ระหว่างทางไปไตรตัน ผมทั้งตื่นเต้นและอยากรู้อยากเห็น ผมพกกล้องตัวเล็กติดตัวไปด้วย เป็นเพื่อนคู่ใจที่คอยบันทึกทุกช่วงเวลา ผมสงสัยว่าอะไรทำให้เทศกาลนี้ดำรงอยู่ สืบทอดกันมาหลายทศวรรษ จนกลายเป็นความภาคภูมิใจไม่เพียงแต่ของชาวเขมรเท่านั้น แต่ยังรวมถึงชาวตะวันตกเฉียงใต้ทั้งหมดด้วย ผมเชื่อว่าคำตอบอยู่ในภาพถ่ายที่ผมกำลังจะถ่าย

ตั้งแต่เช้าตรู่ ไตรตันก็คึกคักราวกับเทศกาล ผู้คนจากทั่วสารทิศหลั่งไหลเข้าสู่สนามแข่งม้า ต่างพากันตื่นเต้นเร้าใจ ชาวเขมรในชุดพื้นเมืองสีสันสดใส นักท่องเที่ยวทั้งจากในและนอกจังหวัด ผู้ใหญ่และเด็ก เบียดเสียดกัน ส่งเสียงพูดคุยกันราวกับเทศกาลฤดูใบไม้ผลิ

ฉันเดินเข้าไปในฝูงชนพร้อมกับถือกล้องไว้ในมือ เห็นชายชราชาวเขมรคนหนึ่งกำลังยืนพิงไม้เท้า เดินช้าๆ ท่ามกลางฝูงชน ฉันจึงรีบยกกล้องขึ้นเพื่อเก็บภาพรอยยิ้มอันอ่อนโยนของเขา จากนั้นฉันก็เห็นเด็กๆ กำลังหัวเราะเสียงดังเมื่อพวกเขาเห็นวัวสองตัวกำลังถูกจูงออกมา พวกเขาส่งเสียงเชียร์ด้วยความยินดี ดวงตาเป็นประกาย ฉันกดกล้องอย่างต่อเนื่องเพื่อเก็บภาพบรรยากาศอันคึกคัก

ภายในสนามแข่ง วัวคู่หนึ่งกำลังถูกดูแลขนอย่างดี ร่างกายแข็งแรง ดวงตาเป็นประกายด้วยความกระตือรือร้น ส่วนคนขี่วัว ซึ่งเป็นเด็กเขมรร่างกำยำ เท้าเปล่าคุ้นชินกับโคลนในทุ่งนา ก็กำลังเตรียมตัวเช่นกัน ดวงตาตึงเครียด เปี่ยมด้วยความมุ่งมั่น ผมแพนกล้องเพื่อจับภาพวัวแต่ละคู่ที่เอาหัวชนกันเพื่อเป็นการวอร์มอัพ จากนั้นก็ถ่ายภาพคนขี่วัวที่กำลังกระซิบและตบหลังวัวราวกับปลอบใจ

บรรยากาศค่อยๆ ร้อนแรงขึ้น เมื่อลำโพงดังขึ้นเป็นสัญญาณว่าการแข่งขันกำลังจะเริ่มต้น ฉันยกกล้องขึ้น หัวใจเต้นแรงราวกับกำลังจะบันทึกภาพฉากที่น่าจดจำ

เสียงดนตรีห้าโทนดังกึกก้อง วัวคู่หนึ่งพุ่งทะยานไปข้างหน้า ทำลายทุ่งโคลน สายตานับพันจ้องมองจากอัฒจันทร์ เสียงเชียร์ดังกึกก้อง ผมยกกล้องขึ้น กดปุ่มต่างๆ อย่างต่อเนื่อง การบันทึกภาพช่วงเวลาที่โคลนกระเซ็น วัวคู่หนึ่งควบม้า หรือใบหน้าคนขับวัวที่บึ้งตึงด้วยสมาธินั้นไม่ใช่เรื่องง่ายเลย

มีอยู่ครั้งหนึ่ง ฉันต้องรีบเช็ดเลนส์เพราะโคลนกระเด็นใส่ แต่แล้วฉันก็รีบถ่ายรูปใหม่ เพราะทุกวินาทีที่ผ่านไป ช่วงเวลาอันล้ำค่าอาจสูญหายไป ฉันเฝ้ามองอย่างประหม่าและตื่นเต้นราวกับปาปารัสซี่ตัวจริง

เสียงดนตรีห้าเสียงดังขึ้น เสียงโคลนกระเซ็น การวิ่งของวัวแต่ละคู่เป็นการประสานกันอย่างราบรื่นระหว่างความแข็งแกร่งและเทคนิคการควบคุมของผู้ขี่วัว

ผู้ชมส่งเสียงเชียร์เป็นระยะๆ เมื่อวัวคู่หนึ่งลื่นล้ม หรือเมื่อวัวอีกคู่หนึ่งแซงหน้าไปอย่างกะทันหัน ฉันก็เบียดเข้าไปเบียดกับฝูงชน ส่งเสียงเชียร์และพยายามยกกล้องขึ้นสูงเพื่อถ่ายภาพพาโนรามา ทั้งภาพผู้คนพลุกพล่าน โคลนขาว และวัวคู่หนึ่งที่วิ่งควบดุจสายลม มีบางช่วงที่ฉันมั่นใจว่าภาพถ่ายเหล่านี้ไม่เพียงแต่จะสวยงามเท่านั้น แต่ยังสร้างความประทับใจได้อย่างน่าประทับใจอีกด้วย

ระหว่างพัก ฉันวางกล้องลงและพูดคุยกับชาวบ้าน ชายชราชาวเขมรคนหนึ่งเล่าให้ฉันฟังว่า “การแข่งวัวไม่ได้เป็นเพียงกิจกรรมสนุกๆ เท่านั้น แต่ยังเป็นการแสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษและขอพรให้ผลผลิตอุดมสมบูรณ์” เมื่อได้ฟังเขาพูด ฉันก็เข้าใจว่าทำไมเทศกาลแข่งวัวจึงมีมายาวนาน มันไม่ใช่แค่เกม แต่ยังเป็นสะพานเชื่อมชุมชนและพิธีกรรมที่มีความสำคัญทางจิตวิญญาณอีกด้วย

วัวทุกคู่ที่เข้าร่วมการแข่งขันถือเป็นทรัพย์สินและความภาคภูมิใจของทุกคนในครอบครัว ผู้คนดูแลวัวเหล่านี้ตลอดทั้งปี และในวันเทศกาล พวกเขาถือว่าวัวเหล่านี้เป็นของขวัญให้กับชุมชน ผมยกกล้องขึ้นบันทึกภาพรอยยิ้มและการจับมือหลังการแข่งขันจบลง ในเลนส์กล้องของผม พวกเขาไม่ใช่แค่ผู้ชนะและผู้แพ้ แต่ยังเป็นเพื่อนและพี่น้องในชุมชนเขมรที่สงบสุขและผูกพันกันอย่างแน่นแฟ้น

นอกจากเทศกาลประเพณีแล้ว เทศกาลแข่งวัวกระทิงยังถือเป็นการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมและพื้นที่สร้างสรรค์สำหรับช่างภาพที่สามารถถ่ายภาพได้ทุกที่ ทุกพื้นที่

ขณะยืนอยู่ในฉากนั้น ผมนึกถึงเทศกาลแข่งเรืองโงที่ตำบลโกกว้าว ซึ่งผมเพิ่งดูไปเมื่อไม่นานมานี้ หากการแข่งเรือกระทิงไทรทันจัดขึ้นในทุ่งโคลน ซึ่งพลังอันมหาศาลของกระทิงคู่เป็นตัวกำหนดชัยชนะหรือความพ่ายแพ้ การแข่งเรืองโงจะจัดขึ้นในแม่น้ำอันกว้างใหญ่ ที่ซึ่งฝีพายหลายสิบคนร่วมแรงร่วมใจกัน ก่อให้เกิดพลังรวมหมู่

ฉันได้ถ่ายภาพเรืองโง (Ngo) แล่นฝ่าคลื่นมาหลายภาพ ลำตัวเรือยาว สีสันสดใส และพายที่ชูขึ้นพร้อมกัน เมื่อเทียบกับภาพวัวคู่หนึ่งที่กำลังควบม้า ภาพเหล่านี้เป็นภาพที่แตกต่างกันมาก แต่ทั้งสองภาพกลับเปี่ยมไปด้วยพลังชีวิตอย่างไม่ธรรมดา ภาพหนึ่งสะท้อนชีวิต เกษตรกรรม ที่ผูกพันกับทุ่งนา อีกภาพหนึ่งสะท้อนวัฒนธรรมสายน้ำอันกว้างใหญ่ ประเด็นที่เหมือนกันคือทั้งสองภาพมีต้นกำเนิดมาจากความเชื่อของชาวเขมร มาจากจิตวิญญาณแห่งการอธิษฐานให้พืชผลอุดมสมบูรณ์และความสามัคคีในชุมชน ในมุมมองของข้าพเจ้า เทศกาลแข่งวัวและการแข่งเรืองโง (Ngo) แม้จะมีทิวทัศน์และเสียงที่แตกต่างกัน แต่ทั้งสองภาพก็เปล่งประกายด้วยรอยยิ้ม ความภาคภูมิใจ และความรักในชีวิตของชาวเขมรในภาคใต้

การแข่งขันรอบสุดท้ายทำให้สนามลุกเป็นไฟ โคลนกระเซ็นไปทั่วเมื่อวัวสองคู่ที่แข็งแกร่งที่สุดเริ่มออกตัว เสียงเชียร์ดังขึ้นราวกับคลื่น ฉันส่งเสียงเชียร์ไปพร้อมกับฝูงชน กดปุ่มวิ่งไปเรื่อยๆ แทบหายใจไม่ทัน

ทันทีที่วัวสองตัววิ่งเข้าเส้นชัย นักขี่ม้าก็ชูแส้ขึ้นสูง ฉันเก็บภาพนั้นไว้ได้ ภาพนั้นแสดงให้เห็นถึงความแข็งแกร่ง ความสุข และความตื่นเต้น ไม่ใช่แค่ภาพการแข่งขัน แต่เป็นภาพแห่งชัยชนะของชุมชน ฉันมั่นใจเลยว่านี่จะเป็นภาพที่มีค่าที่สุดของทริปนี้

เทศกาลแข่งวัวกระทิงไม่เพียงแต่เป็นงาน กีฬา เท่านั้น แต่ยังเป็นโอกาสให้ชุมชนเขมรได้อนุรักษ์และแสดงออกถึงเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมดั้งเดิมของตน ทุกครั้งที่ถึงเทศกาล ผู้คนจากทั่วสารทิศจะหลั่งไหลมายังสนามแข่งวัวกระทิง ต่างหลั่งไหลมาอย่างคึกคัก

ตอนที่ออกจากไทรทัน ผมยังคงมึนงงอยู่ ระหว่างทางกลับ ผมเปิดกล้องและดูรูปเป็นร้อยๆ รูป แต่ละรูปคือความทรงจำอันล้ำค่า ทั้งรอยยิ้มของเด็กน้อย ดวงตาของชายชรา เสียงเชียร์ของผู้ชม กีบวัวที่วิ่งอยู่ในโคลน ผมเข้าใจทันทีว่ากล้องไม่เพียงแต่บันทึกภาพ แต่ยังบันทึกอารมณ์ความรู้สึกต่างๆ ได้ด้วย ต้องขอบคุณกล้องนี้ที่ทำให้ผมรู้ว่าไม่ว่าเวลาจะผ่านไปนานแค่ไหน ผมจะยังคงจดจำความร้อน เสียงอึกทึก และความสุขของเทศกาลแข่งวัวที่ไทรทันได้

เมื่อเทียบกับเทศกาลสมัยใหม่หลายๆ เทศกาลแล้ว การแข่งวัวกระทิงไตรตันหรือการแข่งเรือโงโกกัววมีเสน่ห์เฉพาะตัว เรียบง่ายแต่ทรงพลัง ทั้งสองอย่างนี้ทำให้ฉันหลงรักตะวันตกมากขึ้น และซาบซึ้งในความงามของวัฒนธรรมเขมรใต้มากขึ้น

ครั้งแรกที่ผมไปดูการแข่งกระทิง ผมเห็นไม่ใช่แค่การแข่ง แต่มันคือมรดกที่ยังมีชีวิตอยู่ และเมื่อมองผ่านเลนส์ของผม ความทรงจำนั้นจะยังคงอยู่ สดใส เหมือนรอยยิ้มและความภาคภูมิใจของผู้คนที่ผมได้พบเมื่อวานนี้

บทความและรูปภาพ : HUU DANG

    ที่มา: https://www.qdnd.vn/van-hoa/doi-song/xem-hoi-dua-bo-847206