có thể tiếp cận bảo tàng một cách dễ dàng.

Số hóa là bươc đầu cho đổi mới bảo tàng. Ảnh Internet.

Không chỉ tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, một số bảo tàng khác trên cả nước cũng đã hình thành các tour tham quan 3D trên trang web, trưng bày trực tuyến theo chủ đề, hay ứng dụng công nghệ thuyết minh audio voice để giới thiệu hiện vật.

Bà Vũ Thị Tuyết Nga, Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, cho biết đơn vị cũng đang triển khai xây dựng đề án số hóa Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ, để hình thành bảo tàng hiện đại, quảng bá những giá trị lịch sử của bảo tàng đến với du khách trong và ngoài nước. Theo đó, từng bước xây dựng ngân hàng dữ liệu hiện vật, xây dựng dữ liệu số, tương tác, kết nối với những đối tượng du khách muốn tới tham quan.

Tại Bảo tàng Quảng Ninh, một trong những bảo tàng được nhiều khách tham quan mỗi khi đến với thành phố Hạ Long. Ngay từ những ngày đầu thay áo mới, bảo tàng cũng đã thiết kế chương trình tham quan 3D tour để tăng sự tiếp cận của khách tham quan khi muốn tìm hiểu về bảo tàng. Ông Nguyễn Sỹ Ngọc, Trưởng phòng Công nghệ thông tin Bảo tàng Quảng Ninh, khẳng định:Toàn bộ không gian trưng bày của chúng tôi đã được số hóa thành dạng 3D trên website. Nếu khách không đến thăm quan được bảo tàng thì có thể tìm hiểu thông qua 3D Tour. Chúng tôi cũng rất mong tiếp tục có những dự án đầu tư thêm về bảo tàng thông minh.

Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh tái hiện 5 nhà tù lớn ở miền Nam Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ trong một container mô phỏng đặt ngoài trời. Không chỉ sử dụng các công nghệ 3D, tại đây còn kết hợp cả các công nghệ ánh sáng, nhiệt độ, âm thanh... nhằm thể hiện phần nào tính chân thật của các nhà tù xưa./.

Diêm Giang