Tăng cường kiểm soát phân quyền trong xây dựng gắn với yêu cầu quốc phòng, an ninh

Tham gia góp ý về dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) tại Tổ 7 (Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An, Lâm Đồng), ĐBQH Trần Đức Thuận (Nghệ An) nhấn mạnh, cần làm rõ nguyên tắc phân cấp, phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực và cơ chế kiểm soát quyền lực; bảo đảm sự thống nhất của hệ thống pháp luật và gắn chặt hoạt động xây dựng với nhiệm vụ quốc phòng, an ninh.

Làm rõ nguyên tắc phân cấp

Tham gia góp ý về dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi), đại biểu Trần Đức Thuận cho biết: qua nghiên cứu dự thảo, có nhiều điểm mới theo hướng cải cách thủ tục hành chính, tăng phân cấp, phân quyền, song cần được hoàn thiện để bảo đảm tính đồng bộ, khả thi trong thực thi pháp luật, nhất là đối với các nội dung liên quan đến phân cấp, phân quyền và yêu cầu quốc phòng, an ninh.

Đại biểu nhận định chủ trương phân cấp, phân quyền là đúng đắn, phù hợp với xu hướng chung về cải cách hành chính, nâng cao tính chủ động, tự chịu trách nhiệm của địa phương và cơ sở. Tuy nhiên, nếu phân cấp, phân quyền mà không gắn với cơ chế kiểm soát và bảo đảm nguồn lực tương ứng sẽ dễ dẫn tới tình trạng “phân quyền nhưng không phân lực”, gây ách tắc trong triển khai nhiệm vụ.

ĐBQH Trần Đức Thuận (Nghệ An) phát biểu

Từ thực tế đó, đại biểu đề nghị Chính phủ và cơ quan soạn thảo làm rõ hơn nguyên tắc phân cấp, phân quyền trong dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi). Nguyên tắc này cần gắn chặt với phân bổ nguồn lực, trách nhiệm và cơ chế giám sát, kiểm soát quyền lực. Khi giao thêm thẩm quyền cho địa phương, phải đồng thời tính đến điều kiện về nhân lực, tài chính, tổ chức bộ máy và công cụ thực thi, để bảo đảm nhiệm vụ được thực hiện thực chất, hiệu quả.

Đại biểu nhấn mạnh, Luật Xây dựng có vai trò như một đạo luật nền tảng trong lĩnh vực xây dựng, liên quan chặt chẽ đến nhiều luật chuyên ngành khác như Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Nhà ở, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, Luật Đất đai, Luật Quản lý công trình quốc phòng và khu quân sự... Nếu các quy định của Luật Xây dựng không được rà soát, đối chiếu kỹ với các luật này, nguy cơ chồng chéo, mâu thuẫn sẽ rất lớn, tạo khó khăn cho quá trình tổ chức triển khai, đặc biệt đối với những công trình, dự án có yêu cầu đặc thù về quốc phòng, an ninh.

Từ đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát kỹ lưỡng để bảo đảm Luật Xây dựng (sửa đổi) thống nhất tối đa với hệ thống pháp luật hiện hành, tránh để xảy ra tình trạng “mỗi luật một cách hiểu”, gây lúng túng cho chính quyền địa phương, chủ đầu tư và cơ quan quản lý trong quá trình áp dụng.

Cũng theo đại biểu Trần Đức Thuận, hoạt động xây dựng có mối liên hệ chiến lược với nhiệm vụ quốc phòng, an ninh. Nhiều công trình xây dựng, dù là dân dụng hay hạ tầng kinh tế, đều có thể tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến thế trận quốc phòng, an ninh của đất nước.

Về bảo đảm an ninh, chủ quyền quốc gia, đại biểu cho rằng: dự thảo luật đã có đề cập tới yếu tố hợp tác quốc tế trong hoạt động đầu tư, xây dựng, nhưng chưa nêu bật thành nguyên tắc rõ ràng về yêu cầu bảo đảm an ninh, chủ quyền trong các dự án có yếu tố nước ngoài hoặc các công trình trọng điểm, công trình nhạy cảm. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra nghiên cứu, bổ sung quy định mang tính nguyên tắc về bảo đảm quốc phòng, an ninh trong toàn bộ quá trình hoạt động xây dựng, từ khâu quy hoạch, lựa chọn địa điểm, thiết kế, thẩm định đến thi công và khai thác, sử dụng công trình, nhất là đối với những công trình có liên quan đến hạ tầng thông tin, hạ tầng chiến lược hoặc khu vực trọng yếu.

Về phối hợp với quản lý công trình quân sự, đại biểu nêu thực tế nhiều hệ thống công trình cố định của Bộ Quốc phòng như trận địa pháo, công trình ngầm, hầm chỉ huy có thể bị ảnh hưởng bởi việc xây dựng công trình dân dụng xung quanh. Việc xây dựng nhà cao tầng hoặc công trình quy mô lớn bên cạnh có thể che khuất tầm quan sát, thay đổi hướng bắn, làm suy giảm hoặc mất tác dụng của công trình quân sự… Do đó, ĐBQH Trần Đức Thuận đề nghị, bổ sung quy định về cơ chế phối hợp chặt chẽ với Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và các đơn vị trực tiếp quản lý công trình quân sự khi xem xét cấp phép xây dựng tại các khu vực có liên quan, tránh tình trạng khi công trình dân dụng đã hoàn thành mới phát hiện vướng mắc, gây khó khăn cho nhiệm vụ quốc phòng, an ninh.

Đại biểu cũng lưu ý đến vai trò chiến lược của các công trình dân dụng trong tình huống quốc phòng, an ninh. Nhiều công trình như nhà dân, khách sạn, nhà xưởng, công trình hạ tầng kỹ thuật khi thời bình phục vụ mục tiêu kinh tế, dân sinh, nhưng khi có tình huống đặc biệt có thể cần trưng dụng để phục vụ bảo vệ Tổ quốc, ví dụ bố trí trận địa phòng không, điểm trú quân hoặc các vị trí phục vụ chỉ huy, thông tin… Vì vậy, cần nghiên cứu, quy định rõ hơn các yêu cầu kỹ thuật, quy hoạch và cơ chế trưng dụng, huy động đối với những công trình dân dụng có ý nghĩa chiến lược, bảo đảm khi cần thiết có thể chuyển đổi công năng phục vụ nhiệm vụ quốc phòng, an ninh theo đúng quy định của pháp luật.

Chuyển sang hậu kiểm nhưng phải siết chặt giám sát, thanh tra

Đối với định hướng chuyển từ cơ chế tiền kiểm sang hậu kiểm trong hoạt động xây dựng, đại biểu bày tỏ sự đồng tình về mặt chủ trương vì phù hợp với xu hướng cải cách hành chính, giảm bớt tầng nấc thủ tục cho người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, đại biểu nhấn mạnh, hậu kiểm chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi đi kèm hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn rõ ràng, minh bạch, cùng với cơ chế giám sát chặt chẽ.

Theo đại biểu, nếu chỉ giảm bớt khâu tiền kiểm mà không tăng cường thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, không quy định trách nhiệm cụ thể trong từng khâu cấp phép, nghiệm thu, quyết toán công trình thì rất dễ phát sinh tiêu cực, lợi dụng kẽ hở pháp luật. Các khâu này gắn trực tiếp với việc sử dụng vốn nhà nước, vốn xã hội, ảnh hưởng đến chất lượng công trình và an toàn của người dân, nên cần được quy định chặt chẽ hơn trong luật.

Các ĐBQH tham dư phiên thảo luận tổ sáng 6/11

Đại biểu đề nghị, cơ quan soạn thảo rà soát lại hệ thống nguyên tắc và bổ sung vào dự thảo những quy định cụ thể về thanh tra, kiểm tra, giám sát xã hội đối với hoạt động xây dựng; đồng thời gắn với các chế tài xử lý nghiêm minh, phù hợp với chủ trương đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực của Đảng và Nhà nước. Cùng với thanh tra, kiểm toán của cơ quan nhà nước, cần phát huy vai trò giám sát của HĐND, Mặt trận Tổ quốc, báo chí và Nhân dân tại địa phương nơi triển khai dự án.

Về cải cách thủ tục hành chính, đại biểu ghi nhận dự thảo luật đã tiếp cận theo hướng bỏ bớt một số loại chứng chỉ, miễn giấy phép xây dựng đối với một số loại công trình, tăng cường cơ chế tự nghiệm thu, tự chịu trách nhiệm của chủ đầu tư. Đây là những sửa đổi được người dân và doanh nghiệp quan tâm, tạo thuận lợi, giảm chi phí tuân thủ. Tuy vậy, đại biểu cho rằng vẫn cần rà soát kỹ để xác định rõ loại thủ tục nào thật sự nên bỏ, loại nào vẫn cần được giữ lại, đặc biệt là các thủ tục liên quan đến mỹ quan đô thị, kiến trúc, an toàn, phòng cháy chữa cháy và những hạng mục có ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh.

Bên cạnh nội dung trong luật, đại biểu lưu ý thực tiễn cho thấy nhiều quy định tiến bộ của luật phải mất rất nhiều thời gian mới đi vào cuộc sống vì chậm ban hành nghị định, thông tư hướng dẫn... Vì vậy, đại biểu đề nghị Chính phủ chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện các văn bản dưới luật song song với quá trình hoàn thiện dự thảo, bảo đảm khi Luật có hiệu lực thì hệ thống nghị định, thông tư hướng dẫn cũng đã sẵn sàng, giúp các quy định mới như việc bỏ một số loại giấy phép, đơn giản hóa thủ tục được áp dụng ngay, tạo chuyển biến rõ rệt trong thực tiễn.

Về kỹ thuật lập pháp, đại biểu Trần Đức Thuận đề nghị, cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát toàn bộ hệ thống khái niệm, thuật ngữ sử dụng trong dự thảo; đặc biệt, là những khái niệm mới, để bảo đảm tính chặt chẽ, thống nhất, tránh tình trạng cùng một khái niệm nhưng được hiểu và áp dụng khác nhau ở từng địa phương, từng cơ quan, làm giảm hiệu lực, hiệu quả trong quá trình triển khai.

Nguồn: https://daibieunhandan.vn/tang-cuong-kiem-soat-phan-quyen-trong-xay-dung-gan-voi-yeu-cau-quoc-phong-an-ninh-10394653.html