บนเปลญวนแห่งกาลเวลา ดูเหมือนฤดูหนาวเพิ่งจะแกว่งไกวอย่างแผ่วเบา หรือว่าต้นกกเหล่านั้น เปรียบเสมือนกิ่งปาล์มอ่อนนุ่ม ได้จารึกพันธสัญญาแห่งสี่ฤดูไว้บนสายลมอย่างเงียบๆ ทำให้ฤดูหนาวเริ่มก้าวเข้ามาเหยียบย่างบนธรณีประตูที่ว่างเปล่าแล้ว? ฤดูใบไม้ร่วงผ่านไปอย่างสงบ ค่อยๆ เปิดประตูที่ซ่อนเร้นของอาณาจักรแห่งกลิ่นหอมที่หลับใหลอย่างสนิทมาโดยตลอด เสียงระฆังแห่งความบริสุทธิ์ดังก้องลงมาจากเชิงเขา ความฝันของนักเดินทางผู้เงียบงันในหมอก มือกำช่อดอกเบญจมาศสีเหลือง เย็นยะเยือกราวกับพระจันทร์เต็มดวง…

ฉันเดินเตร่ไปตามเส้นทางในต้นฤดูหนาว อาบแสงแดดอ่อนๆ สองข้างทางเป็นทุ่งนาสีทองทอดยาวไปจนสุดขอบฟ้า การเก็บเกี่ยวเพิ่งเสร็จสิ้น กลิ่นฟางสดติดผมขณะที่ลมพลบค่ำพัดผ่าน ฟางสดถูกม้วนเป็นมัดเหมือนหมากรุกนับไม่ถ้วนบนทุ่งนาที่เรียงรายไปด้วยตอซัง ลมพัดมาจากแม่น้ำอย่างอิสระ น้ำเอ่อล้นราวกับเต้านมของแม่หลังคลอด ทอดเงาของเมฆรูปร่างคล้ายแผงคอของม้าลอยผ่านไปอย่างสงบ ท้องฟ้ามืดครึ้มในยามบ่าย นกส่งเสียงร้องหากัน ซ่อนตัวอยู่ในเงามืด เสียงเพลงอันโศกเศร้าของพวกมันกลายเป็นหยาดน้ำตาแห่งความเศร้าในดวงตาของนักเดินทางที่เหนื่อยล้า ฝูงวัวที่เชิงเขาจ้องมองฉันอย่างแปลกๆ ครุ่นคิดอะไรบางอย่างครู่หนึ่งก่อนจะเดินต่อไปอย่างอดทน ทิ้งเงาไว้ตามทางที่ดูเหมือนจะคงอยู่มาเป็นร้อยปีแล้ว

แล้วทันใดนั้นฉันก็จำได้ว่าแม่เรียกฉันกลับบ้านไปกินข้าวเย็น ตอนที่ดวงอาทิตย์ลับขอบฟ้าหลังต้นยูคาลิปตัส ขณะที่ฉันยังคงเล่นอยู่ในทุ่งนาที่มีลมพัดแรง เหมือนกับวันเวลาเหล่านั้นก่อนที่ฉันจะกลายเป็นนกที่โบยบินไปไกลจากแม่ หวีเก่าๆ ยังคงคาอยู่ที่ผมสีเขียวของแม่ แต่เวลานั้นช่างโหดร้าย ราวกับแส้ที่ฟาดลงบนหัวใจของเด็กที่ใช้ชีวิตทั้งชีวิตพยายามเติบโต ในช่วงต้นฤดูหนาว หยาดฝนเล็กๆ ตามรอยเท้าฉันกลับไปหาแม่ มองดูดวงอาทิตย์ขึ้นเบื้องหลังร่างของแม่ในตรอกเล็กๆ และตระหนักว่าผมของแม่เปื้อนไปด้วยสีของฝนในฤดูใบไม้ร่วง…

ฉันเดินเตร็ดเตร่ไปตามบ้านเรือนที่เงียบสงบและปกคลุมไปด้วยหมอก ดอกฟักทองสีเหลืองอ่อนๆ สองสามดอกบานสะพรั่งอยู่บนชายคาบ้านหลังหนึ่ง ราวกับว่าแสงอาทิตย์ยามบ่ายคล้อยได้ลับขอบฟ้าไปแล้ว ทุกครั้งที่ฉันผ่านที่นี่ ฉันจะนึกถึงหญิงชราคนหนึ่งที่เมื่อยามเย็นใกล้เข้ามา จะนำเก้าอี้ตัวเก่าของเธอออกมาวางไว้ในลานบ้าน แล้วนั่งลง ประตูบ้านเปิดทิ้งไว้ และแสงไฟยังคงสลัวๆ เธอนั่งครุ่นคิดอย่างเงียบๆ และจมดิ่งอยู่ในแสงสนธยา ภาพนั้นประทับอยู่ในความทรงจำของฉัน เลยรั้วต้นไม้ไป ต้นเฟื่องฟ้าเก่าแก่กำลังออกดอกสีขาวบานสะพรั่ง ฉันสงสัยว่าเธอเคยนั่งแบบนั้นมาแล้วกี่บ่ายนับตั้งแต่สามีของเธอจากไป

เมื่อฉันกลับมาในภายหลัง เหลือเพียงม้านั่งเก่าตัวนั้นอยู่ในลานบ้าน เงาอันโดดเดี่ยวของมันทอดลงมาจากแสงแดดเพียงเล็กน้อย ต้นเฟื่องฟ้าที่เก่าแก่เกินวัย กลีบดอกที่เหี่ยวแห้งและบางเกาะติดอยู่กับแผงกันลม ราวกับว่าหญิงชรายังคงนั่งเงียบๆ อยู่บนเก้าอี้ตัวเดิม ปล่อยให้เงาค่อยๆ กลืนหายไป สายตาของเธอดูเหมือนจะจ้องมองไปยังฤดูใบไม้ร่วงอันไกลโพ้น

เมื่อฤดูหนาวใกล้เข้ามา เรือต่างล่องลอยอย่างแผ่วเบาไปตามริมฝั่งแม่น้ำที่กว้างใหญ่และมีลมพัดแรง วันเวลาผ่านไปราวกับสายน้ำที่คดเคี้ยวและเงียบสงบ คอยโอบอุ้มหัวใจด้วยคลื่นแห่งความทรงจำอันไม่รู้จบ ฉันเคยอ่านเจอที่ไหนสักแห่งว่า "การเติบโตไม่ใช่แค่การล้มแล้วลุกขึ้นใหม่ ไม่ใช่แค่การก้าวออกไปสู่ โลก กว้าง แต่ยังเกี่ยวกับการจดจำหนทางกลับบ้านด้วย" ฉันกลับมาที่นี่ ภายใต้ร่มเงาของบ้านเกิด เหมือนบทเพลงพื้นบ้านเรียบง่ายบทหนึ่ง: แปลงมะเขือยาว สระน้ำ สวนกล้วย มืออันอ่อนโยนของแม่ที่ก่อไฟในยามรุ่งอรุณ เสียงไก่ขันอันแสนสงบ...

ตรัน วัน เทียน