ไซโคล มาจากไหน?

ไซโคล (Cyclo) คือยานพาหนะสามล้อที่ขับเคลื่อนด้วยพลังคน (ใช้เท้าถีบ) สร้างขึ้นและทดสอบโดย Pierre Coupeaud (ชาวฝรั่งเศส) ที่กรุงปารีสในช่วงต้นทศวรรษ 1930 โดยมีชื่อเดิมว่า tri-porteur ต่อมา Coupeaud ได้นำยานพาหนะประเภทนี้มายังกัมพูชาในปี 1935 โดยเรียกว่า cyclo-pousse ในปี 1939 Coupeaud ได้จัดทริปเดินทางจากพนมเปญไปยังไซ่ง่อนด้วย cyclo-pousse โดยมีคนสองคนผลัดกันขับ ต่อมาชาวเวียดนามเรียกยานพาหนะประเภทนี้ว่า "xich lo" ( ไซโคล )

อย่างไรก็ตาม ปิแอร์ คูโปด์ ไม่ใช่ผู้ประดิษฐ์รถลากถีบคันแรก ของโลก เนื่องจากรถประเภทนี้สร้างขึ้นในช่วงทศวรรษที่ 1880 โดยมีต้นแบบมาจาก รถลาก ของญี่ปุ่น ในปี 1929 รถลากก็ถูกนำมาใช้อย่างแพร่หลายในสิงคโปร์ (David Edgerton (2011). The Shock of the Old: Technology and Global History Since 1900. Oxford University Press. หน้า 46)

คำว่า cyclo ในภาษาฝรั่งเศสและภาษาอังกฤษมาจากภาษาละตินของคำภาษากรีก kyklos ซึ่งแปลว่า "ล้อ, รอบ, วงกลม" Cyclo มีชื่อเรียกอื่นๆ มากมาย ขึ้นอยู่กับแต่ละประเทศ ชาวฝรั่งเศสเรียกว่า vélo-taxi ( หรือ vélotaxi) ชาวโปรตุเกสเรียกว่า ciclorriquixá, ecotáxi, riquixá หรือ riquexó… ชาวสเปนเรียกว่า bicitaxi, tricitaxi และชื่ออื่นๆ ส่วนชาวรัสเซียเรียกว่า Veloríksha ( Велори́кша ) หรือ Velotaksi (Велотакси)…

ในภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน คำว่า "รถสามล้อถีบ" ที่ใช้กันมากที่สุดคือ "รถสามล้อ ถีบจักรยาน" แต่ก็อาจเรียกว่า "รถสามล้อถีบ" หรือ "แท็กซี่จักรยาน" ได้เช่นกัน (ขึ้นอยู่กับภูมิภาค) ในเม็กซิโก คำว่า "bicitaxi" และ "taxi ecologico" มักใช้เรียกรถสามล้อถีบที่มีลักษณะคล้ายกับ " Fahrradtaxi " (หรือ Fahrradrikscha ) ในภาษาเยอรมัน คำว่า "fietstaxi" ในภาษาดัตช์และเบลเยียมก็มีต้นกำเนิดมาจากภาษาเยอรมันเช่นกัน

ในเอเชีย ชาวจีนเรียกรถสามล้อ ว่า Sanchaksha (三轮车: รถสามล้อ) แต่ชื่อนี้ยังใช้เรียกรถยนต์ไฟฟ้าและรถยนต์สำหรับเด็ก รวมถึงรถทำความสะอาดและรถบรรทุกขยะด้วย ชาวญี่ปุ่นเรียกรถประเภทนี้โดยทั่วไปว่า jitensha takushi (自転車タクシー) ซึ่งเป็นรถยนต์ 2 ล้อหรือ 3 ล้อที่ขับเคลื่อนด้วยพลังคน อย่างไรก็ตาม รถที่ใกล้เคียงที่สุดกับรถสามล้อคือ wa taku (輪タク) ซึ่งเป็นรถยนต์ประเภทหนึ่งที่สร้างขึ้นในช่วงต้นยุคไทโช (พ.ศ. 2455 - 2469)

ในอินเดีย รถลากเรียกว่า rikisha (रिकिशा) ในภาษาฮินดี ซึ่งหมายถึงรถเข็นที่ขับเคลื่อนด้วยแรงคน ชาวอินโดนีเซียเรียกว่า becak ซึ่งมาจากคำภาษาฮกเกี้ยนว่า 馬車 หรือ 马车 (bé-chhia) ซึ่งแปลว่า "รถลากด้วยม้า" แต่จริงๆ แล้ว becak มีความคล้ายคลึงกับรถลากและรถสามล้อถีบในเวียดนามมาก

ในมาเลเซีย มีคำว่า beca ซึ่งเขียนเป็นภาษาชวาว่า বিচা เป็นยานพาหนะสามล้อที่มาจากคำว่า lanca ซึ่งเป็นยานพาหนะสองล้อที่ชาวจีนนิยมใช้กันเมื่อหลายศตวรรษก่อนลากจูง ชาวพม่าเรียก cyclo sitekarr (-/) ว่า sidecar ในภาษาอังกฤษ

โดยทั่วไปในช่วงครึ่งหลังของศตวรรษที่ 20 รถจักรยานสามล้อมีรูปแบบที่หลากหลาย ปรากฏให้เห็นในหลายพื้นที่ทั่วโลก รวมถึงยุโรปและอเมริกา (เพื่อความบันเทิงสำหรับ นักท่องเที่ยว ) มีคนขับแบบนั่งหน้าผู้โดยสารเพื่อปั่นจักรยาน (เช่นในอินเดีย บังกลาเทศ และจีน) มีคนขับแบบนั่งหลังผู้โดยสาร เช่นในกัมพูชา อินโดนีเซีย มาเลเซีย และเวียดนาม (ทางตะวันตกของเวียดนามจะมีรถลาก ซึ่งคนขับจะนั่งหน้าผู้โดยสาร) ในเมียนมาร์ ฟิลิปปินส์ และสิงคโปร์ ผู้โดยสารมักจะนั่งท้ายรถถัดจากคนขับ

มีเพียงเวียดนามและกัมพูชาเท่านั้นที่เรียก จักรยานรุ่นนี้ว่า Cyclo ซึ่งมาจากคำว่า Cyclo ในภาษาฝรั่งเศส ส่วนชาวกัมพูชาเรียกว่า ស៊ីក្លូ (xich-lo) นอกจากจักรยานแบบเหยียบแล้ว ยังมีจักรยานแบบใช้มอเตอร์อีกประเภทหนึ่ง ซึ่งใช้น้ำมันเบนซินหรือไฟฟ้า (แบตเตอรี่แบบชาร์จไฟได้)

ที่มา: https://thanhnien.vn/xich-lo-tu-dau-toi-185241025223321493.htm