ถ่ายรูปครอบครัวช่วงวันหยุดตรุษจีน

ฉันนึกถึงวันเก่าๆ ทุกครั้งที่ถึงเทศกาลตรุษจีน เมื่อทุกคนในครอบครัวมารวมตัวกัน แม่จะเรียกลุงซอให้มาถ่ายรูป ตอนนั้นร้านของลุงซอเป็นสตูดิโอถ่ายภาพแห่งเดียวในย่านนี้ ทุกปี ภาพที่เราเติบโตมา ภาพของทุกคนในครอบครัวที่รวมตัวกัน จะถูกบันทึกไว้ในภาพถ่ายอันแสนอบอุ่นเหล่านั้น

สาวน้อยกับฤดูใบไม้ผลิ - ภาพโดย: Trinh Hoang Tan

เวลาได้รับรูปถ่าย แม่จะใส่รูปเหล่านั้นลงในกรอบใหญ่ๆ ตรงที่เก็บรูปอื่นๆ ไว้ พอนึกขึ้นได้ว่าหลายคนก็เคยทำแบบเดียวกันนี้มาก่อน พอเข้าไปในบ้าน จะเห็นกรอบรูปแขวนอยู่บนผนังอย่างชัดเจน บางบ้านวางรูปถ่ายไว้บนจานแก้วใต้โต๊ะ เพื่อให้แขกได้ดูรูป ถามคำถาม และพูดคุยกันอย่างเป็นกันเอง ราวกับเป็นการเริ่มต้นบทสนทนาที่ใกล้ชิดและเป็นธรรมชาติ

ฉันมักจะรู้สึกสะเทือนใจกับภาพถ่ายขาวดำ เพราะรู้สึกว่ากาลเวลาผ่านไป ทิ้งร่องรอยไว้มากมาย ร่องรอยของความชราภาพยังคงปรากฏบนใบหน้าและรูปร่างของปู่ย่าตายายและพ่อแม่ ความบริสุทธิ์ไร้เดียงสาของเด็กๆ เลือนหายไป ทุกคนเติบโตมาด้วยสีหน้ากังวล ครุ่นคิด และระมัดระวังตัว เมื่อมองดูภาพนี้ ฉันรู้ว่าพลังของกาลเวลานั้นโหดร้ายอย่างแท้จริง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีคนมากมายอยู่ในภาพ บางคนยังมีชีวิตอยู่ บางคนจากไปแล้ว ฉันได้ยินเสียงความไม่เที่ยงสงบนิ่งอยู่ใกล้ๆ

ตอนนั้นรูปถ่ายใช้ฟิล์ม เลยใช้เวลานานในการล้าง ช่วงเวลาพีคอย่างช่วงตรุษจีน บางครั้งใช้เวลานานกว่าหนึ่งเดือน ความรู้สึกที่รอคอยที่จะได้เห็นภาพที่ผมถ่ายไว้ก็ตื่นเต้นมากเช่นกัน โอกาสถ่ายรูปมีน้อย พอมองดูแต่ละรูปก็เห็นรอยยิ้มเขินๆ ฝืนๆ เล็กน้อย ต่างจากตอนนี้ที่ทุกคนรู้จัก "การแสดง" หน้ากล้องกันหมด ตั้งแต่เด็กยันผู้ใหญ่ จริงๆ แล้วไม่ใช่การเปรียบเทียบนะ แต่ผมชื่นชมรูปถ่ายเก่าๆ เพราะมันดูจริงใจและมีมิติ ไม่ใช่สไตล์ "อินดัสเทรียล" เหมือนสมัยนี้

สมัยก่อน ช่างภาพมักจะควบคุมการถ่ายภาพ ดังนั้นภาพถ่ายวันตรุษเต๊ตของแต่ละครอบครัวจึงดูคล้ายกัน ครอบครัวนั่งที่โต๊ะและเก้าอี้ มองกล้องแล้วยิ้ม บางครั้งก็ถือแก้วเพื่อดื่มอวยพร หรือยืนข้างกระถางดอกไม้ที่วางไว้หน้าระเบียง ปัจจุบันมีอุปกรณ์ประกอบฉาก ฉาก และฉากหลังมากมาย ภาพถ่ายดูสวยงามและประณีต ผู้คนในภาพดูสมบูรณ์แบบตั้งแต่ผิวกายไปจนถึงรูปร่าง ความแตกต่างเหล่านี้เห็นได้ชัด แต่ดูเหมือนว่าความตื่นเต้นและความกระตือรือร้นจะลดลงไปมากเช่นกัน

ภาพถ่ายช่วงเทศกาลเต๊ตในสมัยก่อนมีคุณค่า เพราะเป็นโอกาสที่เด็กๆ จะได้มีเสื้อผ้าใหม่ ผู้ใหญ่จะได้แต่งตัวให้เรียบร้อย และบ้านก็ดูสะอาดสะอ้านสวยงามด้วยกระถางดอกดาวเรืองหรือดอกโบตั๋น ต่างจากสมัยนี้ เรามีสิ่งที่ต้องทำมากขึ้น เสื้อผ้าหาซื้อได้ตลอดทั้งปี และรูปลักษณ์ของบ้านก็สำคัญกว่า ความกระตือรือร้นที่จะรวมกลุ่มกันถ่ายรูปครอบครัวดูเหมือนจะไม่จำเป็นอีกต่อไป

การถ่ายภาพไม่ใช่เรื่องยากอีกต่อไป แค่มีสมาร์ทโฟนในมือ ใครๆ ก็สามารถบันทึกช่วงเวลาสำคัญๆ ที่ต้องการได้ ภาพถ่ายมากมายเหล่านี้แทบจะไม่ได้รับการพิมพ์ออกมาเลย เรามีเครื่องมือมากมายสำหรับบันทึกและ "แสดง" จากแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดีย อย่างไรก็ตาม เรากลับแสดงให้คนอื่นเห็นมากกว่าที่เราเห็นตัวเอง

บางคนถ่ายรูปตัวเอง อาหาร เครื่องดื่ม หรือทิวทัศน์ต่างๆ มากมาย แต่กลับลืมถ่ายรูปกับคนที่รัก โดยเฉพาะปู่ย่าตายายและพ่อแม่ เช่นเดียวกับเพื่อนของฉัน วันหนึ่งพ่อของเขาเสียชีวิตกะทันหัน เขาตกใจมากเมื่อหารูปถ่ายของทั้งคู่ไม่เจอเลย โชคดีที่เขาเปิดอัลบั้มเก่าๆ ดู เจอรูปถ่ายเก่าๆ ที่ถ่ายไว้ตอนเขาอายุห้าขวบ พ่ออุ้มเขาไว้ในอ้อมแขน รูปนั้นไม่อาจเก็บความเศร้าโศกและคิดถึงพ่อไว้ได้ทั้งหมด แต่มันทำให้เขาตระหนักว่าช่วงเวลานั้นได้ผ่านพ้นไปตลอดกาลแล้ว

ทุกวันนี้ ตามสถานที่ท่องเที่ยวในฤดูใบไม้ผลิอย่างสวนสาธารณะหรือแหล่ง ท่องเที่ยว ต่างๆ มักจะมีช่างภาพพร้อมให้บริการลูกค้า เราสามารถบันทึกภาพครอบครัวที่กำลังเพลิดเพลินกับฤดูใบไม้ผลิได้ แต่ฉันก็ยังชอบภาพที่ถ่ายที่บ้าน เพื่อรำลึกถึงตอนที่ฉันอายุมากขนาดนี้ บ้านของฉันก็เป็นเช่นนี้ มุมโต๊ะนี้ กรอบหน้าต่างนี้ เพราะใครจะรู้ เมื่อเวลาผ่านไป สิ่งเหล่านี้จะไม่มีอยู่อีกต่อไป แม้แต่ตัวฉันและคนข้างๆ ก็คงเปลี่ยนไปในพริบตา มันไม่จริงเลยที่ชีวิตร้อยปีจะถูกบันทึกลงในภาพถ่ายที่ไร้ชีวิตชีวา คุณค่าของความทรงจำคือเมื่อมันจากไป เราจะเห็นว่ามันมีค่าและน่าเสียใจแค่ไหน

เทศกาลตรุษจีนนี้ อย่าลืมถ่ายรูปกับครอบครัวกันนะครับ!

ความรักอันอัศจรรย์

แหล่งที่มา